Kum göbek mantarı (Morchella dunensis)

Morchella dunensis – Kum göbek

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Ascomycota

Sınıf: Pezizomycetes

Takım: Pezizales

Aile: Morchellaceae

Cins: Morchella

Tür: Morchella dunensis

Morchella dunensis (Castañera, J.L. Alonso & G. Moreno) Clowez, ilk defa olarak 1996 yılında Castañera ve Moreno tarafından Morchella esculenta olarak keşfedilmiş, sonrasında Clowez (1997) tarafından farklı bir tür olarak tanımlanmıştır. Fakat, son yıllarda tür üzerinde yapılan kapsamlı moleküler (DNA) incelemeler, M.dunensis türünün ayrı bir Morchella türü olmadığını, Morchella esculenta – Kuzugöbeği mantarının bir sinonimi olduğunu göstermiştir (Morchella esculenta var. dunensis (Castañera, J.L. Alonso & G. Moreno) Blanco-Dios, Index Fungorum 213: 1 (2015)).

Henüz memleketimizde Türkçe resmi bir adı olmayan bu türü, biz Mantarlı Yaşam ekibi olarak “Kum göbek” mantarı olarak adlandırdık. Bu Morchella türünün habitatına istinaden (kurakçıl-xerophilous ve kumda yaşayan) Kum göbek ismini uygun gördük.

Sinonim isimleri Morchella esculenta f. dunensis (1996) ve Morchella andalusiae (2012) olarak kayıtlara geçmiştir.

Mkroakobik Özellikleri: Askokarp 7.5 – 10 cm boyutlarda şapka ve saptan oluşur. Şapka 5-6 cm X 2.5-4 cm yumurta veya küre şeklinde, düzensiz ve kaburga benzeri çıkıntılara sahip, açık kahverengi, grimsi kahverengi veya sarımsı kahverengidir.

Etli elastik ve kalındır.

Gövde-Sap: Sap 2.5-3 cm × 2-2.5 cm, silindir şeklinde ve taban kısmı şişkinleşmiş, içi boş, beyazdan sarımsı kahverengiye değişen tonlardadır.

Koku: Ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Askuslar 280-310 × 21-23 μm, silindir veya çomak şeklinde, sekiz sporlu, renksiz ve inamiloittir. Parafizler 10-13 μm geniştiğinde, silindir veya çomak şeklinde, bölmeli ve renksizdir. Askosporlar 21- 23.5 × 12.5-15 μm, eliptik, pürüzsüz, kalın duvarlı, renksiz ve inamiloittir.    

Habitat: M.dunensis, xerophilous (yani hayatını devam ettirebilmek için çok az suya gereksinim duyan), kurakçıl ve kumda yaşayan bir morel türüdür. Türkiye’de kumul alanlarda , Castanea sativa ağaçlarının altında rapor edilmiştir. Muhtemelen saprofit yani çürükçül bir Kuzugöbeği türüdür. Özellikle Elma (Malus sp) ağaçları altında ve kum tepelerinde rastlanmıştır. Kıbrıs, İspanya ve Türkiye’den bildirilmiş olup Türkiye’de Adana, Antalya, Çanakkale ve Diyarbakır illerinde bulunmuştur.

Mevsim: İlkbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Diğer gerçek moreller gibi, iyi pişirildiğinde yenilebilir, lezzetli bir morel türüdür. Çiğ veya az pişmiş hali toksiktir. Bu konu, özellikle mantarı pek bilmeyen acemi mantar avcılarının dikkat etmeleri gereken önemli bir husustur.

Ek bilgiler: Yakın tarihli bir çalışmada, M.dunensis, kızıl askomata, koyu sarı veya koyu kahverengi-kahverengi, şekilsiz saplı ve kaba sırtlı, kurakçıl (xerophilous) ve kumda yaşayan bir tür olarak tanımlanmıştır (Loizides ve diğerleri, 2016). M.dunensis ile temel farklılıklar olarak, M.vulgaris gri tonlar ve zıt koyu çukurlar gösterirken, M.esculenta oldukça pürüzsüz, silindirik ve tabanda zayıf şişirilmiş, az ya da çok pürüzsüz sırtlara sahip düzenli poligonal çukurlar gösterir. 

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.