Fındık Mantarı (Lactarius pyrogalus)

Fındık Mantarı-Lactarius pyrogalus

Taksonomi- Bilimsel sınıflandırma:

Alem: Mantarlar-Fungi

Bölüm : Basidiomycota 

Sınıf:   Agariccomycetes

Takım: Russulales 

Aile: Russulaceae 

Cins: Lactarius

Tür: Lactarius pyrogalus

Dünyada yaygın olarak “Fire- Milk Lactarius” veya “Fiery Milk Cap” ingilizce isimleri ile bilinen Lactarius pyrogalus, Lactarius cinsinde zehirli olmayan bir mantar türüdür. Dünyada yenilmeyen türler arasında gösterilmesine rağmen, birkaç Doğu Avrupa ülkesi ile birlikte Türkiye’de de sevilerek tüketilen bu mantara, ülkemizde Fındık Kirmiti, Tirmit Mantarı, Fındık Tirmiti gibi isimler verilmiştir. Mantarlı Yaşam ailesi olarak biz bu güzel, ama acı mantara “Fındık Mantarı” diyeceğiz.

Şapka: Lactarius pyrogalus- Fındık mantarı, çapı 5-10 cm, dışbükey sonra düz, huni şeklinde, kirli gri-açık kahverengi, kenarda daha soluk, genellikle eşmerkezli halkalar şeklinde koyu çizgileri olur, ıslakken hafif viskoz yani kaygandır. Etli kısım solgun, açık krem renklidir.

Lameller: Lactarius  pyrogalus – Fındık Mantarında lameller geniş aralıklıdır yani araları oldukça açıktır. Tür tanımlamada bu seyrek lameller önemli bir ayıraç olarak kabul edilmektedir. Fındık mantarının başlarda krem rengi, daha sonraları koyulaşıp sarımsı bir renk alan lamelleri vardır. Bu özelliği  ile de diğer Lactarius türlerinden rahatça ayırt edilebilir. Sütü beyazdır.

Gövde-Sap: Fındık mantarında sap kalınlığı 0.7-1.5 cm, boy 4-6 cm, silindirik, yukarı doğru incelen veya ortada şişkin, şapkadan  daha solgun renktedir.

Koku: Fındık mantarı, hafif meyvemsi kokar. Tadı (çiğ iken) oldukça acıdır.

Spor Baskısı: Lactarius pyrogalus-Fındık mantarı sporları, soluk kil rengindedir. 

Habitat: Karışık ormanlarda, orman tabanında ve özellikle fındıklıklarda, fındık ağaçlarının dibinde bulunurlar. Hemen hemen tüm Avrupa’da, Kuzey Amerika’da ve Türkiye de Karadeniz bölgemizde( Özellikle Orta Karadeniz’de) yaygın olarak görülen bir mantar türüdür. Ülkemizde sevenleri çoktur. Bazı bölgelerimizde en az Kanlıca Mantarı (Lactarius deliciosus) kadar rağbet görür.

Mevsim:  Findık mantarı sezonu Yaz sonu ve Sonbahar’dır.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Fındık Kirmiti asidik, çok acı ve buruk bir tada sahiptir. Hem İngilizce adı olan ateş sütlü lakterus’u, hem de bilimsel adını “ateş sütü” olarak tercüme edilen “pyrogalus” ile almış olması, bu acılıktan kaynaklanmaktadır. Zehirli bir tür olmamasına rağmen, birçok ülkede yenilebilir bir mantar olarak kabul edilmez. çok acı, buruk ve asidik tadı nedeniyle tüketmezler. Buna rağmen, Bazı Doğu Avrupa ülkelerinde ve Türkiye’ de sevilerek yenilen bir mantar türüdür.

Dip not: Fındık tarımının yaygın yapıldığı Karadeniz Bölgemizde , fındık bahçelerinden toplanan Lactarius pyrogalus türü halkın en sevdiği mantar türlerden biridir. Pazarlarda taze satışı dışında turşu/salamura olarak da satılmaktadır. Bu mantarın sadece pazarda değil, yol kenarlarına kurulan tezgâhlarda da cüzi ücretler karşılığında  satıldığı tespit edilmiştir. Lactarius türleri salgıladıkları süt benzeri sıvı ile tanınırlar. Karadeniz Bölgesinde her süt çıkaran mantar yenir gibi yanlış bir algı vardır, bilinmelidir ki, bazı Lactarius türleri (hepsinde süt vardır) midenizi bozacak kadar acı , bazıları da zehirlidir (Lactarius helvus). Mantar toplayıcılarının bunlara çok dikkat etmesi gerekir.

Ek bilgiler: Coconut milkcap olarak bilinen, “Dağ Tirmidi” Lactarius glyciosmus ile görünüm itibari ile sıkça karıştırılır. Fakat, tad olarak iki tür tamamen farklıdır. Ayrıca Lactarius glyciosmus’un belirgin Coconut kokusu da bu türün için ayırt edici bir özelliğidir. Lactarius circellatus ile de sıkça karıştırılırlar. Lakin bu benzer türler zehirli türler değildirler.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.