Benzer Mantarlar

Benzer Mantarlar başlıklı bu makalemizde sizlere, Türkiye ve Dünyada sevilerek yenilen mantarlar ve onlara az yada çok benzeyen (look-alike) ancak zehirli veya tüketilmeyen türleri anlatacağız!

“Look-alike” ya da “benzer mantar” terimi, zehirli ve zehirsiz mantarların dış görünüş itibariyle birbirlerine çok benzemesi durumunu ifade eder. Bu çok önemli husus, mantar toplayıcıları için çok tehlikeli bir durumdur, çünkü zehirli bir mantarı, yenilebilir bir mantar sanma riski oldukça yüksektir. Özellikle, hobiye yeni başlayan, acemi mantar avcıları için bu risk kat be kat artmaktadır!

Benzer mantarlar ile ilgili bazı detaylı örnekler vererek, konuyu biraz daha açalım. Bu mantarlar genellikle birbirine dış görünüşleri bakımından çok benzediği için karıştırılabilirler. İşte bazı tehlikeli look-alike mantar örnekleri:

1. Amanita phalloides (Köygöçüren) vs Volvariella volvacea (Yumurtamantarı – Paddy)

Köygöçüren Mantarı-Amanita phalloides, dünya çapında, bilinen en zehirli ve ölümcül mantarlardan birisidir. Henüz bilinen bir panzehiri veya iyileştirici tedavisi yoktur. Bu mantardan zehirlenenlerin sonu ölümdür. Yeşilimsi bir şapkaya sahip bu mantar ve birçok yenilebilir mantara, özellikle Asya mutfağında yaygın olarak tüketilen Volvariella volvacea – Yumurtamantarına çok benzer. Ayrıca Köygöçüren mantarının yumurta, düğme hali, yakın akrabası birçok yenilebilir Amanita türü ile ve Çayır mantarları (Agaricus sp) ile, hatta Toz mantarları olarak tabir ettiğimiz, Lycoperdon türleri ile de karıştırılabilir.

Amanita phalloides – Köygöçüren mantarının çok küçük bir miktarı bile ölümcül olabilir. Zehirlenme belirtileri genellikle 6-12 saat sonra başlar ve ciddi karaciğer ve böbrek hasarına yol açarak, hastayı ölüme götürür!

2- Amanita muscaria (Sinek Mantarı) vs Amanita caesarea (Sezar – İmparator Mantarı)

Sinek Mantarı-Amanita muscaria parlak kırmızı şapkalı ve şapka üzerinde beyaz benekleri olan, “Şirinler Mantarı” olarak da bildiğimiz, hasinojik zehirli bir mantardır, ancak bazı varyantları turuncu veya sarıya yakın renklere sahip olabilir. Bazen, yağmur, rüzgar vb çevresel erkenler sebebiyle, üzerindeki beyaz benekler yani pullar düşmüş be yğzey pürüzsüz görünümlü de olabilir. Bu tür, özellikle halüsinojenik etkileriyle tanınır ama aynı zamanda zehirlidir.

İmparator Mantarı/Sezar Mantarı-Amanita caesarea ise çok lezzetli ve yenilebilir bir mantar türüdür. Ancak her iki mantar da özellikle şapka üzerinde benzer renklere sahip olduğu için karıştırılabilir.

Amanita muscaria yanlışlıkla tüketilirse mantar zehirlenmesi hasıl olur ve mide bulantısı, kusma, halüsinasyonlar ve merkezi sinir sistemi bozuklukları semptomları görülebilir.

3. Galerina marginata (Cenaze Çanı Mantarı) vs Armillaria mellea (Bal Mantarı)

Cenaze Çanı Mantarı – Galerina marginata küçük kahverengi şapkalı bir mantar türüdür ve ölümcül amatoksinler içerir. Yenilebilir bir mantar olan Bal Mantarı–Armillaria mellea ve diğer Armillaria türlerine biraz benzerlik gösterdiğinden, karıştırılmamasına çok dikkat edilmelidir. Bal Mantarı yerine yanlışlıkla Cenaze Çanı Mantarı toplamak çok tehlikeli bir durumdur. Cenaze Çanı Mantarı-Galerina marginata ölümcül zehirli mantarlardandır! Özellikle amatör mantar toplayıcıları için ciddi bir risk oluşturur.

