Ağulu Mantar (Omphalotus olearius)

Omphalotus olearius – Ağulu Mantar

Taksonomi- Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Mantarlar-Fungi

Bölüm: Basidiomycota 

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Omphalotaceae

Cins: Omphalotus 

Tür: Omphalotus olearius

Sitemizin tabiri ile Avulu Mantar, Türkiye’ de yaygın bilinen ismi ile Ağulu Mantar (Omphalotus olearius), Omphalotaceae familyasından zehirli bir mantar türüdür. Türkiye’de yetişen “Sarıkız , Tavuk mantarı, Kaz ayağı mantarı, Meşe mantarı, Horoz mantarı” gibi değişik yerel isimlerle bilinen Cantharellus cibarus ile kolayca karıştırılabilir. Fakat bu tür, daha yumurta sarısı renkli, üzeri yağlımsı, lamellerinin çatallı ve aralarının birleşmiş olmasıyla ayırt edilir.

Şapka: Ağulu Mantarın şapkası 7 – 20 cm çapta, başlangıçta içe dönük bir kenar boşluğu ile dışbükey, sonraları düzleşir ve nihayetinde çıkıntılı dalgalı bir kenar boşluğuna sahip bir görünüm alır. Şapka genelde pürüzsüz,  parlak turuncudan sarımsı turuncuya kadar renklerde olabilir.

Lameller: Ağulu Mantar lamelleri farklı uzunluklarda olup, oldukça sık, yaklaşık 5–6 mm eninde, ince, sapa doğru inerek bağlanırlar (Decurrent). Sarımsı turuncu renkli, parlak, kenarları vardır, genellikle diğer kısımlara rağmen daha koyudur. Taze mantarlarda lameller üzerinde biriken spor tozları karanlıkta parlar.

Gövde-Sap: Sapı 7-15 x 1–2 cm olup, silindirik, dibe doğru biraz incelerek devam eder, şapkaya doğru çoğu kez eksantrik (dışa doğru genişleyen) olarak bağlı, sıkı yapılı, içi dolu, lifsi, lamellerle aynı renktedir.

Koku: Oldukça güçlü ama hoş bir kokusu vardır, tadı ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Beyaz ve Krem rengidir.

Habitat: Ağulu- Avulu Mantar (Omphalotus olearius), yaz başından sonbahar sonlarına kadar, özellikle yapraklı ağaçların kütükleri üzerinde gruplar halinde ortaya çıkar. Özellikle zeytin ağaçları üzerinde bu mantarı sıkça görmek mümkündür.

Mevsim: Yaz- Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite:  Omphalotus olearius ☠️Ciddi şekilde zehirlidir ☠️! Ağulu mantar nedeniyle oluşan zehirlenme olaylarında belirtiler, sindirimden sonra 30 dakika ile 3 saat arasında ortaya çıkar. Ağır ve şiddetli mide bulantısı, kusma, ishal ve karın ağrıları tipik belirtilerdir. Bunun yanı sıra, terleme, tükürük, gözyaşı ve bronş salgılarında artma, bronkospazm, miyozis, görme bulanıklığı, hipotansiyon ve bradikardi gibi belirtiler görülür. Bu mantar ülkemizin bir çok yerinde yaygın olarak görülür. Zehirlenmesi genelde ölümcül değildir. 
                            

Ek bilgiler: Ağulu Mantara benzeyen türler vardır. Bunlardan ilki, yenilebilir Kazayağı-Sarıkız Mantarı Cantharellus cibarius, ikincisi ise yenilmeyen Sahte Kaz Ayağı Mantarı (False Chantrelle) Hygrophoropsis aurantica’dır. Diğer benzer türler ise, Doğu Kuzey Amerika’nın Omphalotus illudensleri ve güneyden orta Kaliforniya’ya kadar yaygın olan Batı jack-o’-lantern mantarı Omphalotus olivascens zehirlidir.  Benzer şekilde zehirli mantar Tsukiyotake (daha önce Lampteromyces japonicus olarak bilinen, Japonya ve Doğu Asya’da bulunan Omphalotus japonicus da biyolüminesandır ve aynı zehir olan illudin içerir.

Kazayağı- Sarıkız (Cantharellus cibarius) mantarının aksine, jack-o’-lantern -Ağulu Mantar (Omphalotus olearius) gerçek, keskin, çatallanmayan lamellere sahiptir.Bu ikisini karıştırmamak için bilinmesi gereken en önemli özellik budur. Ayrıca, jack-o’-lantern karanlıkta adı üstünde Jack’ın Feneri gibi parlar. Her ikisinden de kesitler alındığında Kazayağı Mantarı solgun, açık renk ve beyaza yakın, Ağulu Mantarın kesiti ise koyu renklidir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur!

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Güzel fotoğrafı için İtalya’dan Lucio Scala üstada ve web sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.