Ak Gaypaşuk Mantarı (Hygrophorus eburneus)

Hygrophorus eburneus

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Hygrophoraceae

Cins: Hygrophorus

Tür: Hygrophorus eburneus

Hygrophorus eburneus, dünyada yaygın olarak ivory waxy cap – fildişi mumlu şapka veya cowboy’s handkerchief – kovboy mendili olarak bilinen Hygrophoraceae ailesinden yenilebilir bir mantar türüdür. 

Tür ilk olarak 1783 yılında Fransız botanikçi Jean Bulliard tarafından Agaricus eburneus olarak adlandırılmıştır. 1836’da Fries, Hygrophorus cinsini ilk kez tanımladığında, H. eburneus dahil edilmiştir. Mantar ayrıca, 1871’de Paul Kummer tarafından Limacium eburneum ve 1821’de Samuel Frederick Gray tarafından Gymnopus eburneus olarak adlandırılmıştır.

Sinonimleri (Eşanlamlıları): Agaricus eburneus Boğa., Gymnopus eburneus (Boğa) Gri, Limacium eburneum (Boğa.) P. Kumm. ve Hygrophorus eburneus var.  eburneus (Boğa) Fr.  (Geçmişte genellikle bu tür, Hygrophorus cossus ile ortak-spesifik olarak ele alınmıştır).

Şapka: Mantarın şapkası orta büyüklükte, saf beyazdır ve ıslandığında mantarın alınmasını zorlaştıracak kadar kalın, sümüksü bir jel tabakasıyla kaplanır. Ak Gaypaşuk Mantarı bu son derece sümüksü, kaygan şapkası ile karakterize edilir. Şapka 2 ila 7 cm çapında olup, dışbükeyden düzleştirilmişe kadar değişen bir şekle sahiptir. Bazen hafif bir umbo (başlığın ortasındaki yükseltilmiş bir alan) ile kendini gösterir. Şapka saf beyazdır ve ortamdaki neme bağlı olarak yapışkan veya yapışkanımsı olabilir. Şapka yüzeyi pürüzsüz, kenar düz ve genç örneklerde içe doğru yuvarlanmış ve kısa fibrillerle kaplıdır. Eti beyazdır ve şapkanın ortasında kalındır, ancak kenarlara doğru incelir.

Lameller: Ak Gaypaşuk Mantarı lamelleri gövdeye geniş ölçüde bağlıdır veya aşağı doğru inerler. Lameller biraz kavisli ve decurrent’dir yani bir yay gibi şekillendirilirler, yukarı doğru kıvrılırlar ve ardından kısa bir mesafe için gövdeden aşağı inerler.  Boşluk açısından, aralarındaki boşluk görülebilecek şekilde seyrek yani aralıklıdır. Lameller orta derecede geniş, gövdeye yakın en geniş, önü daralmış, saf beyaz, hafif sarımsı veya yaşla veya kuruduğunda devetüyü renginde olur.

Gövde-Sap: Sap rengi beyazdır. Sap tabana doğru hafifçe sivrilen  genellikle kavisli, 4 ila 15 cm uzunluğunda, 0,2 ila 1,5 cm kalınlığında, uzunluğu boyunca eşit genişlikte ve aşağı doğru biraz sivrilmiş veya büyük ölçüde zayıflatılmış bir tabana sahip ve yapışkanımsıdır. Sapın üst kısmı kısa fibrillerle kaplıdır, saf beyazdır, bazen yaşla birlikte grimsi veya kirli hale gelir. Başlangıçta pamuk benzeri misellerle doldurulur, daha sonra olgunlukta içi boş hale gelir.

Koku: Koku ve tat hafif olup, ayırt edici değildirler.

Spor Baskısı: Sporları geniş ve elipsoidal, 6-8 x 4-5μm boyutlarında olup, spor baskısı rengi beyazdır.

Habitat: Avrupa ve Kuzey Amerika’da yaygındır. Kuzey Afrika’dan da bildirilmiştir. Tüm Hygrophorus türleri gibi, H.eburneus türü de mikorizaldir (bu yeraltı mantar misellerinin nüfuz ettiği ve ağaç kökleriyle besin alışverişi yaptığı simbiyotik bir birlikteliktir). H. eburneus toprakta, çoğunlukla iğne yapraklı ağaçlıklarda, çalılıklarda ve çimenlik alanlarda yetişir. Mantar nemli, ve kireçli toprakları tercih eder. Kayın ve Meşe ağaçları ile ilişkilidir.

Mevsim: Yaz- Sonbahar. Özellikle Haziran’dan Kasım’a kadar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Bu oldukça yaygın olan ormanlık mantarın yenilebilir olduğu bildirilmiştir. Ancak göreceli kıtlığı (diğer birçok yenilebilir ormanlık mantarla karşılaştırıldığında), yapışkanlığı ve küçük boyutu nedeniyle toplanmaz. Bu mantar yenilebilir, ancak sümüksü yapısı nedeniyle pek çok kişiye çekici gelmeyebilir. Çin’de, H. eburneus ve Yak (Tibet Sığırı) sütü ile, Lactobacillus bulgaricus, Streptococcus thermophilus, Lactobacillus acidophilus ve laktik asit fermantasyonu ile karışık başlatıcı olarak bir yak sütü içeceği yapılır. Türkiye’de resmî kaydı yapılmış bölgeler arasında, Çatalca- Kocaeli Bölümü, Güney Marmara Bölümü, Doğu Karadeniz Bölümü ve Antalya bölgesi bulunur.

Ek bilgiler: Benzer türler vardır. Hygrocybe virginea – Snowy Waxcap beyaz veya fildişi rengi şapkalı, yaygın ve sürü halinde yaşayan küçük bir otlak mantarıdır. Hygrophorus eburneus’un benzer bir türü, daha az sümüksü bir şapkaya, kuru ila hafif yapışkan bir gövdeye sahip olması ve ladin ile sık sık birlikteliği ile farklılık gösteren Hygrophorus piceae’dir. Hygrophorus gliocyclus da aynı derecede yapışkandır, ancak krem ​​renkli bir şapkaya, daha kalın bir sapa sahiptir ve çam ağaçları ile mikorizaldır. Kar beyazı mumsu başlık – Hygrophorus borealis’de görünüş olarak benzerdir, ancak 4,5 cm’ye kadar daha küçük bir şapka çapına sahiptir ve yapışkan değildir.Tipik olarak Quercus türleri ile birlikte yetişen Hygrophorus cossus, uçuk pembemsi devetüyü rengi şapkası ve lamelleri ile farklılık gösterir ve belirgin ekşi bir kokuya sahiptir. Ayrıca, Hygrophorus cossus’un sapında H. eburneus gibi potasyum hidroksit reaksiyonu yoktur. Beyaz sümüksü mantar – Limacella illinita sapa bağlanmayan ve mumsu olmayan lamellere sahiptir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.