Kafasız Kokarboynuz (Mutinus elegans)

Mutinus elegans – Kafasız Kokarboynuz Mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Phallales

Aile: Phallaceae

Cins: Mutinus

Tür: Mutinus elegans

Mutinus elegans, Elegant stinkhorn, Dog stinkhorn, Headless Stinkhorn ve Devil’s dipstick ingilizce isimleri ile bilinen Phallaceae familyasından bir mantar türüdür.

İlk evredeki yumurta halinin tüketildiğine dair raporlar olmasına rağmen, aşırı pis ve itici kokuları nedeniyle olgun örnekler genellikle yenilebilir olarak kabul edilmez.  Laboratuvar ortamlarında yapılan deneyler, Mutinus elegans’ın insanlar için patojen olan çeşitli mikroorganizmaların büyümesini engellediği gösterilmiştir. Bu açıdan tıbbi önemi olabileceği söylenebilir.

Mutinus elegans, ilk olarak 1679’da Virginia’nın doğal tarihini kaydeden İngiliz misyoner John Banister tarafından tanımlanmıştır. Bilimsel olarak ilk olarak ise 1856’da Fransız bilim adamı Jean Pierre François Camille Montagne tarafından Corynites elegans olarak adlandırılmıştır. Cins adı Mutinus, Roma fallik tanrısı Mutunus Tutunus’a atıfta bulunur. Spesifik sıfat elegans ise “zarif” anlamına gelen Latince bir kelimeden türetilmiştir.

Makroskobik Özellkleri: Genç evrede (başlangıçta) gövdeler beyazdır ve küremsi veya yumurta şeklindedir. Kısmen toprağa gömülü olan yumurtalar 2 – 3 cm x 1 – 2 cm boyutlarındadır.  Mantar olgunlaştıkça yumurta kırılır ve süngerimsi, sporlu sap ortaya çıkar. Tam olgunluğa ulaştıklarında 1 – 15 cm boyda ve 1.5 – 2 cm kalınlığında olabilirler.

Mantar, kısmen toprağa gömülmüş bir puf (toz) mantarını andıran bir yumurtadan çıkar ve gelişmeye başlar. Mantar olgunlaştıkça, eşit şekilde sivri bir uca doğru incelen ince turuncudan pembeye renkli bir sap belirir. En tepede, sap uzunluğunun üst üçte birlik bir kısmı çok kötü kokulu, sümüksü yeşil bir spor kütlesi ile kaplıdır. Sinekler ve diğer böcekler, sporları içeren balçıkla beslenir ve dağılmalarına yardımcı olur.

Gövde-Sap:  Sap içi boştur ve genel olarak güçlü bir şekilde buruşuktur;  şekli aşağıdan silindiriktir, ancak uçta küçük bir açıklık ile yavaş yavaş dar bir tepe noktasına doğru incelir. Sapın üst yarısı parlak kırmızıdan kırmızımsı turuncuya değişir ve renk yoğunluğunu yavaş yavaş kaybederek aşağıda pembemsi beyaza dönüşür. Sap düz veya hafif kavisli olabilir. Jelatinimsi yeşilimsi kahverengi bir gleba, yeni çıkan örneklerde sapın üst üçte birlik bölümünü kaplar. Yumurtanın kalıntıları, sapın tabanı çevresinde bir volva oluşturur. Gleba’nın kokusu aşırı kötüdür. Sporlar yeşilimsi kahverengi renktedir. Mantar, bitki köklerine benzeyen beyazımsı rizomorflar tarafından substrata bağlanır. Amerikalı mikolog Smith, yumurtaların açılmasının genellikle yavaş olduğunu, bazen sapın oluşmasının iki hafta kadar sürdüğünü yazmıştır.

Koku: Aşırı pis kokusu ile karakterizedir.

Spor Baskısı: Sporlar 4–7 x 2–3 µm boyutlarımda olup, dikdörtgen-eliptik, pürüzsüz ve glebaya gömülüdür.

Habitat: Saprofit yani çürükçül bir tür olan M.elegans tek başıma veya küçük gruplar halinde bulunur. Genellikle gübre ile zenginleştirilmiş bahçelerde ve çiftlik alanlarında, iyi çürümüş kütüklerin üzerinde, yakınında ve talaşlarda bulunur.

Tipik olarak Japonya’da , Avrupa ve Kuzey Amerika’nın doğu eyaletlerinde yaygın olarak bulunurlar.

Mevsim: Yaz ve Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: M. elegans mantarının sadece olgunlaşmamış yumurta hali yenilebilir, ancak tavsiye edilmez.

Basidiomycetes bölümüne mensup 32 mantar türü üzerinde yapılan bir araştırmada, Mutinus elegans’ın test edilen altı mikroorganizmanın tamamına, yani insan patojeni bakterilerden Bacillus cereus, Bacillus subtilis, Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Salmonella typhimurium’a karşı antibiyotik (hem antibakteriyel hem de antifungal) aktivite gösteren tek tür olduğu bildirilmiştir.

Ek bilgiler: Aynı cinse mensup türler işe benzerlik gösterdiği bildirilmiştir; Lakin “Dog stinkhorn” (Mutinus caninus) daha küçüktür, ince bir sap üzerinde belirgin bir oval veya iğ şeklinde uca sahiptir ve M. elegans’ın parlak renginden yoksundur;  gleba tarafından kaplanan saptan daha azına sahiptir.  M. elegans’taki “çakıllı” kısım ile karşılaştırıldığında, sapın spor kütlesinin altındaki kısmı M. caninus’ta çukurlaşmıştır. M. caninus da M. elegans’tan daha az yaygındır. Mutinus bambusinus, sapın üst ve alt kısımları arasında belirgin bir renk ayrımı olmaması dışında boyut ve şekil olarak benzerdir;  bunun yerine tüm gövde kırmızı pigmentler gösterir.  M. ravenelii’nin sapı, M. elegans’tan daha az koniktir ve açıkça farklılaşmış, şişmiş bir kafası vardır.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.