Kocagöbekebesi mantarı (Gyromitra gigas)

Kocagöbekebesi mantarı (Gyromitra gigas)

Bilimsel Sınıflandırma- Taksonomi

Alem: Mantarlar-Fungi

Bölüm : Ascomycota 

Sınıf: Pezizomycetes

Takım: Pezizales

Aile: Discinaceae

Cins: Gyromitra

Tür: Gyromitra gigas

Dünyada Yaygın olarak kar moreli (the snow morel), kar sahte moreli (snow false morel), buzağı beyni (calf brain) veya boğa burnu (bull nose) olarak bilinen Gyromitra gigas, biz de ise kocagöbekebesi mantarı olarak bilinir. Avrupa’da sıkça rastlanılan Ascomycota bölümünün bir üyesidir. Gerçek kuzugöbeğine benzer habitatlarda ilkbahar ve yazın başlarında benzer zamanlarda görülmesi nedeniyle, sahte kuzu göbeği mantarlarından biri olarak anılır (Morchella ssp.). Küçük miktarlarda hidrazin içerir, gyromitrin içeriği incelenmiştir. Bazı kaynaklar, uygun şekilde hazırlanmışsa yenilebilir olarak listelemiştir.  Bununla birlikte, Gyromitra’nın diğer daha toksik türlerine benzerlik ve değişkenlik göstermesi nedeniyle tüketimi önerilmemektedir. Benzer bir tür olan Gyromitra montana, Kuzey Amerika’da görülür ve öldürücü zehirli tür olan Gyromitra esculentaya benzetilebilinir.

Şapka: Çapı hatırı sayılır şekilde 5-19 cm arasındadır. Gevrek etli girintili çıkıntılı şekilde düzensiz kıvrımlı veya buruşuktur. Nadiren kırmızı gölgeli ten rengi veya sarı ila kızıl kahverengidir. Lamelleri yoktur.

Gövde-Sap: Beyaz veya ten rengindedir. 2 ila 6 cm arasındadır. Şapka içi odacıklıdır. İkiye kesildiğinde içi boş damarlı şekildedir.Şapka ile birbirine bağlantılıdır.

Koku: Belirgin bir kokusu yoktur.

Spor Baskısı:  Sporlar 25-37 x 10-13 µ; her iki ucunda olgunlaşan geniş, yumrulu bir apikulus (1-3.5 µ yüksek ve 3 µ genişliğinde) ile geniş füziform şeklindedir. Büyük bir yağ damlacığı ve çok sayıda küçük damlacık gözlemlenir. Asci 8 sporludur. Parafizler silindrik klavatlanır; altından kahverengimsi, turuncumsu veya kırmızımsı içerikli.

Habitat: İğne yapraklı ağaçların gölgeli açıklarında, kesilmiş ağaçların ve kütüklerin yakınında, çimlerin arasında toplu halde bulunurlar ve büyüdüğü yerde tekrar görülebilirler.

Mevsim: İlkbahar başlangıcından yaz ayına kadar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: İçerisinde Gyromitrin bileşinleri vardır. Bu Gyromitra sp türündeki bütün mantarlarda mevcuttur. Bu türlerdeki mantarları tanımlamak mikroskobik ortamlar gerektirebilir. Bu nedenle kesinlikle tüketilmesi tavsiye edilmez. Bazı kaynaklarda Gyromitra gigas’ta ki gyromitrin oranı Gyromitra esculentaya göre neredeyse 150 kat daha azdır ve bunun çok iyi pişirilerek yok olduğu söylenmektedir. Bir çok mantarda olduğu gibi illa tüketecekseniz çiğ veya az pişmiş olarak kesinlikle tüketmeyiniz. Biz mantarlı yaşam ailesi olarak tüketilmesini kesinlikle tavsiye etmiyoruz.

Ek bilgiler: Kocagöbekebesi mantarına benzer türler Morchella sp Kuzugöbeği mantarları ve içerisinde gyromitrin bulunduran bir çok türdür bunlar; Gyromitra esculenta, Gyromitra infula, Gyromitra fastigiata , Gyromitra sphaerospora, Gyromitra ambigua türlerine benzer.

Vücuda yüksek miktarda gyromitrin alınması takdirinde zehirlenme belirtileri karaciğer lezyonları / hepatik koma, hemoliz, şiddetli gastroenterit (ishal, kusma), spazm (konvülsiyon), vücutta koordinasyon kaybı, baş dönmesi, yüksek ateş şeklinde ortaya çıkar. Yüksek ateş bulgusu özelikle giyromitrine zehirlenmelerinde ortaya çıkar. Zehirlenme belirtileri, genellikle mantar tüketiminden sonraki ilk 5-12 saat arasında gözlemlenmektedir. Fakat bazen 48 saatin üstünde herhangi bir belirti görülmediği de resmi hastane kayıtlarında görülebilmektedir. Kuluçka süresi uzun olan mantar zehirlenmelerinden birisidir. Bu türdeki mantarlar Morchella familyası dahilindeki “Kuzu Göbeği Mantarı” türleri ile karıştırılmaması gereken tehlikeli bir türler olup, toplayıcılıkta çok dikkatli olunmalıdır.   

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur!

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.