Agaricus sylvicola – Boylu Kızıl Mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Agaricales
Aile: Agaricaceae
Cins: Agaricus
Tür: Agaricus sylvicola
Agaricus sylvicola (=Agaricus silvicola), Aralık 2020’de ilk baskısı yapılan Türkiye Mantarları Listesinde “Boylu Kızıl Mantarı” Türkçe ismi ile bildirilmiş, yenilebilir bir çayır mantarı türüdür. İngilizcesi “Wood Mushroom” olarak bilinmektedir. Agaricus sylvicola, şiddetli anason kokusu ile, çizilip berelendiğinde yavaş yavaş sararması ve pürüzsüz olan şapkası ile Agaricaceae familyasındaki diğer benzer akrabalarından oldukça kolay bir şekilde ayırt edilir. Alternatif bir yazım Agaricus silvicola eşit derecede yaygındır; bu yazım biçimi bazı otoriteler tarafından tercih edilmektedir. Agaricus sylvicola, Index Fungorum’da kullanılan yazımdır. Bu makalenin yazıldığı tarihte, British Mycological Society dahil olmak üzere, çevrimiçi kaynakların çoğu ‘silvicola’ yazılımını kullanmışlardır.
Bilimsel olarak ilk kez, 1832’de İtalyan kadın doğum uzmanı ve mikolog Carlo Vittadini (1800 – 1865) tarafından tanımlanan bu orman mantarı, sadece Agaricus campestris’in bir çeşidi olarak kabul edildi ve Agaricus campestris var. adı verildi. 1873’te Amerikalı botanikçi-mikolog Charles Horton Peck (1833 – 1917), bu mantarın durumunu tam tür düzeyine yükseltti ve ona Agaricus sylvicola adını verdi.
Agaricus sylvicola’nın eşanlamlıları arasında Pratella flavescens, Psalliota sylvicola ve Agaricus essettei bulunur. Bazı yetkililer, Agaricus essettei’yi (syn. Agaricus abruptibulbus) Agaricus sylvicola ile eşanlamlı olarak ele alır; diğerleri use, daha soğanlı gövdesi ve ortalama olarak biraz daha büyük sporları olan bu tıknaz mantarı, belirgin bir şekilde ayrı bir tür olarak ele alırlar.
Şapka: Boylu Kızıl Mantarının büyük beyaz şapkaları, başlangıçta küreseldir ve daha sonraları, yani olgunlaştığında, tamamen düzleşmeden önce dışbükey olur. İlk başta saf beyaz olan şapkasının, yaşlandıkça sararma eğiliminde olduğu da görülür. Tam olgunlukta şapka çapı 6 ila 14 cm arasında değişir.
Lameller: İlk başta beyaz olan Boylu Kızıl Mantarının serbest (saptan bağımsız) olan lamelleri grimsi pembeye, ardından (sporlar olgunlaştıkça) çikolata rengine döner.
Gövde-Sap: 5 ila 8 cm boyunda ve 1 ila 1,5 cm çapında, tabanında küçük bir ampul benzeri soğanı bulunan Agaricus sylvicola’nın gövdesi önce beyazdır ve meyve gövdesi olgunlaştıkça sapı sarı-griye döner.
Koku: Etkili ve hissedilir bir anason kokusu ile tanınır. Bazı kaynaklarda anason kokusuna ek olarak badem gibi koktuğu da yazar. Tadı ise ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Sporlar eliptik, oval ve pürüzsüz olup, spor baskısı kahverengidir. Sporlar 5-6,5 x 3,5-4,5µm boyutlarındadır.
Habitat: Saprofit yani çürüktük beslenen bir mantardır. Hem yaprak döken hem de iğne yapraklı ormanlık alanlarda tek başlarına veya küçük gruplar halinde büyürler. Spesifik sıfat sylvicola, ‘ormanda yaşayan’ anlamına gelir. Tür için bu bir orman mantarıdır diyebiliriz. Türkiye’de kaydı yapılmış bölgeler arasında, Güney Marmara Bölümü, Karadeniz Bölgesi, Ege Bölgesi, Konya Bölümü, Erzurum- Kars ve Yukarı Fırat Bölümleri, Adana Bölümü ve Dicle Bölümü bulunur.
Mevsim: Sonbahar.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Avrupa’da yenilebilir ve popülerdir. Kuzey Amerika’da birkaç kişide alerjik reaksiyona neden olduğundan şüphelenilmişse de, bu bilgi klinik vakalar tarafından desteklenmemiştir!
Ek bilgiler: Benzer türler arasında aynı cinse mensup ; Agaricus abruptibulbus, Agaricus albolutescens, Agaricus arvensis, Agaricus campestris, Agaricus hondensis, Agaricus osecanus, Agaricus semotus, Agaricus subrutilescens ve Agaricus xanthodermus türleri bulunur.
At Mantarı olarak bilinen Agaricus arvensis ile görünüş olarak çok benzerler ve ayrıca aynı anason kokusuna sahiptirler. A. arvensis genellikle halkalar halinde büyüyen otlaklarda görülür. Çok farklı yaşam alanlarının dışında, Boylu Kızıl Mantarlarını At Mantarları ile karıştırmak mümkündür, çünkü görünüşleri ve kokuları oldukça benzerdir; bununla birlikte, Agaricus sylvicola’nın gövde tabanı nispeten daha uzun ve daha incedir ve belirgin şekilde soğanlı bir tabana sahiptir. Agaricus xanthodermus, hem şapkasının kenarında, hem de özellikle sapın tabanı kesildiğinde hızla krom sarısına boyar; anason yerine mürekkep veya iyot kokar.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
