Ağlak Kümbet Mantarı (Inocybe erubescens)

Inocybe erubescens – Ağlak Kümbet Mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Inocybaceae

Cins: Inocybe

Tür: Inocybe erubescens

Türkiye’de de kaydı olan bu zehirli mantara (Inocybe erubescens) memleketimizde Batı Karadeniz Bölümü, Konya Bölümü, Akdeniz Bölgesi ve Yukarı Murat-Van Bölümünde rastlanmıştır. Bilinen değer isimleri (Sinonimler), Inosperma erubescens ve Inocybe pataouillardii. Dünya mantar literatürlerinde deadly fibrecap, brick-red tear mushroom veya red-staining Inocybe olarak da geçer.

Tür ilk olarak 1904’te Norveçli doğa bilimci Axel Gudbrand Blytt tarafından Inocybe erubescens olarak tanımlandı. Bununla birlikte, 1905 yılında Fransız botanikçi Narcisse Théophile Patouillard’ın onuruna İtalyan mikolog Giacomo Bresadola tarafından Inocybe patouillardii olarak adlandırıldı. Ve uzun yıllar boyunca yaygın olarak Inocybe patouillardii olarak bilindi.  2019 yılında Matheny ve meslektaşları tarafından yapılan bir multigen filogenetik çalışması sonrası, Inocybe erubescens ve Inosperma alt türündeki akrabalarının Inocybe cinsinin diğer üyeleriyle yalnızca uzaktan akraba olduğunu buldu.  Inosperma cins sıralamasına yükseltildi ve tür Inosperma erubescens olarak yeniden adlandırıldı.

Şapka: Ağlak Kümbet Mantarı-Inocybe erubescens’in ipeksi şapkasının çapı 3 ila 7 cm arasındadır. Başlangıçta konik olan şapka, olgunlaştıkça düzleşir, sivri bir umbo ve iç içe kenardan yavaş yavaş kızaran çizgili radyal lifleri korur. Şapka yüzeyinde kırmızı çürükler görülür. Özellikle kuru havalarda kapaklar marjinal loblu hale gelir ve kenardan radyal olarak ayrılma eğilimi gösterir.

Lameller: Sık ve eklenmiş veya çıkıntılı, solungaçlar beyazımsı başlar ve kenardan içeriye doğru yavaş yavaş pembemsi-kahverengiye döner.  Lameller dokunulduğunda, kesildiğinde ve berelendiğinde kızarır.

Gövde-Sap: 8–10 cm uzunluğunda ve 1-2 cm çapında olan gövdesi (sap), kırmızı lekeli uzunlamasına beyaz fibrillerle (lifli yapı) kaplıdır.  Gövde tabanı genellikle hafif şişkindir. Kesildiğinde, berelendiğinde veya kırıldığında, beyazımsı gövde eti ilk etapta önemli ölçüde renk değiştirmez, sonra yavaş yavaş kızarır.

Koku: Genç ve tazeyken az veya hiç koku olmazken, yaşlanmış örneklerde mantar gövdelerinin hoş olmayan bir kokusu vardır. Hafif bir tada sahip olduğu rapor edilmiştir, ancak bu ölümcül zehirli bir mantardır ve ufacık bir tadı bile tehlikelidir. Koku ve Tat güçlü ve keskindir dememiz doğru olur. Ama tam olarak tasviri zordur.

Spor Baskısı: Spor baskısı rengi donuk kahverengidir. Sporlar Fasulye şeklinde, pürüzsüz 10-13 x 5.5-7µm boyutlarındadır.      

Habitat: Inocybe erubescens, yaz ve sonbaharda geniş yapraklı ağaçların altında görülen mikorizal bir türdür. Yaprak döken ağaçların altında tek başına veya küçük gruplar halinde, özellikle Kayın ve Gürgenler hemen hemen her zaman alkali veya en azından nötr topraklarda büyürler. Bu mikorizal mantarı ormanlık alanların kenarlarında ve de ormanlık içlerinde her zaman görmek mümkündür. Bu Ağlak Kümbet Mantarı tehlikeli zehirli muskarin maddesi içerir ve bu nedenle yemek için mantar toplarken ne pahasına olursa olsun kaçınılmalıdır. Inocybe türleri, çıplak gözle hemen hemen aynı gibi görünen çok sayıda türü olan zor bir cinstir; Ayırt edici özellikler ancak mikroskopla incelenebilir. Ama o zaman bile bazı Inocybe türlerini ayırmak çok zordur.

Mevsim: Yaz ve Sonbahar. Özellikle Haziran – Eylül arası yukardan habitat kısmında verilen bölgelerde bolca görülür.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Inocybe erubescens öldürücü konsantrasyonlarda toksin muskarini içeren çok zehirli bir mantardır. Bu yaz mevsimi mantarı, her tarafı parlak kırmızıya boyanmasıyla ün salmıştır ve bir zamanlar Kırmızıya Boyayan Inocybe olarak bilinirdi. Bu ve buna benzer tüm türler ( tüm Inocybe türlerini dahil edebiliriz) kesinlikle uzak durulması gereken mantarlardandır.

Ek bilgiler: Inocybe erubescens, Amanita muscaria’dan çok daha yüksek dozlarda muskarin toksini içerir ve ölüme neden olduğu bilinmektedir. 1937’de Güney İngiltere’deki Surrey’de bir ölüm vakası kaydedildi. Deadly Fibrecap Mantarı benzer habitatlarda yetişen Tricholoma cinsinin yenilebilir mantarları ile ve de özellikle Tricholoma terreum ve Suillus granulatus ile karıştırılır. Ayrıca, Inocybe geophylla ile benzerlik gösterir lakin bu türün beyaz çeşidi daha küçüktür ve kızarmaz. Inocybe rimosa dahil olmak üzere Inocybe cinsinin diğer birçok türü Inocybe erubescens’e oldukça benzerlik gösterebilir, Tür teşhisi için özel anahtarların kullanımı, mikroskobik incelemeler ve bazen de kimyasal testler gerekli olabilir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarıma göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.