Clitopilus cystidiatus – Çukur Unmantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Agaricales
Aile: Entolomataceae
Cins: Clitopilus
Tür: Clitopilus cystidiatus
Clitopilus cystidiatus, çok yakın akrabası Armut Unmantarı – Clitopilus prunulus ile nerdeyse ikizi kadar benzerlik gösteren Entolomataceae familyasına mensup bir mantardır.
C.cystidiatus – Çukur Unmantarının Türkiye kaydı ilk kez, Prof Dr Ertuğrul Sesli hocamız tarafından 2020 yılında yapılmıştır. Kayıt Trabzon ilimizin Maçka ilçesinden 2019 yılı Eylül ayında toplanan örnekler ile yapılmıştır.
Şapka: Şapka, ortalama 20-70 mm çapında olup, hafif gri, grimsi, beyaz, grimsi kahverengimsi veya hafifçe pembemsidir. Mantar berelendiğinde veya ezildiği zaman pembemsi olur. Şapka yüzeyi unlu görünümdedir. Başlangıçta konik, bazen hafif tepe çıkıntılı, zamanla düz ve ortası çukurlaşmıştır. Kenarları dalgalı, bazen hafif lobludur. Yüzeyi kuru, ıslak iken yapışkan, kenarları içeriye kıvrıktır.
Lameller: Lameller ince, narin, kalabalik, sap üzerine dökülmüs, ve soluk grimsisi renktedir. Mantar olgunlaştıkça ve yaşlandıkça pembemsi renk alır.
Gövde-Sap: Ortalama 20-55 x 8-17 mm boyutlarda olan Çukur Unmantarı sapı, silindirik, bazen üst kısmı genişlemiş görünümlüdür. Sap yüzeyi grimsi beyaz, bej renginde ve hafifçe pembemsidir. Etli kısımlar pembemsi beyaz, gevşek ve su içeriği yüksek olup, ezilince pembemsi olur.
Koku: Un kokusu ile bilinir.
Spor Baskısı: Sporlar eliptik, badem şeklinde, boyuna şeritli görünümde, şeffaf , damlacıklı ve az çok köşeli, mikroskop altindaki görünümleri hafif yeşilimsidir. Basidiosporların büyüklükleri yaklaşık (9)10-12(14) x (4)4.5-5.5(6) mikrondur. Basidia çomak seklinde, şeffaf, 4-sporlu ve tabanda kancasızdır. Büyüklükleri 32-38 × 9.5-11 mikrondur. Silosistitler iğ, iplik, çomakçık, silindirik veya daha farklı şekillerdedir.
Habitat: Tür, çoğunlukla Ladin, Kayın, Meşe gibi geniş yapraklı ağaçların olduğu ormanlık alanları kendine habitat seçer.
Mevsim: Sonbahar.
Yenilebilirlik ve Toksisite: C. cystidiatus – Çukur Unmantarının yenilebilirliği ile ilgili net bir bilgi olmamasına rağmen, Clitopilus türlerinin zehirli olmadığı ve aynı cinse mensup C.prunulus mantarının iyi yenilebilir mantarlar arasında olduğu bilinmektedir. Acemi mantar avcılarının Zehirli Clitocybe türleriyle karıştırma ihtimali yüksektir.
Ek bilgiler: 2020 yılından önce Clitopilus cinsi Türkiye’de C.geminus, C. obscurus ve C. prunulus olmak üzere 3 türle temsil edilmekte idi. C. obscurus, Clitocella cinsine aktarildiğından dolayı Clitopilus’un Türkiye’de yayılış gösteren tür C. cystidiatus ile birlikte yine 3 olmuştur. Clitopilus cystidiatus’un dikkat edilmez ise karıştırılabileceği tür, çok yakın akrabası olan Clitopilus prunulus’tur. Hâlbuki iki türü birbirinden ayırabilmek için güvenilir morfolojik farklar bulunmaktadır. Türkiye’de çok daha yaygin olarak bulunan C. prunulus sistite sahip değildir. Halbuki, C. cystidiatus kolaylıkla farkedilebilecek ilginç silosistitlere sahiptir. C. prunulus’un çok daha keskin bir kokuya sahip olması, früktifikasyon organlarının daha büyük olması ise diğer önemli ayırıcı özelliklerdir. C. cystidiatus basidiosporlarının tipik olarak daha büyük olması da başka bir önemli ayırıcı özelliktir.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
