Pösteki mantarı-Söbelen Mantarı (Coprinus comatus)

Coprinus comatus – Söbelen Mantarı

Taksonomi- Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Mantarlar- Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Agaricaceae

Cins: Coprinus

Tür: Coprinus comatus

Pösteki mantarı (Coprinus comatus), Agaricaceae ailesinden olan, yenilebilen bir mantar türüdür. Adını, koyun postu gibi görüntüsüne dayanılarak  Fars’ça kökenli pösteki (koyun ya da keçi postu) sözünden alır. Diğer adları Mürekkep mantarı veya Söbelen‘dir. Avrupa’da genellikle Shaggy Inkcap veya Lawyer’s Wig olarak anılan Söbelen, büyük ve görselliği üst düzey olan bir mantardır. Çayırlarda, ormanda ve yol kenarlarında görülür. Son yıllarda Agaricaceae ailesine ait olduğu kabul edilir, çünkü jenerik ismini aldığı Coprinus cinsinin türüne aktarılmıştır. Diğer mürekkep mantarlarının çoğu  Coprinopsis, Coprinellus ve Parasola cinslerine aittir ve bunların hepsi Psathyrellaceae ailesinin üyeleridir.

Shaggy inkcap (Tüylü mürekkep şapkası) ilk olarak 1780’de Danimarkalı doğa bilimci Otto Friedrich Müller tarafından Agaricus comatus olarak tanımlandı ve 1797’de Christiaan Hendrik Persoon tarafından mevcut olan iki terimli adı verildi .

Coprinus comatus , Coprinus cinsi türüdür. Bu cins, eskiden 100’den fazla türe sahip olan, büyük bir aile olarak kabul ediliyordu. Bununla birlikte, DNA dizilerinin moleküler analizi, eski türlerin Agaricaceae ve Psathyrellaceae olmak üzere iki aileye ait olduğunu gösterdi . Coprinus comatus, Coprinus’un en iyi bilinen üyesidir.

Genel adı Coprinus , ‘pislik üzerinde yaşamak’ anlamına gelir. Bu, çoğu mürekkep mantarı için doğrudur, ancak özellikle bu tür için uygun değildir. Comatus , tüylü anlamına gelir. Yağışlı havalar dışında her yerde kapak yüzeyinde tüylü pullar gözlemlenir.

Şapka : Başlangıçta uzun bir yumurta şeklinde olan Söbelen mantarının tüylü şapkası saf beyazdır. Tepesinde geniş kıvrımlı pullar ile kaplı, soluk kahverengi bir alan vardır. Yağışlar pulları düzleştirebilir.

Genel olarak 5 ila 10 cm, ancak bazen 15 cm uzunluğunda ve 6 cm’ye kadar çapa sahip olan Pösteki’nin beyaz şapkaları, alt kenardan koyulaşır ve sulanır. Sonunda üstte çok küçük siyah bir disk ile birlikte sadece sap kalır.

Lameller : Söbelen’in serbest lamelleri sık ve başlangıçta beyazdır. Kenarlardan sıvılaşmaya başladıktan kısa süre sonra pembeye ve sonra siyaha dönerler.

Gövde-sap : Coprinus comatus’un gövdesi paralel kenarlı, 10 ila 15 mm çapındadır ayrıca 30 cm uzunluğa kadar çıkabilir; beyaz, oldukça kırılgan ve içi boştur.

Gövde halkası siyah sporlarla lekelenir, kısa sürede akıcı,hareket edebilir hale gelir ve sıklıkla gövdenin dibine düşer.

Koku: Hafif ve oldukça güzeldir bununla birlikte ayırt edici değildir.

Spor Baskısı : Spor baskısı siyah olup, elipsoidal, pürüzsüz, 9-13 x 7-9.5 μm boyutlarında olur, merkezi veya biraz eksantrik olarak konumlandırılmıştır.

Habitat : Çim kenarlarında ve çimlerde, patikaların kenarlarında ve açık ormanlık alanda. Shaggy Inkcaps genellikle küçük gruplar halinde ve bazen uzun, dolaşan çizgiler veya peri halkaları halinde görünür. Hatta evlerin bahçelerinde, parklarda, futbol sahalarında bile rastlamak mümkündür. Bazen ağaçlık alanlar da bile rastlanır.

Mevsim : Nisandan Kasıma kadar, ancak en çok yaz ve sonbaharda; bu yenilebilir mürekkep mantarı, yağmurdan hemen sonra çok fazla miktarlarda görünür.

Yenilebilirlik ve toksisite: Tadı biraz eksik olsa da iyi bir ‘ikinci bölüm’ yenilebilir türdür. Et yemekleri ile servis edilecek çorbalar veya soslar yapmak veya sadece şeritler halinde kesip kızartmak için kullanılabilir. En önemli şey, kullandığınız meyve gövdelerinin genç ve taze olduğundan kesinlikle emin olmaktır, çünkü bu mantarlar yaşlandıkça eriyip yenmez, yapışkan hale gelirler. Söbelen, genç ve tazeyken toplanan ve daha sonra pişirilip hemen yenen ideal bir ‘kahvaltı mantarı’dır. Buzdolabında saklansalar bile çok çabuk bozuldukları için bu mantarları topladıktan sonra, bir veya iki saat içinde tüketmek önemlidir.

Ülkemizde ise bazı mantar avcılarının favori mantarlarındandır, severek tüketilir. Şifa mantarı olarak tanımlanır. Şeker hastalığı başta olmak üzere bir takım faydaları kanıtlanmıştır.

Dip not : Meyve gövdesi gelişiminin ilk aşamalarında, Coprinopsis picacea , Coprinus comatus’a çok benzer , ancak şapka griye dönüp genişledikçe, koyu kahverengi bir arka plana karşı belirgin yamalar halinde öne çıkan küçük beyaz pullarla kaplıdır. Zehirli olan bu tür ile karıştırmamak gerekir. Ayrıca benzeri olan Coprinopsis atramentaria alkol ile birlikte tüketildiğinde zehirlidir.

Sitemizde yazılanlar, sadece bilgilendirme amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere dayanarak mantar toplamayınız ve tüketmeyiniz.

GALERİ: Bu bölümde, Söbelen mantarının evrelerini inceleyeceğiz. Galerideki tüm fotoğraflar İsmail Donmez’e aittir. Kendisine teşekkür ediyoruz.

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.