Çalımantarı-Taç Mantarı (Artomyces pyxidatus)

Artomyces pyxidatus – Clavicorona pyxidata

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Russulales

Aile: Auriscalpiaceae

Cins: Artomyces

Tür: Artomyces pyxidatus

Artomyces pyxidatus, daha çok “Clavicorona pyxidata” olarak bilinen bu muhteşem görünümlü, ayırt edici mercan mantarı, Türkiye’de Batı Karadeniz ve Orta Karadeniz Bölümünde resmi kaydı olan bir mantardır. Türkiye’de Çalımantarı, dünyada ise Taç mercanı – Taç uçlu mercan (crown coral veya crown-tipped coral fungus) olarak bilinen bu görkemli yenilebilir mantar, ahşapta (genellikle sert ağaçların ahşabında) yetişir. Renkleri tazeyken beyazımsı ila sarımsıdır  ve mantarın dal uçları belirgin bir şekilde “taçlıdır” ve 3-6 nokta ile çevrili küçük fincan benzeri bir çöküntü içerir. Başarılı bir tanımlama için mikroskobik analiz gerekli değildir.

1981 yılında Jülich tarafından Atromyces pyxidata olarak adlandırılmıştır. DNA çalışmaları, morfolojik farklılıkların Clavicorona pyxidata ve yakından ilişkili mantarları ayrı bir cins olan Artomyces’e yerleştirmek için yeterince önemli olduğu fikrini desteklemiştir. Artomyces pyxidatus pek çok araştırmanın konusu olmuştur ve birkaç araştırma onun dünya çapında yaygın bir şekilde dağılmış bir “biyolojik tür” olduğunu belirlemiştir. Bu da onun Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika’dan gelen örneklerinin birbirleriyle başarılı bir şekilde “çiftleşebileceği” ( en azından laboratuvar ortamında) göstermektedir. Bununla birlikte, dünyanın farklı yerlerinden gelen Artomyces pyxidatus örnekleri, DNA’larında farklılıklar göstermektedir. 

Genel Özellikleri: Mantar gövdesi 4-13 cm yüksekliğinde ve 2-10 cm genişliğindedir. Çok dallı güzel görünümlü bir mantardır. Dalları 1-5 mm kalınlığında, düz, başta beyazımsı ila soluk sarımsı, bazen soluk ten rengine koyulaşan veya gelişen pembemsi tonlardadır. Mantar  uçları sığ bir çöküntü ve 3-6 nokta ile taçlandırılmış, dallar gibi renklendirilmiş veya kahverengimsi hale gelmiştir. Taban kısmı 1-3 cm uzunluğunda, 1 cm’nin altında bir kalınlıkta , beyazımsı, pembemsi veya kahverengimsi renklerdedir.

 Eti beyazımsı, oldukça sert ve esnektir.

Dalların yüzeyleri üzerinde basidia ve basidiosporlar üretilir.

Koku: Kokusu ayırt edici olmamakla birlikte, hafif veya acı biber tadında olduğu bildirilmiştir.

Spor Baskısı: Spor baskısı rengi beyazdır. Sporlar 4-5 x 2-3 µm boyutlarında olup küçük bir apikulus (tepecik) ile eliptik, çok ince çukurlu ve amiloiddir.

Habitat: Saprobik (Çürükçül) bir mantardır. Yaprak döken sert ağaçların (özellikle titrek kavak, lale, söğüt ve akçaağaç) kuru odunları üzerinde tek başına veya kümelenmiş halde büyürler. Özellikle Kuzey yarımkürenin ılıman bölgelerinde (Kuzey Amerika’da) bulunan bu mantara, Avrupa ve Asya’da da çok sık olmasa da rastlanılır.

Mevsim: İlkbahar, Yaz ve Sonbahar mantarıdır. Ancak Haziran Eylül ayları arasında daha yoğundur.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Yenilebilir güzel bir mercan mantarıdır. Tadı çiğ iken biberimsi ve acı olup iyi bir pişirilmeyle bu acılık her zaman olmasa da giderilebilir. Artomyces pyxidatus toksik olarak kabul edilmese de aşırı tüketimi ishal ve mide krampları gibi mide be bağırsak sorunlarına sebep olabilir.

Ek bilgiler: Ağaçta büyüyen birkaç mercan (Coral Fungus) mantarından biridir. Benzer türler arasında Ramaria türleri özellikle de Ramaria stricta gösterilebilir.

Artomyces pyxidatus Çin’de, gastrik rahatsızlık, hazımsızlık ve gut gibi hastalıkların tedavisinde geleneksel ilaç olarak kullanılmış doğal bir mantardır. Anti-mikrobiyal etkilerinin olduğu ve Alzheimer tedavisinde etkili olabileceği bildirilmiş, tıbbi faydaları üzerindeki bilimsel çalışmalar devam etmektedir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.