Altın Kuzu Göbeği Mantarı (Morchella esculenta)

Morchella esculenta – Altın Kuzu Göbeği Mantarı

Taksonomi– Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Mantarlar-Fungi

Bölüm: Ascomycota 

Sınıf: Pezizomycetes

Takım: Pezizales

Aile: Morchellaceae

Cins: Morchella

Tür: Morchella esculenta

Morchella esculenta – Altın Kuzu Göbeği Mantarı ; ülkemizde en çok sevilen ve toplayıcılığı da yapılan doğal mantarlar arasındadır. Ülkemizde yöresel olarak her morchella türüne aynı isimler verilmiştir. Bunlar; Göbek, Göbelek, Kümah, Morel, Küme Mantarı, İşkembe Mantarı gibi isimlerle anılsa da, yaygın kullanılan ismi Kuzu Göbeği Mantarıdır. Mantarlı Yaşam ailesi olarak bizde bu türü Altın Kuzu Göbeği Mantarı olarak detaylı inceleyeceğiz;

Şapka: Altın Kuzu Göbeği mantarının şapkası 3-7 cm kalınlığına, boyu ise 12 cm uzunluğuna kadar ulaşabilir. Ana hatları dikey ve yatay olan uzun labirent benzeri bir forma sahiptir. Mantar uzantılarının arasında ise, iç ete kadar uzanan oyuklar mevcuttur. Dış eti altın rengi ve kahverengi arasında değişen renklere sahiptir. Yaşlı örneklerde sarımsı tonlar kaybolurken kahverengi tonlar ağırlık gösterir. Bu türde lamel bulunmaz ve iç eti kremsi ve düz yapıdadır.

Gövde-Sap: Altın Kuzu Göbeği mantarının sapı, 1-5 cm ve uzunluğu ise 12 cm kadar ulaşan örnekleri mevcuttur. Sap, düzensizdir. Sap içi ise oyuk ve gövdeye bağlıdır. Renkleri beyaz ve soluk krem rengi arasında değişir. Sap, aşağıya doğru incelirken köke geldiğinde kalınlaşır.

Koku: Ayırt edici bir kokuya sahip değildir.

Spor Baskısı:  Sarımtrak, kremsi beyazdır.

Habitat: Kireçli toprağa sahip ormanlarda sık karşılaşılmasına rağmen, ülkemizde iğne yapraklı (pinus) ormanlarda da sık karşılaşılır. Elma, armut, ayva, kavak ağacı, iğne yapraklı ağaçlarla marfolojik bağlantısı bulunmaktadır.

Mevsim: Morchella esculenta bir İlkbahar mantarıdır.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Morchella esculenta, iyi yenilebilir bir türdür. Mutfak ve ekonomik değeriyle hem ülkemizde, hem de dünyanın büyük bölümünde çok önemli değere sahip bir mantar türüdür. Yapılan çalışmalarda bu mantarın 28 kadar ülkede tüketildiği tespit edilmiştir. Özellike Fransız mutfağında bir çok ünlü şefin, listelerinde bu mantara yer vermesi, bu türün mutfak değerinin çok yüksek olduğunu göstermektedir. Toplandıktan sonra direk pişirme yöntemiyle kullanılabildiği gibi, genellikle kurutularak saklanır ve yemeklerde kullanılır. Bir çok ünlü gurme kurutulmuşunun tazesine göre daha lezzetli olduğunu söylemektedir. Ayrıca, ticari açıdan kurutulmuş haliyle ihracatının daha kolay yapılabildiği bir gerçektir. Hindistan, Pakistan, ABD, Türkiye, kurutulmuş kuzu göbeği mantarının önemli ihracatçılarındandır.                      

Dip not: Mantar toplayıcıları tarafından çok fazla talep gören bir mantardır. Bilinçsiz bir toplayıcının en çok dikkat etmesi gereken noktalardan biride bu türe benzeyen Kuzu Göbeği Ebesi Mantarı (Gyromitra esculenta) ile karıştırmamaktır. Gyromitra esculenta – Sahte Kuzu Göbeği zehirli bir tür olup, dikkatsiz bir toplayıcı tarafından kolaylıkla karıştırma ihtimali vardır.

Ek bilgiler: Morchella esculenta – Altın Kuzu Göbeği mantarı, diğer doğal mantarların aksine kökten sökülmemesi, köke yakın bir yerden bıçak ile kesilmesi gerekmektedir. Bu türün kökleri, misel ağlarına sıkı sıkıya bağlı olduğu için, (toprak yapısınında yumuşak olması sebebiyle) kökünden koparılan mantar miselleri ile birlikte topraktan ayrılmaktadır. Bu yüzden bağlı olduğu misel ağlarının yok olmasına sebep olur. Sapından kesildikten sonra kök toprak ile yeniden kapatılmalıdır. Ayrıca Kuzu Göbeği Mantarının sporlarının etrafa yayılması için mutlak suretle örme sepet kullanılması, naylon torba, poşet, kova vb. kullanılmaması  gerekmektedir! Bu sayede sporların yayılmasına yardımcı olurken, toplanan mantarın taze kalmasını ve korunmasını da sağlayabilirsiniz.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.