Süngertop Mantarı (Wakefieldia macrospora)

Wakefieldia macrospora – Süngertop Mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Boletales

Aile: Boletaceae

Cins: Wakefieldia

Tür: Wakefieldia macrospora

Wakefieldia macrospora, dış görünümü ve kesit alındığında iç dokusunun gleba şekli nedeniyle bizlere Hymenogastraceae familyasından Hymenogaster cinsinin mantarlarını hatırlatan bir mantardır Ancak, küresel sporlarını konik apicle ile gözlemlememizi sağlayan küçük bir mikroskobik inceleme bizi tüm şüphelerden uzaklaştırır. Tür, Boletaceae familyasının, sadece 2 tür ile temsil edilen Wakefieldia cinsinin bir üyesidir. Küçük boyutu nedeniyle bulunması kolay olmayan ve nadir bulunan bir türdür.

Sinonimi Sclerogaster macrosporus (1951) olup, bu mantar 1954 yılında Wakefieldia cinsine yerleştirilmiştir. İngiliz mikolog Lilian Edith Hawker tarafından tanımlanmıştır.

Türün ilk Türkiye resmi kaydı, 2020 yılında, değerli hocalarımız  Doç Dr Yasin Uzun ve Prof Dr Abdullah Kaya tarafından yapılmıştır. Kayıt için kullanılan örnekler İstanbul ili Şile ilçesinden toplanmıştır.

Makroskobik (Morfolojik) Özellikleri: W.macrospora trüf mantarları gibi “hypegeous” mantarlardandır. Yani, toprak altında büyüyen, gelişen ve genellikle yüzeyde görülmeyen mantar türlerindendir.

Basidiomata gasterokarpik, hypogeous, tek veya gruplar halinde yaşayan, küçük, 0,5-0,8 cm çapında, küremsi (subglobose) ila düzensiz veya loblu ve pürüzsüzdür. Tabanda ince miselyum şeritleri, misel uzantıları görülür. Mantar başlangıçta beyaz ila soluk sarı tonlarda olup, daha sonra koyu sarı ila soluk kükürt sarısı olur. Kelepçe bağlantıları olan hifleri vardır. Peridyum ince, 0,2-0,3 mm kalınlığındadır, kesildiğinde beyazdır, glebadan kolayca ayrılmaz. 

Gleba, ilk başta beyazımsı gri renklerde olup, daha sonra (olgun örneklerde) gri-kahverengi, kahverengi ve kakao-kahverengisi olur. Kuruduğunda siyahımsı lekeler görülür. İnce tramal plakalarla ayrılmış küçük odacıklardan oluşur.

Gövde-Sap: Wakefieldia macrospora, hypogeous yani yeraltında büyüyen bir mantar olduğundan, belirgin bir sap yapısı beklenmez. Bu tür mantarlar, genellikle yeraltında kalır ve yüzeye çıkmazlar. Sporokarpları yeraltında gelişir ve bu yüzden mantarın sapı ya hiç yoktur ya da çok küçüktür ve yüzeyde görünmez. Bu tür mantarların toplanması genellikle toprağın kazılmasıyla gerçekleştirilir.

Koku: Ayırt edici değldir.

Spor Baskısı: Spor kütlesi sarımsı kahverengidir. Ortalama 12-16 μm çapında olan sporları (basisiospor) oldukça büyük olup, mantara epitet yani tür isminin konulmasında etken olmuştur (macrospora = iri sporlu). Basidiosporlar küremsi (subglobose) veya incir, armut benzeri bir yapıdadır. Olgunlaşmamış sporlar neredeyse pürüzsüz, daha sonra perisporiumun bozulmasıyla siğillerle süslü hale gelir. SEM altında, spor yüzeyinin yapısında bazı değişiklikler gözlemlenebilir. Bazı sporlar düzensiz sırtlı süslemelerle (ornamentation), pürüzlü ve engebeli görünür ve bazılarında düzleştirilmiş bir tepesi ve bunları birbirine bağlayan tabanda kıvrımları olan iyi tanımlanmış konik, biraz “volkan biçimli” siğil vardır. 1.5-3 μm uzunluğunda ve terminal hiler gözenekli pürüzsüz bir apikulus görülür. 

Habitat: Bu mantarın özellikle meşe ve kayın ağaçları gibi geniş yapraklı, yaprak döken ağaçların olduğu ormanlardaki kalkerli (kireçli) toprakta yetiştiği rapor edilmiştir (Montecchi ve Sarasini, 2000; Kaounas ve diğerleri, 2011; Krakhmalnyi ve diğerleri, 2014).

Türkiye’de de resmi kaydı olan bu mantara, Çatalca-Kocaeli Bölümünde rastlanılmıştır.

Mevsim: Kış ve İlkbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Bilinmiyor (Bu mantarın yenilebilirliği veya toksisitesi hakkında net bilgi bulunamamıştır). Tüketilmemelidir.

Ek bilgiler: Yapılan son moleküler çalışmalar (Bkz; New data on hypogeous fungi from Greece with special reference to Wakefieldia macrospora  (Hymenogastraceae, Agaricales ) and Geopora clausa (Pyronemataceae, Pezizales) by Vasileios Kaounas , Boris Assyov &Pablo Alvarado) Wakefieldia macrospora türünün Boletales takımı ile ve Boletaceae familyası ile ilişkili olmadığını ve Hymenogastraceae familyasına ait olduğunu göstermiştir (Kaynak: Wikipedia). Biz, son güncellemeler yapılıp, konu netleşinceye kadar bu mantar türünü, Boletaceae familyasından bir mantar olarak kabul edeceğiz (Kaynak: Species fungorum).

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.