Bozkır kuzugöbeği mantarı (Morchella steppicola)

Morchella steppicola – Bozkır kuzugöbeği mantarı

Taksonomi– Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Mantarlar-Fungi

Bölüm: Ascomycota 

Sınıf: Pezizomycetes

Takım: Pezizales

Aile: Morchellaceae

Cins: Morchella

Tür: Morchella steppicola

Morchella steppicola – Bozkır kuzugöbeği mantarı ile, ülkemizde daha çok Kırşehir ve çevre illerdeki bozkır alanlarda, İç Anadolu Bölgesi’nin bozkır kuşağı içinde yer alan diğer illerinde karşılaşılmaktadır. Dünyada ise bitki örtüsü olarak bozkır olarak nitelendirebileceğimiz Orta Asya kesimlerinde, Ukrayna, Sırbistan, Slovakya, Macaristan, Kazakistan, Türkmenistan, Tacikistan, Özbekistan, Azerbaycan, Moldavya ve Rusya’da kayıt altına alınmıştır. Hızlı büyüyen ve hızlı gerileme evresine giren bu mantarın toplanma dönemi kısadır. Morchella steppicola ticari değeri olan, ayrıca ilaç sektöründe de kullanılan önemli bir türdür. Besinsel açıdan aranan lezzetler arasında gösterilmektedir. Yöresel olarak Bozkır Göbek , Göbelek mantarı, Koca Kümah, Bozkır kuzugöbeği gibi isimlerle anılsa da, yaygın kullanılan ismi tüm Morchella türlerine aynı isim verildiği için, kuzugöbeği mantarıdır. Bizde Mantarlı Yaşam ailesi olarak bu türü Bozkır kuzugöbeği olarak detaylı inceleyeceğiz;

Gövde-Sap: Gövdesi, 3−10 cm yüksekliğinde ve 3-9 cm genişliğinde, diğer Morchella türlerine göre yanal olarak daha fazla büyüyebilen, girintileri ve çukurları sık ve düzensiz yapıda, taze halinde bile neredeyse yarı kurumuş, sarımsı kahverengi tonlarındadır. Gençken girintileri dar ve açılmamış, yaşlanınca genişlemiş örnekleri görünür.

Sap kısmında ise 2-5 cm yükseklik ve 2-4 cm genişlik görünür. Genellikle tabana doğru genişlemiş, ampulü andıran yapıda kirli beyaz veya kremsi renklerde, gençlik evresinde içi dolu ve sert, yaşlılık dönemlerinde ise aralıklı boşluklar bulunur. Bazı örneklerde sap şapka içine doğru gömüldüğü için yok denecek kadar azdır.

Koku: Ayırt edici bir kokuya sahip değildir.

Spor Baskısı:  Sporlar 17-24 × 8-14 µm, elipsoid, yüzeyi pürüzsüzdür.

Habitat: Humuslu ve kalkerli topraklarda, yaprak döken ve iğne yapraklı ormanlarda, nadiren çayır ve çimenliklerde bulmak mümkündür. Özellikle kireçli toprağa sahip alanlarda sık karşılaşılaşılır.

Mevsim: İlkbahar

Yenilebilirlik ve Toksisite: Morchella steppicola – Bozkır kuzugöbeği mantarı, diğer morchella türleri gibi popüler, iyi yenilebilir, lezzetli bir türdür. İçerisinde çok küçük miktarlarda hidrazin bulundurabileceği bildirilmiştir (hidrazinin birincil referansları bulunmadığından hidrazin varlığı tartışmalıdır). Bu nedenle Mantarlı Yaşam ailesi olarak asla çiğ tüketmeyi önermiyoruz. Tüketme önerimiz öncelikle kurutularak olmasıyla beraber, haşlama veya uzun ve kısık ateşte pişirmeniz toksinlerin etkisinin azaltılmasında veya yok olmasında faydalı olacaktır. Mutfak ve ekonomik değeriyle diğer morchella türlerinde olduğu gibi (Morchella esculenta, Morchella elata vb.) hem ülkemizde , hem de dünyanın genelinde önemli değere sahip bir mantar türüdür.

Ek bilgiler: Morchella steppicola – Bozkır kuzugöbeği mantarı da diğer kuzugöbeklerinde olduğu gibi, kökten sökülmemeli, köke yakın bir kısımdan bıçak yardımı ile kesilerek toplanmalıdır. Bu türün kökleri, misel ağlarına sıkı sıkıya bağlıdır. Bu sebeple yolunarak alınan mantar, miselleri ile birlikte topraktan ayrılmaktadır. Misel ağı zarar gören mantarların üremesi engellenmiş olur. Sapından kesildikten sonra, kalan kök kısmı toprak ile yeniden kapatılmalıdır.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese ve Mantarları Tanıtayalım Facebook grubundan Vasilios Statiris kardeşimize çok teşekkür ederiz.