Kızılgürbüz mantarı (Imperator rhodopurpureus)

Imperator rhodopurpureus – Kızılgürbüz mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Boletales

Aile: Boleteceae

Cins: Imperator

Tür: Imperator rhodopurpureus

Kızılgürbüz mantarı- Imperator rhodopurpureus genellikle meşe ve kayın gibi yaprak döken ağaçların altında yetişen, Imperator cinsinin yenmeyen bir mantarıdır. Önceleri Boletus rhodopurpureus olarak tanımlanan bu cins, 2015 yılında Imperator cinsine aktarıldı. Avrupa’da soyu tükenmekte olan ve çok ender bulunan bu mantar, Çek Cumhuriyeti’nde türü tükenmekte olan mantarlardan olarak kabul edilmiştir. Türkiye’de de, Orta Kızılırmak Bölümü ve Konya Bölümünde kaydı yapılmış bir türdür.

Sinonimleri: Boletus rhodopurpureus (1952) hala daha bazı kaynaklarda kullanılmaktadır. Diğer bir sinonimi ise Boletus purpureus ‘tur (2005).

Şapka: Yeni çıkan örneklerde ince kadifemsi, sonra pürüzsüz, kirli pembe, pembe, koyu pembe, pembemsi kırmızı veya pembemsi renkler alabilen şapka, gençken ise bazen pembemsi bir tonda veya tamamen sarı olabilmektedir. Şapka çapı 15cm’ye kadar ulaşabilir. İlk başlarda yarım küre, daha sonra dışbükeyden düz dışbükey veya neredeyse düz olan şapkasının çürük olduğunda üst yüzeyi mavileşir. 

Lameller: Lamellerin yerini süngerimsi, tüplü gözenekli bir yapı almıştır. Tüpler ilk evrelerde sarı olup, daha sonraları ise güzel ve parlak kırmızı bir renk almaktadır. Berelendiğinde ve kesildiğinde renk değiştirerek morumsu mavi bir renk alır.

Gövde-Sap: Sap kısmı club (sopa, değnek) şekilli, kısa, tabanda şişmiş veya silindirik, en üstte parlaktan koyu sarıya, aşağıya doğru genellikle turuncu kırmızıdan kırmızıya veya pembemsi kırmızıya, bazen tamamen pembe, ince turuncu kırmızı veya kırmızı ağa sahip, alt kısımda genellikle ince kırmızı veya pembemsi kırmızı granüller, işlendiğinde ince yüzey mavileşmesi bariz görülmektedir.

Etli kısım, soluk sarı renktedir. Kimi zaman kordon tabanında kırmızımsı lekeler oluşur, havaya maruz kaldığında (oksidasyon) ise mavileşir.  

Koku: Ayırt edici bir kokusu yoktur. Bazı kaynaklarda hafif meyvemsi bir kokusu olduğu yazar. Tadının hafif asidik (ekşi) olduğu bildirilmiştir.

Spor Baskısı: Sporları fuziform, eliptik, pürüzsüz görünümlü olup, 10.5–15 × 4.5–7 μm boyutlarındadır. Spor baskı rengi kahverengi-zeytin’dir.

Habitat: Ilıman iklimli bölgelerdeki, geniş yapraklı ve yaprak döken Meşe (Quercus) ve Kayın (Fagus) ağaçlarının olduğu ormanlar habitatıdır. Meşe ve Kayın ağaçları ile mikorizal ilişki içersindedir. Avrupa’da yaygın fakat nadir bulunan bir mantar türüdür. Güney Avrupa’da daha sık rastlanmaktadır.

Mevsim: Yaz sonu ve Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Çiğ olduğunda kesinlikle çok zehirlidir, ancak iyi pişirilse bile bazı hassas kişilerde gastrointestinal rahatsızlıklara neden olabilir. Bazı yazarlar, uzun bir ön kaynatmadan sonra yenilebilir olarak bildirmişlerdir.Ancak, tüketilmemesi tavsiye edilir. Çünkü uzun süreli pişirme dahi, kesinlikle gastronomik niteliklerini azaltmaya katkıda bulunmaz. Her zaman güçlü toksikolojik risk şüphesiyle bakılması gereken bir mantar olmalıdır. Mantarlı Yaşam ailesi olarak bizlerde bu türden kesinlikle uzak durulmasını tavsiye ediyoruz.

Ek bilgiler: Geçmişte Boletus purpureus adı bu tür için çok sık kullanılmıştır. Ancak, bu isim aynı zamanda, pembemsi şapkası olan diğer benzer boletlere de uygulanmıştır.  Bu, bu ismin kullanılmasında çok fazla kafa karışıklığına yol açmıştır ve herhangi bir bolete için asla kullanılmamalıdır.

Benzer türler:  Boletus rubrosanguineus ve Boletus legaliae çok benzerdir, ancak Boletus rubrosanguineus kozalaklı ağaçların altında bulunur ve bu iki türün şapkası, Imperator rhodopurpureus’un kuvvetli mavileşen şapkasına kıyasla, çürük olduğunda değişmez.  Boletus rhodoxanthus ile de biraz benzerdir, lakin morarma, şapkada değişmeyen daha az pembemsi renk ve çoğunlukla şapkada mavileşen ve şeritte değişmeden kalan sarı eti nedeniyle ayırt edilir.  Boletus satanas ile de karıştıranlar olabilir, ancak çürük olduğunda değişmeyen, farklı bir şapka ( beyaz, krem gibi açık renklerde) rengi vardır.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz. Ayrıca, Türkiye’nin Mantar Avcıları Facebook gurup üyesi Lucia Scala’ya kapak fotoğrafı için çok teşekkür ederiz.