Hypholoma
Yan Sarıpapak Mantarı (Hypholoma lateritium)
Published
3 ay agoon
By
Ali Aydoğdu
Hypholoma lateritium – Yan Sarıpapak Mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Agaricales
Aile: Strophariaceae
Cins: Hypholoma
Tür: Hypholoma lateritium
Hypholoma lateritium, Brick tuft mushroom (Tuğla taft mantarı), Brick cap (Tuğla başlık), Chestnut mushroom (Kestane mantarı), Cinnamon cap (Tarçın başlık), Red woodlover (Kırmızı ağaç otu) veya Kuritake olarak adlandırılan Hypholoma cinsinden bir mantar türüdür. Türkiye Mantarları Listesi adlı kitapta “Yan Sarıpapak” Türkçe ismi ile bilinmektedir. Bizde bu türü sizlere bu isimle anlatacağız.
Hypholoma, iplikli mantar anlamına gelir. Özel isim olan ”lateritium” ise, çoğu zaman tuğla kırmızısını andıran rengini ifade eder.
Eş anlamlıları arasında, Hypoloma sublateritium (Daha çok Amerika’da kabul görür), Naematoloma sublateritium bulunur.
Şapka: 3-10 cm çapında, dışbükey, neredeyse düz veya olgunlaştıkça düzensiz hale gelen, gençken kıvrılmış bir marjla, kuru veya nemli, genel olarak tuğla kırmızısı, ancak özellikle gençken kenarlarda daha soluk (pembemsi ila devetüyü), kenarda bazen ince peçe kalıntıları ile gözlemlenebilir.

Lameller: Sapa bağlı olup, yakın ve sıktır. Gençken beyazımsı, kortina benzeri bir örtü ile örtülür, ancak kısa süre sonra soluk griden griye, olgunlukla birlikte mor-griden koyu mor kahverengiye döner. Kısa lameller sıktır.

Gövde-Sap: 5 ila 10 cm uzunluğunda ve 1 ila 2 cm çapında olan Hypholoma lateritium’un gövdeleri liflidir. Açık hardal, giderek kırmızımsı-kahverengi bir tabana kararır, soluk bir yüzük bölgesi gözlemlenebilir.

Koku: Kokusu ayırt edici değildir. Tadı hafif acıdır.
Spor Baskısı: Spor baskısı morumsu kahverengi olup, sporlar elipsoidal, pürüzsüz, 6-8 x 3-4,5μm. boyutlarındadır.
Habitat: Saprofit (Çürükçül) bir tür olan bu mantar, genelde tutamlar halinde, bazen tek başına sert ağaç kütüklerinde, özellikle meşelerde ve ölü sert ağaç ağaçlarının gömülü veya açıkta kalan köklerinde, ayrıca kestane kütüklerinde sıkça görülür.
Mevsim: Temmuz-Kasım arası, Türkiye ve Akdeniz ikliminde.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Çoğu otorite tarafından yenmez olarak kabul edilirler ve yenildiğinde mide rahatsızlıklarına neden olabilirler.
Bu konuda tartışmalar mevcuttur. Kuzey Amerika’da genç evrelerini yenilebilir kabul eden otoriteler olsa da, özellikle Avrupa’da şüpheli ve yenmez olarak kabul edilir. Ayrıca zehirli Hypoloma fasciculare (Kükürt Öbeği mantarı) ile karıştırılma ihtimali vardır.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
Ek bilgiler: Bu türü yazmadan önce Çanakkale’nin Çan ilçesine bağlı Söğütalan köyünde, yaklaşık 800 metre rakımda bulunan, yaşlı veya devrilmiş kestane ağaçlarında, kesilmiş meşe köklerinde bol miktarda gördüğümü belirtmek isterim (Ekim sonu). ülkemizde geniş bir yayılım gösteren bir Hypoloma türüdür. Türkiye’de resmi kaydı olan bölgeler arasında, Çatalca -Kocaeli, Bölümü, Güney Marmara Bölümü, Karadeniz Bölgesi, Asıl Ege Bölümü ve Konya Bölümü bulunmaktadır.
GALERİ







Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.

