Mortopaç mantarı (Gomphus clavatus)

Gomphus clavatus – Mortopaç

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Gomphales

Aile: Gomphaceae

Cins: Gomphus

Tür: Gomphus clavatus

Gomphus clavatus, dünyada yaygın olarak domuz kulağı (pig’s ears) veya menekşe kanterel (the violet chanterelle) olarak bilinen Gomphaceae familyasının Gomphus cinsine mensup yenilebilir bir mantardır.

Tür ilk olarak 1796’da Persoon tarafından adlandırılan bir Avrupa türüdür. 

Şapka: Bir, iki veya daha fazla düzensiz şekilli, loblu şapkalar ortak bir saptan gövdeden çıkarlar ve mantarın alt tarafı buruşuk ve morumsu renktedir. Bu ortak bir gövdeden çıkan ve genellikle kenarlarında birbirine kaynaşan bir, iki veya daha fazla sayıda olan şapkalar olgunluğa göre 15 cm yüksekliğe ve 20 cm çapa kadar büyürler.

Şapka loblu ve ana hatları düzensizdir. İlk başta geniş dışbükey olan şapka kuru ve pürüzsüzdür. Mantar tazeyken leylak tonlarında soluk kahverengidir, olgunlaşma ile kremsi bir bronz renk alır.

Lameller: Gerçek lamelleri yoktur. Bunun yerine vazo görünümlü olan şapkasının dış yüzeyi, damarlı alçak sırtlarla kaplanmıştır. Genç örneklerde koyu leylaktan mora, ancak genellikle yaşla birlikte açık leylak rengine dönüşür.

Gövde-Sap: Şapka ve sap bir bütün gibidir. Fotoğraflarda da görüldüğü üzere damarlı dış yapı gövdeden aşağı doğru akar, derin buruşuk ve çapraz damarlıdır. Mantar gençken koyu leylak veya mordur, ama olgunlaşma ile genellikle soluk leylak rengine dönüşür. Gövdesi yaklaşık 2-4 cm yüksekliğinde ve 1-3 cm genişliğindedir.

Koku: Koku ve tat ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Spor baskısı rengi kahverengidir. Sporlar 11–16 x 4,5–6.5 µm boyutlarında olup, uzun ve incedir. Elipsoidden subamigdaliforma görünümlüdür.  

Habitat: Kozalaklı ağaçlarla özellikle ladin ve köknar ile mikorizaldır. Tek başına, dağınık veya toplu halde büyürler. Avrupa, Asya, Afrika ve Amerika kıtasında birçok ülkede nadirde olsa mevcuttur. Bazı ülkelerde koruma altına alınmış tür statüsündedir. Türkiyede Ergene Bölümü, Doğu Karadeniz Bölümü, Yukarı Kızılırmak  Bölümü, Akdeniz Bölgesi ve Orta Fırat Bölümünde resmî kaydı vardır.

Mevsim: Sezonu Yaz aylarında başlar. Sonbahar ve Kış boyunca devam eder.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Yenilebilir: Bazı yazarlar tarafından yenilebilir ve tercih edilebilir olarak tanımlanır. Bazı kaynaklarda ise genellikle vasat bir mantar olarak kabul edilir. Genellikle sinek larvası musallat olur.

Ek bilgiler: Mortopaç mantarının çok yakın benzeri yoktur. Vazoya benzer şekli ve gerçek lamellerinin yerine damarlı yapılara sahip olması ve menekşe (leylak) rengi bu tür için iyi birer ayıraçtır. Yine de şu 3 tür ile benzerlikleri vardır;

Pullu-Tüylü Kanterel (Scaly chantrelle) – Turbinellus floccosus : Gerçek bir Chantrelle değildir, o da vazo benzeri bir şekle sahiptir. Mortopaç mantarından birkaç açıdan farklıdır, özellikle de sap asla çatallanmaz ve şapkada pullu turuncu lekeler bulunur.

Mavi Kanterel (Blue chantrelle) – Polyozellus multiplex: Bir diğer gerçek olmayan Chantrelle’dir. Çok daha koyu mavi bir rengi vardır ve Mortopaç mantarından daha küçüktürler.

 Sahte domuz kulağı (False pig’s ear) – Pseudocraterellus pseudoclavatus: Mortopaç mantarı ile neredeyse aynı görünümlüdür ve bu benzerlik bazen uzmanların bile kafasını karıştırabilir. Bu iki benzer tür en iyi mikroskobik olarak ayırt edilir. Neyse ki, bu iki tür genellikle çok farklı habitatlarda büyürler. Pseudocraterellus pseudoclavatus sert ağaçlı ormanlarını tercih eder.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.