4. Cortinarius rubellus (Ecel Örümcekmantarı) vs. Cantharellus clbarius (Kazayağı-Sarıkız Mantarı)

Ecel Örümcekmantarı-Cortinarius rubellus ve Cortinarius orellanus kahverengi ve sarımsı tonlarda şapka renkleri olan, ölümcül olarak kabul edilen bir mantardandır. Cortinarius rubellus-Ecel Örümcekmantarını kendi cinsindeki bir çok Cortinarius türlerine ve yenilebilir; Cantharellus cibarius – Kazayağı Mantarına benzetenler çıkabilir. Fakat bu cinsteki mantarlarda lamel bulunmaz, şapka altı damarlı yapıdadır, sap ve lameller üzerinde örümcek ağı benzeri, lifler de bulunmaz. Cantharellus türleri ile özellikle Cantharellus cibarius – Kazayağı (Sarıkız) Mantarı ile karıştırılmamasına özen gösterilmelidir.

Cortinarius rubellus, böbrek hasarına yol açan orellanin adlı bir toksin içerir. Semptomlar, mantarı yedikten sonra günlerce veya haftalarca belirgin olmayabilir, bu da zehirlenmenin fark edilmesini zorlaştırır.

5. Lactarius torminosus (Tüylü Sütlüce Mantarı) vs. Lactarius deliciosus (Kanlıca-Çıntar-Melki Mantarı)

Tüylü Sütlüce Mantarı-Lactarius torminosus, görünüm olarak Kanlıca-Çıntar-Melki gibi isimlerle tanıdığımız ve çok lezzetli bir mantar olan Lactarius deliciosus’a dış görünüş olarak biraz benzer. Zehirli Tüylü Sütlüce Mantarı tüketmek ciddi mide ve bağırsak rahatsızlıklarına yol açabilir. Mantarın üzerindeki tüyler ve pembe-turuncu tonlar, dikkat edilmesi gereken detaylardır.

Yenilebilir Kanlıca türlerine benzeyen diğer bir tür de Sahte Kanlıca Mantarı olarak bildiğimiz, Sarısütlü Mantar-Lactarius chrysorrheus türüdür. Kanlıca ve Sahte Kanlıca başlıklı makalemizde konu detaylı anlatılmıştır. Web sitemizden veya Google arama motorundan Kanlıca ve Sahte Kanlıca Mantarı yazarak bu makalemize de ulaşabilirsiniz!
Benzer Mantarlar konusunda sadece bizim verdiğimiz örneklere bağlı kalmayın, misal Kanlıca Mantarına benzer birçok mantar olabilir. Biz burda zehirli benzerlerine odaklanmayı uygun gördük. Sizler araştırarak zehirli olmayan ancak tüketilmeyen benzerlerini de öğrenebilirsiniz.

6.Hypholoma fasciculare (Kükürt Öbeği Mantarı) vs. Armillaria mellea (Bal Mantarı)

Kükürt Öbeği Mantarı-Hypholoma fasciculare, küçük sarımsı renkli bir mantardır ve zehirlidir. Kükürt Öbeği Mantarı, başka Hypholoma türleri Hypoloma lateritium, Hypholoma copnoides ve zehirsiz, yenilebilir  Bal Mantarı – Armillaria mellea türleriyle benzerlik gösterir.

Kükürt Öbeği Mantarı-Hypholoma fasciculare tüketildiğinde mide bulantısı, kusma, karın ağrısı ve ciddi gastrointestinal rahatsızlıklar yaratabilir.

