Tarla Mantarı (Agaricus bitorquis)

Agaricus bitorquis – Tarla Mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Agaricaceae

Cins: Agaricus

Tür: Agaricus bitorquis

Agaricus bitorquis, Türkiye Mantarları Listesi – Aralık 2020 kitabında memleketimizin çok değerli hocalarınca,” Tarla Mantarı” olarak adlandırılmıştır. A. bitorquis – Tarla Mantarı, genellikle kaldırımların kenarlarında ortaya çıktığı ve hatta bazen asfalttan patladığı veya kaldırım levhaları arasındaki boşlukları itip yeryüzüne çıktığı için “Pavement Mushroom” (Kaldırım Mantarı) olarak da adlandırılır. Bu mantarın kurtlanmamışına rastlarsanız iyi yenilebilir ve çok lezzetli bir çayır mantarı türüdür.

Özel sıfat bitorquis Latince “iki yakalı” anlamına gelir ve peçenin üst ve alt kısmından ayrılmasından kaynaklanan iki halkayı ifade eder. Tür ilk olarak 1884 yılında Fransız mikolog Lucien Quélet tarafından Psalliota bitorquis (modern Agaricus yerine başka bir cins adı kullanılarak) şeklinde tanımlanmıştır.

Şapka: Şapka, kuru, pürüzsüz ve beyazdır (ancak yaşlandıkça sarımsı lekeler belirebilir). 4 ila 15 cm çapındadır. Başlangıçta dışbükey ve daha sonra düzleşen şapksının yüzeyi beyazdır. Şapka eti kalın ve beyazdır, hava ile temasında hafifçe pembeye döner. Çoğu zaman şapka yüzeyinin rengi toprakla bozulur ve bazı durumlarda bu mantarlar aslında yeraltında olgunlaşır veya kapak kenarının yalnızca küçük bir kısmı yerden görülebilir. Bu nedenlerden dolayı şapka üstü genellikle toz, toprak ve kirli olarak bulunurlar. 

Lameller: Lameller serbest, dar ve sık aralıklıdır. Genç evrelerde beyaz veya grimsi olan lamel rengi zamanla soluk pembe ve sporlar olgunlaştığında ise kırmızımsı kahverengi olur.

Gövde-Sap: Tarla mantarı, tepeye yakın pürüzsüz ve silindirik, tabana doğru ise yine silindirik fakat hafif, köklenen veya daralan gövdeye sahiptir. Sap genellikle 4-6 cm uzunluğunda ve 2-4 cm çapındadır. Sap üzerinde bir çift halka bulundururlar, yani yüzük (halka) çifttir.

Koku: Güçlü bir mantar kokusu hakimdir.

Spor Baskısı: Spor baskısı kahverengidir. Basidiosporlar eliptik görünümlü, pürüzsüz ve 5–7 x 4–5.5 µm boyutlarındadır. Basidia 20–25 x 6.5–8.5 µm boyutlarındadır, genellikle dört sporludur, ancak sıklıkla iki sporlu olanlarına da rastlanılmıştır.   

Habitat: Saprofit (Çürükçül) bir mantar türü olan A. bitorquis, kuru toprakta, bahçelerde, parklarda, patika ve yol kenarlarında, bazen asfalt üzerinde hatta kaldırım levhaları arasındaki boşluklarda dahi büyürler. Nadir bulunan bir çayır mantarı türü olan A. bitorquis, ortaya çıktıkları yerlerde tekil olarak değil de küçük gruplar halinde çok daha sık görülürler.

Mevsim: Sezonu uzun olan bir mantardır. İlkbahardan Sonbahara kadar görülürler.

Yenilebilirlik ve Toksisite:A. bitorquis, tipik bir “mantarsı” tada sahip, yakın akrabaları çayır mantarları gibi iyi yenilebilir bir türdür. Doğada toplanan örnekler, genellikle yeraltındaki habitatları nedeniyle kumlu olabilir. Tarla mantarları sanayi bölgeleri, fabrika yakınları, şehir merkezleri, ve işlek yol kenaraları gibi kirli alanlardan toksik ağır metalleri, özellikle kurşunu biyolojik olarak bünyesinde toplayıp biriktirebildiğinden, toplama alanının uygunluğunun dikkate alınmasına ayrıca özen gösterilmelidir. Çok çabuk kurtlanan, kurtçukların favorisi diyebileceğimiz bir mantardır. Bu sebeple pişirilmeden önce mantar sahipli mi değil mi iyice incelenmelidir:)

Ek bilgiler: Agaricus bernardii ile benzerlik gösterir, ancak A. bernardii tuzlu kokusu ve kesildiğinde etinin kızarması ile A.bitorquis-Tarla Mantarından ayırt edilebilir. Ayrıca, Agaricus campestris ile de görünüş olarak biraz benzerler, ancak A.campestris türünün tek bir halkaya sahip olması onun için önemli bir ayıraçtır.
İlk olarak 1968’de ticari olarak yetiştirilen. A. bitorquis- Standart button (düğme) mantarı, Agaricus bisporus’a alternatif arayan mantar yetiştiricilerinin ilgisini çekmiştir. Çeşitli büyüme özelliklerine sahip bir tür olarak ön plana çıkmıştır. Örneğin, A. bitorquis çeşitli viral hastalıklara karşı daha dirençlidir, daha yüksek sıcaklıklarda ve Karbondioksit (CO2) konsantrasyonlarında büyüyebilir ve morarmaya karşı daha dirençlidirler.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.