Pullu Lepiota (Lepiota cristata)

Lepiota cristata- Pullu Lepiota

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Agaricaceae

Cins: Lepiota

Tür: Lepiota cristata

Lepiota cristata-Pullu Lepiota, Türkiye’de de yaygın olarak bulununan, dünyada Stinking Dapperling ve Stinking Parasol isimleri ile bilinen bir Lepiota türüdür. Bu tür Agaricaceae familyasından ve muhtemelen zehirli bir mantardır. Lepiota cinsindeki en yaygın mantarlardan biridir dememiz yanlış olmaz. Avrupa, Kuzey Asya, Kuzey Amerika ve Yeni Zelanda’dan bildirilmiştir. Çimler, patika ve yol kenarları, parklar, bahçeler gibi bozuk alanlarda zeminde (toprakta) büyürler. Tür, şapkası üzerinde düz, kırmızımsı-kahverengi eşmerkezli pullarla ve yanmış kauçuğa benzeyen hoş olmayan bir koku ile karakterize edilir. Benzer Lepiota türleri, bazı türler yalnızca mikroskopi kullanılarak güvenilir bir şekilde ayırt edilebilmesine rağmen, bazen şapka rengindeki, şerit yapısındaki veya kokusundaki farklılıklarla L. cristata’dan ayırt edilebilir.

L.cristata ilk olarak 1788 yılında İngiliz doğa bilimci James Bolton tarafından, An History of Fungusses, Growing about Halifax adlı çalışmasında Agaricus cristatus olarak tanımlanmıştır. Tip koleksiyonu, 1787’de Warley Town’daki (İngiltere) bir bahçeden yapılmıştır. Bu isim, 1871’de Alman mikolog Paul Kummer’in türü Lepiota cinsine taşımasına kadar kalmış ve şimdiki adı Lepiota cristata o tarihten bu yana kullanılmaktadır.

Sinonimleri (Eşanlamlıları) aranda, Agaricus cristatus Bolton (1788), Agaricus granulatus Schaeff., Lepiota felinoides (Bon) P.D.  Orton ve Lepiota subfelinoides Bon & P. ​​D. Orton., Lepiota cristata var. exannulata Bon (1981), Lepiota cristata var. felinoides Bon (1981), Lepiota cristata var. pallidior Boud. ex Bon (1981) bulunmaktadır.

Şapka: Pullu Lepiota mantarı, eş merkezli olarak düzenlenmiş kırmızımsı-kahverengi pullarla kaplı beyaz ila krem ​​arası bir renge sahip bir şapkaya sahiptir. Olgunlukta şapkasının çapı 1-5 cm arasında değişir. Şapkanın merkezi, şapkanın geri kalanından daha koyu kırmızımsı kahverengidir. Şapka başlangıçta çan şeklinde dışbükeydir, daha sonra düzleşir ve merkezde koyu kahverengi bir umbo oluşturur.

Lameller: Pullu Lepiota lamelleri sık, beyaz ila krem ​​rengindedir, sapa yapışmaz ve mantar yaşlandıkça ve sporlar olgunlaştıkça koyulaşır/kahverengi olurlar.

Gövde-Sap: Sap genellikle 2–6 cm ve 0,2–0,7 cm arasındadır. Neredeyse pürüzsüz olan bir ucu ve soluk beyaz renkli bir ten rengi olan L. cristata’nın ayrıca zarsı ve yaprak gibi dökülüp kaybolan geçici bir halkası vardır. Eti ince ve beyazdır.

Koku: L.cristata, ayırt edici ve hoş olmayan ağır bir kokuya sahip olarak tanımlanmıştır. Lastik gibi hoş olmayan kokusuna rağmen, hafif ve hoş bir tadının olduğu da bildirilmiştir.

Spor Baskısı: Spor baskısı rengi beyazdır. Çok belirgin bir şekilde bir kürek veya bir mermi gibi şekillendirilmiş, pürüzsüz sporları 5-8 x 3-5µm boyutlarında ve dekstrinoiddir.   

Habitat: Stinking dapperling (Kokuşmuş zerafet), ölü veya çürümüş organik maddeleri parçalayarak besin elde eden saprobik bir türdür. Geniş yapraklı ve kozalaklı (Pinopsida) ağaçların toprağında mikorizal hayat sürerler.  L. cristata, tek başına veya küçük gruplar halinde, ormanlık alanlar, bahçeler (özellikle gölgeli ve nemli olanlar), bahçe atıkları, kısa çimenler, yaprak çöpleri, patikalar, hendekler ve diğer bozuk zemin alanları dahil olmak üzere birçok habitatta bulunabilirler.

L.cristata, en yaygın olarak dağılmış olan Lepiota türlerinden biridir ve Kuzey Amerika’da (Meksika’nın kuzeyi dahil), Avrupa’da ve Kuzey Asya’da bulunmaktadır. Hatta Yeni Zelanda’dan da bildirilmiştir. Türkiye genelinde de en sık rastlanılan Lepiota türlerinden biridir.

Mevsim: Yaz sonu ve Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: L. cristata’nın insanlar için zehirli olup olmadığı kesin olarak bilinmemekle birlikte, mikologlar bu mantarı en azından şüpheli tür olarak görmektedirler. Bu şüphe, diğer birçok küçük Lepiota türünün zehirli olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, L. cristata’nın gastrointestinal semptomlara neden olduğu söylenmiştir. Bu şüpheli ve muhtemelen ciddi şekilde zehirli mantarı, yemeklik mantar toplarken kazara sepete dahil etmekten kaçınmak için büyük özen gösterilmesi gerekir.

Ek bilgiler: Benzer tür: Lepiota ignivolvata, sapın aşağısında parlak turuncu veya kırmızı-kahverengi bir halkaya sahip olması dışında görünüşte çok benzer.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.