7.Agaricus xanthodermus (Sararan Çayır Mantarı) vs. Agaricus campestris (Çayır Mantarı)

Sararan Çayır Mantarı-Agaricus xanthodermus, çizildiğinde, berelendiğinde şapka ve sap üzerinde oluşan sarı lekelerle ve tarım ilacı, fenol benzeri ağır ve kötü kokusu ile ayırt edilebilen zehirli bir mantardır. A.xanthodermus yenilebilir Çayır Mantarı-Agaricus campestris ile çok benzerdir. Ayrıca diğer beyaz şapkalı Agaricus türlerinden A.arvensis ve A. sylvicola ile de benzerler!

Sararan Çayır Mantarı-Agaricus xanthodermus sindirim sistemi rahatsızlıklarına neden olabilir ve mide bulantısı, kusma gibi semptomlar yaratır.

8.Lepiota brunneoincarnata (Ölümcül Pullu Mantar) vs Macrolepiota procera (Şemsiye Mantarı)

Ölümcül Pullu Mantar-Lepiota brunneoincarnata, zehirli ve tehlikeli bir mantardır, özellikle amatoksin içerir. Yenilebilen Şemsiye Mantarı-Macrolepiota procera ile ve genellikle şemsiye şekline sahip diğer mantarlarla karıştırılabilir. Aynı şekilde Sahte Şemsiye Mantarı-Chlorophyllum molybdites türü de yenilebilir şemsiye mantarları ile karıştırılması olası zehirli bir türdür.

Ölümcül Pullu Mantar-Lepiota brunneoincarnata mantarının küçük bir miktarını bile tüketmek ölümcül karaciğer hasarına neden olabilir.

9.Entoloma sinuatum (Ağulu Kıvrıkbaş Mantarı) vs. Clitopilus prunulus (Armut Unmantarı)

Ağulu Kıvrıkbaş Mantarı-Entoloma sinuatum, büyük, beyaz veya gri tonlarında çok zehirli bir mantar olup, yenilebilir mantarlar ile karıştırılabilir. Özellikle Clitopilus prunulus-Armut Unmantarına çok benzeyebilir. Kokulu Cincile Mantarı-Calocybe gambosa ve Yetim Hunimantarı-Clitocybe rivulosa ile de benzerlikler gösterir.

Zehirli Entoloma türleri, ciddi mide bulantısı, kusma ve ishal gibi belirtilere yol açabilir ve hızla müdahale gerektiren bir zehirlenmeye neden olabilir.

Evet, dünyada birçok zehirli ve yenilebilir mantar birbirine benzediği için “look-alike” durumları oldukça fazladır. Bu tür karışıklıklar tehlikeli sonuçlar doğurabilir. İşte diğer bazı örnekler:

10. Gyromitra esculenta-Kuzu Göbeği Ebesi yada Ekşi Memet vs Morchella sp-Gerçek Kuzugöbeği

Kuzugöbeği Ebesi/ Ekşi Memet-Gyromitra esculenta, dış görünüşü itibarıyla gerçek morel yani kuzu göbeği (Morchella sp) mantarlarına benzer, ancak bu mantar son derece zehirli olabilir. Gyromitra mantarları beyin şeklinde bir şapkaya sahiptir ve bazıları yanlışlıkla, yenilebilir Kuzugöbeği-Morchella türleriyle karıştırılabilir.

Ekşi Memet-Gyromitra esculenta tüketildiğinde karaciğer hasarına ve ölümcül zehirlenmelere yol açabilen hidrazin ve gyromitrin içerir. Zehirlenme belirtileri baş ağrısı, mide bulantısı, baş dönmesi, koma ve ölüm olabilir. Benzer mantarlar her zaman tehlikeli olabilirler. %100 emin olmadığımız hiçbir mantarı asla tüketmemek en sağlıklı yöntemdir.

