Ayıboku Mantarı (Caloboletus radicans)

Caloboletus radicans

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Boletales

Aile: Boletaceae

Cins: Caloboletus

Tür: Caloboletus radicans

Rooting Bolete (Köklenme boleti) veya Whitish Bolete (Beyazımsı bolet) olarak da bilinen Caloboletus radicans, Avrupa’da geniş yapraklı ağaçların altında bulunan, yaz ve sonbahar aylarında mantar veren büyük bir ektomikorizal mantardır. Soluk devetüyü veya grimsi beyaz bir başlığı, sarı gözenekleri ve kalın bir çizgisi vardır ve işlendiğinde veya kesildiğinde yoğun şekilde mavi lekeler bırakır. 2014 yılına kadar Boletus cinsine yerleştirildi, ancak o zamandan beri moleküler filogenetik verilere dayalı olarak yeni Caloboletus cinsine aktarıldı.

Eş Anlamlılar – Sinonimleri: Boletus radicans Pers.  (1800), Boletus albidus Roques (1841), Versipellis radicans (Pers.) Quél.  (1886), Suillus radicans (Pers.) Kuntze (1898)

Şapka: Şapka çapı 7,5 ila 30 cm arasında değişir ve şapkası genellikle kirli beyaz, grimsi beyaz, fildişi beyazı veya devetüyü renklidir. İlk başta tüylü olan şapkası genişledikçe, merkezde genellikle ince bir şekilde çatlama görülür.

Gözenekler: Gözenekler limon sarısı, küçük ve yuvarlak, dokunulduğunda veya yaralandığında morarır, mavi bir renk olur.

Gövde-Sap: Stipe yani sap, 5–8 cm boyunda ve 3–4 cm genişliğindedir. Gövdesi gençken genellikle şişer veya fıçı şeklinde olur, ancak kısa sürede uzar ve aşağı doğru sivrilen bir tabanıyla az çok füziform hale gelir. Genellikle alt tabakada köklenme gözlenir. Tepe tipik olarak parlak limon sarısıdır, ancak aşağıda solmaktadır. Bağlantının üst kısmında hafif saman rengi bir ağ şekli vardır, ancak nadir durumlarda bu belirsiz olabilir. Mantar eti soluk sarı renktedir, şapkasında biraz soluk beyazımsı ila saman rengindedir, kesildiğinde anında koyu maviye döner.  

Koku: Acı bir tat ve hoş olmayan yoğun bir mantar kokusu hakimdir.

Spor Baskısı:  Spor baskısı rengi zeytin-kahverengidir. 11.5–14 × 4–5.5 μm boyutlarında olan, elipsoidden fuziform sporlara sahiptir. Şapkanın hif yapısı, genellikle ince kabuklu olan iç içe geçmiş septat hiflerden oluşan bir trikodermiyumdur.    

Habitat: Yaz aylarında ve sonbaharın başlarında sıcaklarda mantar veren Caloboletus radicans, ekolojik olarak çok yönlüdür. Meşe (Quercus), kayın (Fagus), gürgen (Carpinus), kestane (Castanea) ve ıhlamur (Tilia) gibi geniş yapraklı ağaçlarla ektomikorizal ilişkiler oluşturur. Avrupa’nın birçok ülkesinde (yaygın olduğu yer) hem kalkerli (kireçli) hem de asidik topraklarda yetişir. Memleketimizde kaydı yapılan bölgeler arasında, Istrança ve Çatalca-Kocaeli Bölümleri, Batı ve Doğu Karadeniz Bölümleri, Asıl Ege Bölümü, Yukarı Fırat Erzurum-Kars Bölümleri, Yukarı Murat – Van Bölümleri ve Antalya Bölümü bulunmaktadır.

Mevsim: Yaz ve Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Zehirli bir Bolet türüdür. Acıdır ve yenmez, yenildiğinde şiddetli kusmaya ve ishale neden olduğundan zehirli Kabul edilir. M.Schenk-Jaeger ve meslektaşları tarafından İsviçre’de mantar zehirlenmesi üzerine 2012 yılında yapılan bir araştırmada, Caloboletus radicans’ın, tekrarlayan kusma ve kanlı ishal de dahil olmak üzere, onu tüketenlerde ciddi gastrointestinal (Sindirim) semptomlara neden olduğunu anlaşılmıştır.

Ek bilgiler: Benzer türler vardır. Bunlar;  Suillellus luridus daha koyu bir şapkaya ve gövde tabanında turuncu ete sahiptir. Kesildiğinde anında maviye döner. Rubroboletus satanas beyaz bir şapkaya ve olgunlaştıklarında turuncu veya kırmızı gözeneklere sahiptir. Eti kesildiğinde soluk maviye döner ve ardından orijinal soluk rengine geri döner. Caloboletus calopus kırmızı bir retikülat gövde tabanına sahiptir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarıma göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri için  Türkiye’nin Mantar Avcıları Facebook sitemizi de ziyaret edebilirsiniz. Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.