Ölüm Meleği Mantarı (Amanita virosa)

Taksonomi- Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Mantarlar- Fungi 

Bölüm: Basidiomycota  

Sınıf: Agaricomycetes  

Takım: Agaricales

Aile:  Amanitaceae

Cins: Amanita

Tür: Amanita virosa

Amanita virosa, Destroying angel , Ölüm meleği , Yıkıcı melek isimleri ile bilinen bu tür ölümcül zehirli bir mantardır. Amanita virosa Temmuz ayı ile ekim aylarını arasında çıkarken, benzeri olan Amanita verna ise ilkbahar mantarıdır. Bu iki türü makroskobik olarak ayırt etmek neredeyse imkansızdır. Ancak kimyasal analiz yapılırsa, Amanita verna potasyum hidroksit ile tepki vermez. Ayırt edici özellikleri farklı mevsimlerde bulunmalarıdır. İlk olarak Elias Magnus Fries tanımlamış ve Agaricus virosus cinsine yerleştirmiştir ( Lamelli mantarların bir çoğu’ başlangıçta Agaricus cinsine ait kabul edilmiş). Şu an kullanılan Amanita virosa ismi Fransız istatistikçi Louis tarafından 1836’da verilmiştir. Amanita phalloides’in ( köy göçüren ) içerdiği toksinleri Ölüm meleği’nin de içerdiğini belirtmekte fayda var. İkisi birlikte dünya üzerindeki çoğu mantar ölümünden sorumludur. Ölüm meleği, Amatoksinler adı verilen karmaşık bir zehir grubu bulundurur. Aynı toksinler: Galerina, Lepiota, Canocybe cinslerinde bazı türlerde de bulunur. Başlangıçta 5 ila 12 saat arasında ortaya çıkan ishal, mide bulantısı, ağrı gibi belirtiler ile kendini gösterir. Belirtiler bir süre kaybolduktan sonra acımasızca geri döndüğünde genelde çok geç olur. Böbrek , karaciğer hasarı oluşmuş, tedavisi olmayan koma hali ve ölüm kaçınılmaz olmuştur!

Şapka: Ölüm meleğinin şapkası, 5 ila 10 cm çapında, saf beyazdır ve kenar çizgileri yoktur. Şapka başlangıçta yumurta şeklinde, daha sonra çan şeklinde veya ara sıra tam düzdür. Şapka kenarında düzensiz tül çıkıntıları olabilir.

Lameller: Amanita virosa’nın lamelleri beyaz, serbest ve sıktır.

Gövde-Sap: Gövdeleri 9 ila 15 cm boyunda, 0,6 ila 2 cm çapında, çoğunlukla hafif kavislidir. Saf beyaz ve lifli olup, üst kısmında yivsiz kırılgan bir yüzüğe sahiptir. Büyük çorap benzeri volva genelde toprağa gömülüdür. Volva bu ailenin en ayırt edici özelliklerinden biridir.

Koku: Olgun örnekler hafif, hastalıklı ve hoş olmayan bir kokuya sahiptir (özellikle havadar günlerde dışarıda kolayca gözden kaçabilir). Bu mantar ölümcül zehirli olduğu için tadına bakılmamalıdır!

Spor Baskısı: Spor baskısı beyazdır ve sporlar konik yumurta şekilli, 7-10 μm uzunluğundadır. İyotla maviye boyanır.

Habitat: Genellikle yaprak döken meşe, kayın vb ormanlık alanların kenarlarında ve yüksek rakımlarda bulunur. Çoğu Amanita türü, belirli ağaçların kökleriyle ektomikorizal ilişkiler kurar.

Mevsim: Ağustos ila Kasım ayları arasında bulunur. Benzeri olan Amanita verna ilkbaharda yetişir.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Amanita virosa oldukça toksiktir ve ciddi mantar zehirlenmelerinden sorumludur. Yakından ilişkili olduğu Amanita phalloides gibi, yüksek derecede toksik amatoksinleri  ve fallotoksinleri içerir. Bazı uzmanlar bu mantarları sofra için toplananlarla aynı sepete koymamayı ve onlara dokunmamayı şiddetle tavsiye eder.

İsminden de anlaşılacağı üzere Ölüm meleğini ( Destroying Angel) tüketmek ölümcül bir hata olur! Amanita phalloides’e göre çok daha az ölüm kaydının olması, muhtemelen nadir bulunmasından kaynaklanır. Oysa, yenilebilir türler ile karıştırılma ihtimali daha yüksektir. Mantar avcılarının tanıması ve uzak durması gereken ilk türlerden biridir.

Ek bilgiler: Amatoksinler, benzer bir yapıya sahip, sekiz amino asit halkasından oluşan en az sekiz bileşikten oluşur. Amatoksinlerden a-amanitin ana bileşendir ve -amanitin ile birlikte toksik etkilerden muhtemelen sorumludur. Başlıca toksik mekanizmaları, haberci RNA (mRNA), mikroRNA ve küçük nükleer RNA ( snRNA) sentezinde hayati bir enzim olan RNA polimeraz II’nin  inhibisyonudur . MRNA temel protein sentezi olmadan hücre metabolizması durma noktasına gelir ve hücre ölür. Karaciğer ve diğer organlar etkilenir. Böbrekler özellikle hassastır. 

Tüketildiğinde hastaneye acil yatış gerekir. Zehirlenme için dört ana tedavi kategorisi vardır: ön tıbbi bakım, destekleyici önlemler, özel tedaviler ve karaciğer nakli.

Mantarlı yaşam ailesi olarak özellikle Amanita ailesine dikkatinizi çekmek istiyor ve sağlığınızı önemsiyoruz .

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.