11. Omphalotus sp (Ağulu Mantar türleri) vs Cantharellus sp (Kazayağı Mantarı türleri)

Ağulu mantarlar (Omphalotus sp) parlak turuncu renkleri ile Cantharellus sp. yani Kazayağı-Sarıkız mantarlarına  çok benzeyen mantarlardır. Omphalotus illudens ve diğer Omphalotus türleri lamelli mantarlardandır. Cantharellus  türlerindeki şapka altı damarlı yapılar yerine gerçek lameller bulundururlar. Renkleri de oldukça parlak ve canlıdır! Yalancı Kazayağı Öantarı-Hygrophoropsis aurantiaca ile Sarıkız-Kazayağı mantarı olarak bildiğimiz Cantharellus cibarius’da karıştırılabilir. H.aurantiaca yüzeysel bir benzerlik gösterir ve genellikle saha rehberlerinde False Chantrelle-Yalancı Kanterel adı verilir. Bununla birlikte, gerçeğinden farklı olarak, Hygrophoropsis aurantiaca türünde gerçek lameller bulunur ve sert etli, sağlam Kazayağı-Sarıkız Mantarı ile karşılaştırıldığında Hygrophoropsis aurantiaca yumuşak, dayanıksız bir mantardır.

Ağulu Mantarlar (Omphalotus türleri) ve Hygrophoropsis türleri tüketildiğinde ciddi mide rahatsızlıkları, bulantı ve kusma gibi gastrointestinal semptomlara yol açar. Her ne kadar ölümcül olmasa da ciddi zehirlenmelere sebep olabilir.

12. Russula emetica (Ağulu Kirmit Mantarı) vs Yenilmez ve Yenilebilir Russula Türleri

Ağulu Kirmit Mantarı-Russula emetica, kırmızı şapkası, beyaz sap ve lamelleri ile karakterize olan bu zehirli mantar, bazı yenilebilir Russula türlerine çok benzeyebilir. Benzer türler kendi ile aynı aileden olan Russula atropurpurea, Russula aurea, Russula caerulea, Russula fragilis, Russula nobilis, Russula paludosa, Russula rosea , Russula rutila, Russula sardonia, Russula sanguinaria, Russula vesca, Russula cyanoxantha, Russula xerampelina gibi genel olarak kırılgan mantarlarla benzer yönleri vardır.

Ağulu Kirmit – Russula emetica ve zehirli diğer Russula türleri yanlışlıkla tüketildiğinde, ciddi mide rahatsızlıklarına yol açar ve bu zehirlenme semptomlar hızla ortaya çıkar.

13. Boletus edulis (Porçini – Çörek Mantarı) vs Tüketilmez ve Zehirli Benzer diğer Boletler

Pestifal Mantarı (Tylopilus felleus), yenilebilir Boletus edulis ile sıklıkla karıştırılır. İki tür dış görünüş açısından çok benzese de, Tylopilus felleus yenilmez, çünkü çok acı bir tada sahiptir. Zehirli olmasa da mideyi rahatsız edebilir.

Şeytan Boleti (Rubroboletus satanas), yenilebilir bazı bolet türlerine çok benzese de oldukça zehirlidir. Şapkasının oldukça açık renkleri, özellikle de gençken, bazı yenilebilir Boletus türleri ile karıştırılabilir. Genellikle parlak kırmızı veya turuncu gözenekleri ve şapka alt kısmı ile tanınabilir. Ancak renk bazen yanıltıcı olabilir.

Allıbolet (Rubroboletus legaliae) mantar şeytan boletinin yakın akrabasıdır ve de çok zehirlidir. Bu tür de bazı yenilebilir bolet mantarları ile karıştırılabilir. Kırmızı gözenekleri ve genellikle sarımsı-gri bir şapkası vardır. Görünümü nedeniyle bazı kişilerce yenilebilir boletlerle karıştırılır, ancak tüketilmesi ciddi mide-bağırsak rahatsızlıklarına yol açabilir.

