Tepeli Kıvrıkbaş Mantarı (Entoloma clypeatum)

Entoloma clypeatum – Tepeli Kıvrıkbaş Mantarı – Shield pinkgill

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Entolomataceae

Cins: Entoloma

Tür: Entoloma clypeatum

Entoloma clypeatum, genellikle dalgalı bir kenar boşluğu ve küçük bir merkezi umbo ile, bu büyük (bir Entoloma için) mantarın gri-kahverengi şapkasının şekli ile karakterize bir Entoloma türüdür. Memleketimizdeki mantar türlerinin isimleri ile resmi kaydı olan bölgeleri kaynak aldığımız, Türkiye Mantarları Listesi (Aralık 2020) adlı kitaptaki ismi Tepeli Kıvrıkbaş Mantarı’dır.

Tür ilk olarak 1753 yılında Carl Linnaeus tarafından bilimsel olarak tanımlanmış ve ona Agaricus clypeatus adını vermiştir  (Mantar taksonomisinin ilk günlerinde, lamelli mantarların çoğu başlangıçta Agaricus cinsine dahil edildiği unutulmamalıdır!). 1871’de bu türü bugünkü cinsine aktaran Alman mikolog Paul Kummer olmuştur.

“Entoloma” cins adı, eski Yunanca iç anlamına gelen entos ve saçak veya etek anlamına gelen lóma kelimelerinden gelir. Bu cinsteki mantarların birçoğunun iç kenar boşluklarına bir referanstır. Spesifik sıfat “clypeatum” ise Latince’dir ve yuvarlak bir kalkan gibi şekillendirilmiş anlamına gelir.

Şapka: Tepeli Kıvrıkbaş Mantarı şapkası 3 ila 10 cm çapındadır. Genç evrelerde dışbükey olup, alçak bir umbo ve bazen geniş bir çöküntü ile geniş bir dışbükey olacak şekilde genişler. Şapka koyu kahverengi radyal fibriller ile gri-kahverenginin çeşitli tonlarında olur (bazen sarıya çalan bir renk alabilir). Mantar kuruduğunda çok daha solgunlaşır;  eti ince, beyazımsı ve serttir.

Lameller: Başlangıçta soluk gri olan lamelleri, olgunlukta pembeye, daha sonra kirli kahverengimsi pembeye dönüşür.

Gövde-Sap: 3- 5 cm boyunda ve 8 ila 15 mm çapında olan E.clypeatum sapı uzunlamasına ipeksi kahverengi liflerle kaplıdır. Sap, beyazımsı, tabana doğru daha soluk, silindirik, bazen yandan sıkıştırılmış olup gövde üzerinde halkası (yüzük) yoktur.

Koku: Ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Spor baskısı pembedir. Sporlar köşeli, beşgen ila yedigen olup 9-11 x 7,5-10µm boyutlarındadır.

Habitat: Türkiye’de Çatalca-Kocaeli Bölümü, Yukarı Fırat Bölümü, Antalya Bölümü ve Dicle Bölümünde resmi kaydı yapılmıştır. Tür, muhtemelen, altında en sık görüldüğü Rosaceae familyasından ağaçlarla mikorizaldir.

Mevsim: Yaz ve sonbaharda ortaya çıkan pembe lamelli (Pinkgill) yakın akrabalarının çoğunun aksine, Shield Pinkgill bir ilkbahar ve yaz mantarıdır.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Entoloma türlerinden bazılarının ciddi anlamda zehirli olduğu ve gastroenterik semptomlara (kusma, ishal, mide bulantısı ve karın ağrısı) neden olduğu bilinmektedir (misal Entoloma rhodopolium zehirlidir ve önemli miktarlarda mikotoksin muskarin içermektedir). E. clypeatum – Tepeli Kıvrıkbaş Mantarının Meksika’da tüketildiğinde dair veriler mevcut olmasına rağmen, biz bu mantardan ve tüm Entoloma türlerinden uzak durulması, tüketilmemesi gerektiğine inanıyoruz. Sizlerde tüketmeyiniz.

Ek bilgiler: Entoloma rhodopolium -Wood pinkgill mushroom ile yüzeyi pürüzsüz ve ipeksi olmasına rağmen şapka renginde benzerlik gösterirler.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.