Halkalıkızıl Mantarı (Agaricus bresadolanus)

Halkalıkızıl Mantarı (Agaricus bresadolanus)

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Agaricaceae

Cins: Agaricus

Tür: Agaricus bresadolanus

Halkalıkızıl Mantarı (Agaricus bresadolanus), Agaricus cinsine mensup zehirli bir Agarik türüdür. Macar mikolog Gábor Bohus tarafından 1969’da tanımlanmıştır. Türkiye Mantarları Listesi (Aralık 2020) kitabında Türkiye’de birçok bölgemizde resmi kaydı olduğu bildirilmiştir.

“ Agaricus”, Yunan αγαρικόν = Agari mantarından türemiştir. Dioscorides’e göre, bir zamanlar “Agaria Ülkesi” olarak adlandırılan ( Ukrayna) bir ülke varmış, Agaricus cins ismi de bu Agaria ülkesinin Agari mantarından gelmektedir. Tür ismi “ bresadolanus” ise, İtalyan mikolog Giacomo Bresadola’nın (1847-1929) ismini ithafen verilmiştir.

Sinonimleri arasında, Agaricus campestris var. radicatus Vittad. (1835), Agaricus radicatus (Vittad.) Romagn.(1938), Psalliota radicata (Vittad.) R.Sandor (1958), Psalliota radicata var. crassanulata R.Sandor (1958), Agaricus romagnesii Wasser (1977) (ve doğrulanmamış eş anlamlılar: Agaricus radicatus, Agaricus bresadolianus) bulunur.

Şapka: Halkalıkızıl mantarı şapkası çapı, 3-10 cm (ortalama 7cm) olup, şapka hafifçe bastırılmışa doğru genişletilmiş, yamuk, kahverengimsi pullarla beyazdır.  Şapka yüzeyi viskoz veya yapışkan değildir.

Et beyazdır, pembeye döner, sonra altta sarıya döner,  fenol kokusu zayıftır, etinin dokusu liflidir. Beyaz, şapkasını etinde çok hafif pembemsi bir renk tonu ve gövdenin dibinde kortikal alanın altında sarımsı-turuncu bir çizgi vardır. 

Lameller: Lamelleri serbest ve sıktır. Başlangıçta soluk pembe, sonra somon pembesi ve nihayet kahverengimsi, orta derecede soluk bir iplik ile, yoğun, her boyutta lamellula bakımından zengin, düzensiz ve ince düzensiz bir iplikle, nadir ara bağlantılar sunarlar. Genel olarak çok büyük bir yapısal ve morfolojik değişkenlik gösterebilirler.

Gövde-Sap: Mantarın gövde yüksekliği yaklaşık 7 cm (3-12 cm arası) ve  gövde kalınlığı (en büyük bölümde) yaklaşık 13 mm (5 ile 25 mm arasında)’dir. Mükemmel halkası yani yüzüğü bulunur, lakin bu ince ve hafif olan yüzük, kısa sürede kaybolur ve bu nedenle geçicidir. Halkanın altındaki bölümde rizoidler belirgin olup tabanda şişmiştir, halkanın üstündeki bölümde aşınmayla orta derecede sararma, biraz pul pul ve pembe renk görülür.

Koku: Güzel koktuğu bildirilmiştir. Şapkanın etinde hafif anasonlu ve mantarımsı karmaşık bir koku vardır pileusta ve sap dip etinde ise koku hafif fenoliktir. Bunlar çok hafif kokulardır, ancak dikkat edilerek koklanırsa algılanabilir. Tatlı bir tadı vardır.

Spor Baskısı: Sporları elipsoiddir ve 5,5–7,5 x 4,0–5,0 µm boyutlarındadır.       

Habitat: Nadir bulunan bir tür olan Halkalıkızıl Mantarı, Asya ve Güney Avrupa’da, tek başına veya yollar boyunca gruplar halinde görülürler. Habitat olarak yaprak döken ağaçlıkların çimenli alanlarında büyüyüp geliştiği kaydedilmiştir.

Mevsim: Yaz – Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Agaricus bresadolanus toksik yani zehirli bir mantar türü olarak bildirilmiş olup, sabit olmayan gastrointestinal (sindirim ) sendromdan sorumlu olduğu bilinir.

Ek bilgiler: Ayırt edici özellikleri arasında, uzun bir kök ile biten gövde başta gelir. Şapka üzerinde yıldız şeklinde bir diskte düzenlenmiş ölçekler ve  etin kentsel çimlerdeki örneklerinde yavaşça kırmızıya dönmesi diğer özellikleridir.

Agaricus bresadolanus, “şapkası çizilince sararmayan ve güzel kokan tüm Agaricus türleri yenir “ inanışını yıkmaya yetecek en güzel örnektir. Agaricus türleri içinde, güzel kokusu ve çizildiğinde sararmadığı halde yenilmez, hatta zehirli türlerinde olduğu, en azından bu türün olduğu unutulmamalıdır!

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarıma göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri için  Türkiye’nin Mantar Avcıları Facebook sitemizi de ziyaret edebilirsiniz. Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.