Yarı yapraklı morel (Morchella semilibera)

Morchella semilibera – Yarı yapraklı morel

Taksonomi– Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Mantarlar-Fungi

Bölüm: Ascomycota 

Sınıf: Pezizomycetes

Takım: Pezizales

Aile: Morchellaceae

Cins: Morchella

Tür: Morchella semilibera

Morchella semilibera – Yarı yapraklı morel mantarı, Avrupa’da sıkça toplanan, yenilebilir, son zamanlarda ülkemizde de kayıt altına alınmış, diğer morchella türlerinden farklı görüntüye sahip uzun saplı bir türdür. Son yapılan çalışmalarda Avrupa dışında yetişen semilibera türlerinin DNA yapısının farklı olmasından dolayı (Özellikle Kuzey Amerika) Morchella punctipes (2011) olarak adlandırılan bir başka tür de kayıtlara geçsede Morchella punctipes ve Morchella populiphila’nın da semilibera’nın varyasyonları olduğu söylenmektedir. İngilizce’de ”The half-free morel” olarak adlandırılan bu türün ülkemizde yöresel olarak farklı bir isim verildiğiyle karşılaşmadım ancak bu türe diğer Morchella türlerinde olduğu gibi Kuzu Göbeği Mantarı diyebiliriz. Ayrıca Verpa bohemica (Sahte Kuzu Göbeği) ile sap yapısı benzer olmasından ötürü bazı toplayıcılar tarafından bu tür ile de karıştırılması muhtemeldir. Bizde Mantarlı Yaşam ailesi olarak bu türü Yarı Yapraklı Morel olarak detaylı inceleyeceğiz;

Eş anlamlıları : Mitrophora semilibera

Gövde-Sap: 2-4,5 cm boyunda ve 2-4,5 cm genişliğinde;olan bu motel, konik veya geniş konik (nadiren neredeyse dışbükey),çukurlar esas olarak dikey olarak düzenlenmiş, çukurlu ve çıkıntılı, kel, düzleşmiş, sarımsı kahverengiden soluk kahverengimsi çıkıntılara ve beyazımsı ila soluk sarımsı çukurlara sahiptir. Olgunlaştığında, koyu kahverengiden siyaha dönen bir renge bürünür. Çıkıntılar ise sarı – kahverengi tonları arasındadır. Üst kısmın yaklaşık yarısına kadar gövdeye etek benzeri bir şekilde tutturulmuştur. İç eti boşluklu yapıdadır.

Gövde kısmında ise diğer türlerden farklı olarak 15 cm’ye kadar yükselebilen bir sap görülür. Sap üzerinde ufak sert olmayan dikencikler mevcuttur. Genellikle tabana doğru genişlemiş, ampulü andıran yapıda kirli beyaz veya kremsi renklerde, içi boş boruyu andıran, yumuşak bir sapa sahiptir.

Koku: Ayırt edici bir kokuya sahip değildir.

Spor Baskısı:  Sporlar 20-27 x (10-) 14-18 µm boyutlarda olup, pürüzsüz ve eliptiktir. Spor rengi Sarımsı turuncudur.

Habitat: Mitrophora semilibera (DC.) Lév. İlkbaharda, genellikle Morchella esculenta örneklerinin eşlik ettiği, hendek ve kanal gibi akarsuların hemen yakınında ve nehirler ve akarsular boyunca görülür. Ova Akçaağacı olarak bilinen (Acer campestre) çevrelerinde sıkça rastlanmaktadır. Yıllar boyunca büyüme yerine sadıktır. Ayrıca Humuslu ve kalkerli topraklarda, yaprak döken geniş yapraklı ormanlarda nadir de olsa iğne yapraklı ormanlarda, çayır ve çimenliklerde bulmak mümkündür.

Mevsim: İlkbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Morchella semilibera – Yarı Yapraklı Morel, diğer morchella türleri gibi popüler olmasa da, yenilebilir, lezzetli bir türdür. İçerisinde çok küçük miktarlarda hidrazin bulundurabileceği bildirilmiştir (hidrazinin birincil referansları bulunmadığından hidrazin varlığı tartışmalıdır). Bu nedenle Mantarlı Yaşam ailesi olarak asla çiğ tüketmeyi önermiyoruz. Tüketme önerimiz öncelikle kurutularak olmasıyla beraber, haşlama veya uzun ve kısık ateşte pişirmeniz, toksinlerin etkisinin azaltılmasında veya yok olmasında faydalı olacaktır. Mutfak ve ekonomik değeriyle diğer morchella türlerinde olduğu gibi (Morchella esculenta, Morchella elata vb.) hem ülkemizde , hem de dünyanın genelinde önemli değere sahip bir mantar türüdür.

Ek bilgiler: Morchella semilibera – Yarı Yapraklı Morel de diğer kuzugöbeklerinde olduğu gibi, kökten sökülmemeli, köke yakın bir kısımdan bıçak yardımı ile kesilerek toplanmalıdır. Bu türün kökleri, misel ağlarına sıkı sıkıya bağlıdır. Bu sebeple yolunarak alınan mantar, miselleri ile birlikte topraktan ayrılmaktadır. Misel ağı zarar gören mantarların üremesi engellenmiş olur. Sapından kesildikten sonra, kalan kök kısmı toprak ile yeniden kapatılmalıdır.

Benzer Türler: Morchella populiphila, Verpa Bohemica, Morchella punctipes

GALERİ

Galeri deki bazı Fotoğraflar Türkiye’nin Mantar Avcıları Facebook sitesinden ve Türkiye Kuzu Göbeği Hayranları Facebook sitesinden alınmıştır.

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.