Altınpelte Mantarı (Tremella aurantia)

Yaş Ağulumantar (Omphalotus olivascens)

Maral Kirmit (Russula sardonia)

Kahve Pullu (Lepiota castanea)

Haşmetli Topuzmantarı (Clavariadelphus pistillaris)

Göl Süngermantarı (Suillus lakei)

Zennezili Mantarı (Anthracobia melaloma)

Gavur Süngermantarı (Suillus bellinii)

Ağulu Kum Pullusu (Lepiota brunneolilacea)

Zarlıçanak Mantarı (Amanita submembranacea)

Royal Sığır Dili Mantarı (Hydnum reginae)

Parlak Kirmit Mantarı (Russula graveolens)

Dönşapka Mantarı (Panaeolina foenisecii)

Ecel Kirmiti (Russula subnigricans)

Deli Pullu Mantar (Lepiota subincarnata)

Alagöz Kirmiti (Russula integra)

Takah Mantarı (Gerronema nemorale)

Pullukarakız (Tricholoma atrosquamosum)

Başlı Kukulcuk Mantarı (Mycena leptocephala)

Sarı Şalvarlı Mantar (Leucocoprinus birnbaumii)

Melez Sütlüce Mantarı (Lactarius chelidonium)

Vellinga Çıtkırdısı (Pluteus vellingae)

Şiş Poslak Mantarı (Lycoperdon umbrinum)

Chlorophyllum hortense – Sapıkızaran Şemsiye Mantarı

Russula mustelina – Russet Kirmit

Defne Mantarı (Pluteus lauracearum)

Acısütlüce Mantarı (Lactarius acris)

Diri Pulcuklu Mantar (Psathyrella piluliformis)

Karyağdı Mantarı (Amanita strobiliformis)

Kırk Sevelen Mantarı (Parasola conopilea)

Dertveren Mantarı (Amanita spadicea)

Engin Yerkulak Mantarı (Otidea onotica)

Güdük Ölüparmak (Xylaria hypoxylon)

Kızıl Çinçomağı (Podostroma cornu-damae)

Mor Yosunmantarı (Arrhenia lilacinicolor)

Dişli Dedesakalı Mantarı (Hericium cirrhatum)

Kokulu Siyah Trompet Mantarı (Craterellus foetidus)

Gevrek Postiya Mantarı (Postia stiptica)

Siyah Trompet Mantarı (Craterellus fallax)

Adalıkümbet Mantarı (Inocybe kusadasiensis)

Şiş Balmantarı (Armillaria gallica)

Yeni bir mantar türü keşfedildi

Kaygankümbet Mantarı (Inocybe viscida)

Baba Gaypaşuk Mantarı (Hygrophorus yadigarii)

Alagöz Kirmiti (Russula integra)

Dönşapka Mantarı (Panaeolina foenisecii)

Royal Sığır Dili Mantarı (Hydnum reginae)

Deli Pullu Mantar (Lepiota subincarnata)

Ecel Kirmiti (Russula subnigricans)

Parlak Kirmit Mantarı (Russula graveolens)

Zarlıçanak Mantarı (Amanita submembranacea)

Zennezili Mantarı (Anthracobia melaloma)

Ağulu Kum Pullusu (Lepiota brunneolilacea)

Gavur Süngermantarı (Suillus bellinii)

Haşmetli Topuzmantarı (Clavariadelphus pistillaris)

Göl Süngermantarı (Suillus lakei)

Altınpelte Mantarı (Tremella aurantia)

Kahve Pullu (Lepiota castanea)

Maral Kirmit (Russula sardonia)

Brian L Jones
Ekim 25, 2022 at 7:27 am
Thank you for an excellent article Mr Aydogan. Keep the good work going. Greetings from London.
İsmail Dönmez
Ekim 26, 2022 at 1:29 pm
Thank you Brian👍