Haşmetli Topuzmantarı (Clavariadelphus pistillaris)

Clavariadelphus pistillaris – Haşmetli Topuzmantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Gomphales

Aile: Clavariadelphaceae

Cins: Clavariadelphus

Tür: Clavariadelphus pistillaris

Clavariadelphus pistillaris, Clavariadelphaceae familyasına mensup, minyatür bir beyzbol sopasını veya yuvarlak tepeli bir topuzu andıran, yenilebilir bir mantar türüdür.

İlk olarak 1753 yılında Carl Linnaeus tarafından bilimsel olarak tanımlanmış, ve Clavaria pistillaris ismi verilmiştir. Bu isim daha sonra Elias Magnus Fries tarafından onaylanmıştır – Haşmetli Topuzmantarı -C.pistillaris, 1933′ yılında, Hollandalı mikolog Marinus Anton Donk tarafından Clavariadelphus cinsine aktarılmıştır (1908 – 1972). C. pistillaris’in eşanlamlıları arasında Clavaria pistillaris ve Clavaria herculeana bulunur. 

Makroskobik Özellikleri: Biraz yanal olarak düzleştirilmiş ve uzunlamasına kırışık veya yivli olan bu büyük basit (çatallı değil) topuz görünümlü mantarlar (tabana doğru hafifçe sivrilen) yuvarlak uçlara sahiptirler. İlk başlarda (genç örneklerde) sarı renktedir. Daha sonra pembe ve leylak rengi alabilen tür, yaşla birlikte veya berelendiğinde kahverengi olur.. Bireysel örnekler (tek bir örnek düşünülürse), tamamen geliştiklerinde, en geniş noktalarında tipik olarak 7 – 15cm (max30 cm) boyunda ve 2 – 6 cm (max) 8 cm kalınlığında olurlar. Gençken sağlam bir C. pistillaris’in beyaz eti kesildiğinde menekşemsi kahverengimsi olur. Mantar tam olgunluğa ulaştığında yumuşak ve süngerimsi hale gelir.

Karpoforun (Carpophore) yani mantarın yenilebilen kısmının tabanı, bazı beyaz misel kordonlarına sahiptir.  Hymenophore yani mantarın spor taşıyan hücrelerini üreten kısmı, sapın üst kısmında bulunur, az farklılaşmıştır, ince pürüzlü ve olgunlaştığında prüinözdür. Et başlangıçta sert, sonra yumuşak ve süngerimsi ama yine de kompakt, beyaz, kesildiğinde menekşemsi kahverengimsi olur, özellikle alt kısımda kahverengimsi lekeler, koku yok, ekşi tat. 

Koku: Ayırt edici değildir. Ancak, tam olgunlaştığında kötü bir koku yaydığı bilinmektedir.

Spor Baskısı: Spor baskısı rengi beyaz veya soluk sarıdır. Sporlar elipsoidal ve pürüzsüz olup, 11-16 x 6-10 µm boyutlarındadır.

Habitat: Tür, kayın ormanlarındaki, kireçli topraklarda, talaş ve ağaç yongaları üzerinde yetişir. Avrupa ve Kuzey Amerika’da dağılımı mevcuttur. Türkiye’de de resmî kaydı (Aralık 2020 kayıtlarına göre) olan türe, ülkemizde, Çatalca – Kocaeli Bölümü, Orta ve Doğu Karadeniz Bölümleri, Yukarı Sakarya Bölümü ve Adana Bölümünde rastlanmıştır.

Mevsim: Yaz- Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Haşmetli Topuzmantarı yenilebilir bir mantar olarak bildirilmiştir. Yüksek miktarlarda antioksidan ve insanların yaşamlarını devam ettirebilmesi için dışarıdan alması gereken, vücutta yapılamayan yağ asitleri, yani esansiyel yağ asitleri içerdiği bilinmektedir. Ancak, hem küçük boyutları, hem de nadir bulunan türler olması nedeniyle tüketilmesi pek tavsiye edilmez.

Ek bilgiler: Görünüşü nedeniyle, iğne yapraklı dağlık ormanlarda bulunan bir tür olan yakın akrabası Şekerlice Mantarı – Clavaridelphus truncatus ile sıkça karıştırılır. Farklı habitatlarda büyümeleri ve C. truncatus’un düz veya düze yakın üst kısmı ile ayırt edilirler. Clavulinopsis fusiformis ile benzerlikleri vardır, ancak bu tür altın sarısı renklerde ve çok daha küçüktür.

Yüksek antioksidan aktivitesi ve esansiyel yağ asitleri içermesi nedeniyle mantarın “nutrasötik ve/veya fonksiyonel gıda” olduğuna dair raporlar vardır.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Güzel fotoğrafları içim Antalya’dan Hakan Baydoğan kardeşimize ve web sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.