Connect with us

Clitocybe

Dumanlı Mantar-Kara Balkadın (Clitocybe nebularis)

Published

on

Clitocybe nebularis- Dumanlı Mantar

Taksonomi- Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Mantarlar- Fungi

Bölüm: Basidiomycota 

Sınıf: Agaricomycetes 

Takım: Agaricales 

Aile: Tricholomataceae

Cins: Clitocybe

Türler: Clitocybe nebularis

Clitocybe nebularis- Kara balkadın (malgadın), Bulutlu huni mantarı, Dünya’da bazı ülkelerde ve Türkiye’nin birçok bölgesinde hala toplanıp, tüketilmesine rağmen, sürekli tüketim için zehirli bir mantardır. Bilenen yöresel isimleri Kara balkadın, Kara malgadın, Dumanlı mantardır. Genellikle iğne yapraklı ormanlarda guruplar halinde halkalar oluşturarak büyürler.

 İlk olarak 1789’da Agaricus nebularis adını veren August Johann Georg Batsch tarafından tanımlandı. 1871’de ünlü alman mikolog Paul Kimmer tarafından Clitocybe cinsine aktarıldı.

Clitocybe nebularis- Kara balkadın mantarının sinonimleri ( Eş anlamlıları) Agaricus nebularis, Gymnopus nebularis, Omphalia neburlaris (Batsch) ve Lepista nebularis’tir.

Şapka:  Kara balkadın mantarında, başlangıçta dışbükey veya konik olan şapkanın tamamen genişlemesi 1 ayı bulur. Sonra düzleşir ve aşağıya doğru dönmüş dalgalı kenar boşluğu ile huni şeklini alırlar. Dumanlı mantar’ın 6- 20 cm arasında değişen şapkası merkeze doğru bulut benzeri desenleri ile gri renktedir.

Clitocybe nebularis
Clitocybe nebularis

Lameller: İlk başlarda kirli beyaz iken yaşlandıkça krem haline gelir. Clitocybe nebularis’in ( kara balkadın) lamelleri sık , düzgün olup gözdeye doğru hafifçe azalabilir.

Clitocybe nebularis
Clitocybe nebularis

Gövde-Sap:  2-3 cm çapında bir tabana sahip olan Dumanlı mantarın sapı 6-13 cm uzunluğunda ve düzgündür. Şapkaya göre daha açık renklidir. Clitocybe geotrapa kadar esnek bir sapa sahip değildir.

Clitocybe nebularis
Clitocybe nebularis

Koku:  Tatlı meyvemsi, hoş kokuludur. Genelde çok güzel kokuyordu diye tabir edilir. Ayırt edici bir tada sahip değildir.

Spor Baskısı: Kremsi beyaz veya çok açık deve tüyü. Sporlar Düz, 6.5-8.5 x 3.5-4.5 μm.

                                            

Habitat: Çok yaygın olarak hemen hemen her yerde bulunan Kara balkadın sonbahardan ilk kış donlarına kadar, özellikle iğne yapraklı ve geniş yapraklı ormanlarda, çürüyen bitki kalıntılarında büyük kümeler halinde, çizi şeklinde veya cadı halkalarında yetişir.

Mevsim: Ağustos ayından Aralık başına kadar görünür.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Türkiye’nin ve dünyanın bir çok bölgesinde hâlâ tüketilmesine rağmen, Clitocybe nebularis sürekli tüketim için zehirli sınıfında bir mantardır. İçerdiği toksinler vücudumuzda birikerek gastrointestinal ve nörolojik zehirlenmelere neden olur. Buharı solunduğunda şiddetli baş ağrıları oluşabilir. Sadece bu mantarın pişirildiği ortam da olmak bile bazen zehirlenmelere neden olabilir.

  1. Yukarıda bahsedilen şiddetli baş ağrısından sorumlu ön kaynatma ile giderilebilen toksinler içerir.
  2. Ön kaynatma suyunun atılmasıyla giderilebilen suda çözünür toksinler içerir.
  3. Uzun süre pişirildikten sonra bile devam eden , birikim nedeniyle zehirlenmeye neden olan termostabil toksinler içerir (muskarin vb ).

                                           

Dip not: Yıllardır türkiye’de toplanan ve pazarlanan mantarlar arasındadır. Ancak toksisitesi kesin olarak gösterilmiş ve pazarlanabilir mantarlar sınıfından silinmiştir. Ne yazık ki, toplama ve tüketme riski belli olsa bile bazı kişiler tarafından hala daha toplanıp tüketilmektedir.

Ek bilgiler: Infundibulicybe ( Clitocybe ) geotrapa , Balkadın, Pırnal melkisi ismi ile tanınan mantar ile sık karıştırılır. Ayrıca, zehirli Entoloma lividum ile karıştırılabilir. Ana fark lamellerde bulunur: Lameller Kara Balkadında sarımsı krem, Entolama lividum’da koyu pembedir. Kara Balkadında ki güçlü ve karakteristik kokuya ek olarak, Entoloma lividum’da taze un kokusu vardır. Clitocybe alexandri ve daha zehirli olan Clitocybe clavipes ile karıştırılma ihtimali vardır.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.

Continue Reading
6 Comments

6 Comments

  1. Reşit Şahin

    11/12/2022 at 19:52

    Bilgiler için teşekkür ederim. Çok zamandır terettütle. Baktığım bir mantar iyiki varsınız şimdi artık alıcı gözü ile bakmam

  2. İsmail Dönmez

    11/12/2022 at 21:22

    Faydalı olabildiysek ne mutlu bizlere. Teşekkürler.