Meybolet (Boletus badius), Yenilebilir bir bolet olan Mayboleti – Imleria badius – Boletus badius, zehirli Rubroboletus satanas ile karıştırılabilir. Meyboleti, koyu kahverengi şapkasıyla tanınır, ancak yine de dikkatle ayırt edilmelidir.

Bolet mantarlarını toplarken özellikle dikkatli olmak gerekir. Çünkü bazı türler hem yenilebilir boletlerle karıştırılabilir hem de zehirli olma riski taşır. Renk, gözenek yapısı ve mantarın genel formu dikkatle incelenmeli, kesilince veya berelenince renk değiştiren boletlerden mümkün olduğunca uzak durulmalıdır. Ancak mantarı çoğu zaman morfolojik özelliklerine bakarak tanımlamak mümkün olmayabilir. Eğer mantar toplama konusunda deneyimsizseniz, bir uzman yardımı almak veya her zaman, %100 emin olmadığınız mantarları toplamaktan kaçınmak en güvenli yoldur.

14. Inocybe ve Pseudosperma Türleri vs Yenilebilir Benzer Türler

Inocybe türleri, küçük ve kahverengimsi görünümleriyle genellikle birçok yenilebilir mantarla karıştırılabilir. Ancak bu türler genellikle muskarin içerir, bu da oldukça tehlikeli bir toksindir. Inocybe türlerinin hemen hepsi ciddi derecede zehirlidir.

Inocybe mantarlarından kaynaklı zehirlenmeler, “Muskarin zehirlenmesi” olarak bilinir, aşırı tükürük salgısı, terleme, mide bulantısı ve potansiyel olarak ölümcül solunum yetmezliği ile sonuçlanabilir.

Zehirli Inocybe lilacina (Inocybe geophylla var. lilacina), yenilebilir Mor Balmumsu Mantar-Laccaria amethystina ile benzer. 

Inocybe geophylla, bazen Çayır mantarları (Agaricus campestris) ile ve Kokulu Cincile Mantarı- Calocybe gambosa ile karıştırılabilir!

Pseudosperma rimosum Eski yaygın bilinen ismi ile Inocybe rimosa, oldukça zehirli bir mantar türüdür ve muskarin gibi çok tehlikeli toksinler içerir. Bu nedenle, ona benzeyen ancak yenilebilen mantarları ayırt etmek çok önemlidir. Ancak, bu tür benzer mantarların ayrımını yapmak bazen zor olabilir, çünkü birçok yenilebilir mantar ile zehirli türler görünüm olarak birbirine aşırı benzer. Pseudosperma rimosum-Inocybe rimosa’ya benzeyen ama yenilebilen mantar türlerine örnek olarak, Karakız Mantar-Tricholoma terreum, Mıhbaşı Mantarı-Marasmius oreades ve Suillus granulatus gösterilebilir.

15. Lepista nuda – Kokulu Cincile Mantarı ve Bemzer Türler

Lepista nuda- Kokulu Cincile Mantarı çok güzel kokusu ile karakterize lezzetli bir mantardır. Ülkemizde de sevilerek tüketilen mantarın aynı cinse mensup benzer türleri mevcuttur. Yenilebilir türlerden olan Lepista sordida ve Lepista personata yakın akrabaları Lepista nuda kadar lezzetli değildirler.

Lepista nuda- Kokulu Cincile Mantarına benzeyen diğer mantarlar ise Cortinarius violaceus, Thaxterogaster purpurascens yaygın olarak bilinen diğer ismi ile Cortinarius purpurecens’dir. Her ne kadar bu 2 tür de zehirli mantarlardan olmasa da, Cortinarius cinsi içinde çok zehirli ve ölümcül türler bulundurduğu için, Mor-Leylak rengi Cortinarius türlerinden uzak durmak, tüketmemek gerekir.

Uyarı: Mantarlar görünüşe göre değil, belirli bilimsel yöntemlerle doğru bir şekilde tanımlanmalıdır. Benzer mantarlar dikkat edilmediği takdirde insan sağlığı için çok tehlikeli sonuçlar doğurabilir.

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.