Yalın Kuzugöbeği Mantarı (Morchella esculentoides)

Morchella esculentoides – Yalın Kuzugöbeği Mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Ascomycota

Sınıf: Pezizomycetes

Takım: Pezizales

Aile: Morchellaceae

Cins: Morchella

Tür: Morchella esculentoides

Morchella esculentoides, Türkiye’de Yukarı Murat – Van Bölümünde resmi kaydı yapılmış sarı bir kuzugöbeği türüdür. Bu Morel, olgunlaştıkça koyulaşıp kahverengiye veya siyaha dönmeyen sırtlara ve önemli bir oluk veya kanal olmaksızın gövdeye tutturulmuş bir şapkaya sahiptir. Sarı moreller arasında, orta ila büyük boyutu, yumurta şeklindeki şapkası, çukurlarının ve çıkıntılarının rastgele yönelimi ve yüzeylerinin tazeyken normalde kırmızımsı çürümemesi temelinde ayırt edilebilir.

Morchella esculentoides, öncelikle nehir ve dere kenarlarında, yumuşak ağaçlar ve diğer sert ağaçlarla birlikte, veya kentsel ortamlarda, süs dişbudak tarlaları veya elma ağaçları ile birlikte görülür. Tür, özellikle ölü veya ölmekte olan karaağaçların altında sık görülür.

Şapka: 2.5-11 cm (bazen 22 cm ye kadar) boyunda ve 1.5-6 cm genişliğindedir. Genellikle dışbükey veya küt konik tepe ile yumurta şeklindedir, ancak bazen neredeyse yuvarlak veya az çok silindirik olabilir.

Şapkası üzerinde düzensiz ve gelişigüzel dizilmiş çukurlar ile çıkıntıları göze çarpar. Mantar gençken kel, keskin bir şekilde yuvarlak veya neredeyse düzleşmiş, beyazımsı ila soluk sarımsı sırtlar ve grimsi kahverengi ila koyu kahverengi veya neredeyse siyah çukurları,  olgunlaştığında sivri veya aşınmış, sarımsı ila kahverengimsi sarı veya beyazımsı sırtlar ve sarımsı ila kahverengimsi sarı çukurları karakterizedir. Tam olgunlaştığında (yaşlılıkta), bazen yer yer kırmızımsı kahverengi renk solması olur, ancak tazeyken yani genç örneklerde gerçekte kırmızımsı morarma olmaz.

Gövde-Sap: Gövde: 2-12 cm yüksekliğinde ve 1.5-10 cm genişliğindedir (ancak sıcak, ıslak koşullarda toplanmadan bırakıldığında bazen çok daha fazla büyüyebilirler), genellikle tabanda şişmiş, beyazımsı ila soluk sarımsı veya kahverengimsi, kel yani pürüzsüz veya granüllü ince unludur. Sapın içi boştur (ancak bazen olgunlaştığında tabana yakın bir şekilde odacıklı veya katmanlı olur).

Koku: Ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Sporlar 17–24 x 11-15µm boyutlarında,  düz ve eliptiktir. Asci 8 sporludur. Değişken uçlara sahip silindirik parafizler bulunur. KOH içinde hiyalin ila sarımsı veya kahverengimsidir.

Habitat: Yaşam döngüsünün farklı noktalarında muhtemelen saprofit (çürükçül) ve mikorizal;  çeşitli ekosistemlerde tek başına, dağınık veya toplu halde büyürler. Özellikle sert ağaçların altında (beyaz ve yeşil dişbudak ve ölü veya ölmekte olan Amerikan karaağacı başta olmak üzere diğer sert ağaçlarla birlikte), eski, bakımsız meyve bahçelerindeki elma ağaçlarının altında ve ara sıra  kozalaklı ağaçların altında bulunurlar. Türkiye’de de resmi kaydı olan tür özellikle Kuzey Amerika’da Rocky Dağları’nın doğusunda yaygın olarak bulunur. Tür nehir diplerindeki sert ağaçların altında veya dişbudak veya elma bhçeleri ile bağlantılı olarak kentsel ortamlarda yaygındır.

Mevsim: Diğer tüm moreller gibi (Sonbaharda büyüyen Gavur Kuzugöbeği – Morchella galilaea hariç) İlkbahar sezonudur ve sezonu yaz başlarına kadar devam eder.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Diğer tüm Morchella yani Kuzugöbeği türleri gibi, M. esculentoides türü de eşsiz aroma ve tadları nedeniyle, dünya çapında tüketilen en değerli ve önemli mantarlardandır.

Ek bilgiler: Morchella esculentoides, DNA testi yapılmadan görünüşte aynı olan Morchella cryptica’dan güvenilir bir şekilde ayrılamaz görüşü hakimdir. Aynı şekilde, mikroskobik incelemeler ve DNA analizleri tam yapılmadan, mantarın sadece morfolojisine (makroskobi) bakarak, Kuzugöbeği benzer türlerini ayırt etmek ve kesin olarak tanımlamak nerdeyse inkansızdır. Morellerde tür tespitinde, bu unutulmaması gereken önemli bir bilgidir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.