  3. Hüseyin Sezer

    28/12/2022 at 09:24

    Teşekkür ederim

  4. İsmail Dönmez

    28/12/2022 at 16:48

    Biz teşekkür ederiz Hüseyin kardeş. Saygılar

  5. Sadık

    22/02/2023 at 12:09

    Tadı çok güzel

  6. İsmail Dönmez

    23/02/2023 at 14:01

    Sadık kardeşim,
    “Yenilebilirlik ve Toksisite: Türkiye’nin ve dünyanın bir çok bölgesinde hâlâ tüketilmesine rağmen, Clitocybe nebularis sürekli tüketim için zehirli sınıfında bir mantardır. İçerdiği toksinler vücudumuzda birikerek gastrointestinal ve nörolojik zehirlenmelere neden olur. Buharı solunduğunda şiddetli baş ağrıları oluşabilir. Sadece bu mantarın pişirildiği ortam da olmak bile bazen zehirlenmelere neden olabilir.”
    Zehirli bir mantar için, tadı çok güzel diyerek insanları yanlış yönlendirmek etik değil. Lütfen daha duyarlı olalım. Teşekkürler…

Leave a Reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Agaricaceae8 dakika ago

Çakalosuruğu Mantarı (Lycoperdon excipuliforme)

Mantar Türleri2 gün ago

Akkarakız Mantarı (Tricholoma album)

Amanita5 gün ago

İrisiğilli Kese Mantarı (Amanita magniverrucata)

Amanitaceae1 hafta ago

Başlı Duvakluca Mantarı (Saproamanita codinae)

Cortinariaceae2 hafta ago

Vişne Örümcekmantarı (Cortinarius violaceus)

Mutinus2 hafta ago

Kızıl Kokarboynuz Mantarı (Mutinus ravenelii)

Amanita2 hafta ago

Şampanyakese Mantarı (Amanita crenulata)

Mantar Türleri3 hafta ago

Kızıl Pulbaş Mantarı (Pholiota alnicola)

Gomphaceae3 hafta ago

İri Mortopaç Mantarı (Gomphus crassipes)

Aspergillaceae4 hafta ago

Divane Asper Mantarı (Aspergillus tubingensis)

Gomphaceae4 hafta ago

Tellice Mantarı (Ramaria flava)

Britzelmayria4 hafta ago

Çit Pulcuklu Mantar (Britzelmayria multipedata)

Hygrocybe1 ay ago

Bal Mummantarı (Hygrocybe reidii)

Agaricaceae1 ay ago

Solguntellice Mantarı (Ramaria pallida)

Mantar Türleri1 ay ago

Kızılkenet Mantarı (Pycnoporus cinnabarinus)

Mantar Türleri1 ay ago

İri İztutan Mantarı (Paxillus obscurisporus)

Elaphomyces2 ay ago

Benli İçikara Mantarı (Elaphomyces granulatus)

Gomphidiaceae2 ay ago

Kaygan Gabaramantarı (Gomphidius glutinosus)

Boletaceae2 ay ago

Enginsüngercik Mantarı (Rubroboletus pulchrotinctus)

Agaricaceae2 ay ago

Hosmantarı (Lycoperdon echinatum)

Amanita2 ay ago

Uzak Doğu Sezar Mantarı (Amanita caesareoides)

Hypsizygus2 ay ago

Kahve Kırkkafa Mantarı (Hypsizygus tessulatus)

Hymenogaster2 ay ago

Kaba Papazküre Mantarı (Hymenogaster griseus)

Boletaceae2 ay ago

Gri Sap Örgübacak (Leccinum cyaneobasileucum)

Hydnangiaceae2 ay ago

Çam Düzenbazı (Laccaria trichodermophora)

Boletaceae2 ay ago

Karakalpak Mantarı (Strobilomyces strobilaceus

Hebeloma2 ay ago

Meşe Turpkokan (Hebeloma quercetorum)

Inocybaceae2 ay ago

Çırpıkümbet Mantarı (Inocybe lacera)

Genel2 ay ago

Çatlakyumurta Mantarı (Gyroporus castaneus)

Boletaceae2 ay ago

Oktavyan Mantarı (Octaviania asterosperma)

Cortinariaceae2 ay ago

Akça Örümcekmantarı (Cortinarius variegatus)

Agaricaceae3 ay ago

Sarıçalan Mantarı (Agaricus iodosmus)

Bankeraceae3 ay ago

Turuncuağlayan Mantar (Hydnellum aurantiacum)

Boletaceae3 ay ago

Bahçeboleti (Hortiboletus bubalinus)

Genel3 ay ago

GDPR Gizlilik Politikası

Mantar Türleri3 ay ago

Gevrek Süngermantarı (Suillus spraguei)

Abortiporus3 ay ago

Karanfilmantarı (Abortiporus biennis)

Mantar Türleri3 ay ago

Yer yumurtamantarı (Volvariella surrecta)

Mantar Türleri3 ay ago

Aslan Çıtkırdı Mantarı (Pluteus leoninus)

Asterophora3 ay ago

Mantareniği (Asterophora parasitica)

Bondarzewia3 ay ago

Yanıktere Mantarı (Bondarzewia mesenterica)

Boletaceae3 ay ago

Tapa Bolet Mantarı (Boletus barrowsii)

Mantar Türleri4 ay ago

Gölgeli Çıtkırdı Mantarı (Pluteus umbrosus)

Inocybaceae4 ay ago

Utangaçmantar (Inocybe godeyi)