Bolbitiaceae
Dönşapka Mantarı (Panaeolina foenisecii)
Published
3 hafta agoon

Panaeolina foenisecii – Panaeolus foenisecii – Dönşapka Mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Agaricales
Aile: Bolbitiaceae
Cins: Panaeolina
Tür: Panaeolina foenisecii
Panaeolina foenisecii, Türkiye Mantarları Listesine “Dönşapka Mantarı” Türkçe ismi ile giren, çok az tür içeren Panaeolina cinsinin yenilmeyen bir mantarıdır. Lawn Mower’s Mushroom, Haymower’s Mushroom ve Brown Mottlegill gibi İngilizce isimlerle de tanınır.
P. Foenisecii ilk kez, 1800 yılında mantarı Agaricus foenisecii olarak adlandırılan Christiaan Hendrick Persoon tarafından tanımlanmıştır. Fransız botanikçi ve mikolog René Charles Joseph Ernest Maire (1878-1949), 1933 yılında türü, günümüzde de geçerli olan, Panaeolina cinsine aktarmıştır.
Sinonim isimleri sırasıyla; Agaricus foenisecii Pers. (1800), Prunulus foenisecii (Pers.) Gray (1821), Psilocybe foenisecii (Pers.) Quél. (1872), Drosophila foenisecii (Pers.) Quél. (1886), Coprinarius foenisecii (Pers.) J.Schröt. (1889), Psathyra foenisecii (Pers.) G.Bertrand (1901), Panaeolina foenisecii(Pers.) Maire (1933), Psathyrella foenisecii (Pers.) A.H.Sm. (1972) olarak sıralanır.
Şapka: 1 ila 3 cm çapında, başlangıçta çan şeklinde veya konik, sonra dışbükey ve geniş dışbükey olur. Şapka üzeri başlangıçta kestane rengi ile ten rengi arası, hygrophanous (mantar dokusunun, özellikle şapka yüzeyinin suyu kaybettikçe veya emdikçe renk değişikliğini ifade eder, bu da şapkasının ıslakken daha şeffaf, kuruduğunda opak olmasına neden olur). Genellikle şapka kenarlarında mantar kurudukça solgunlaşan koyu renkli bir bant oluşumu gözlenir.
Şapka eti ince ve açık kahverengidir.

Lameller: P.foenisecii lamelleri sapa geniş olarak ekli (Adnate), birbirinden ayrık şekilde çıkıntılı, yakın, ilk başta açık kahverengi, olgun örneklerde koyu kahverengidir. Lamellerin uçları daha açık renkli, olgunlukta alacalıdır.

Gövde-Sap: Dönşapka Mantarı sapı, 3-7 cm boyunda, 2-3 mm kalınlığında, içi boş ve kırılgandır. Sap rengi şapkaya yakın yerlerde soluk, tabanda daha koyu olup, uzunlamasına çizgilidir. Sap üzerinde yüzük (halka) yoktur.

Koku: Koku ve tat ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Spor baskısı rengi kahverengi tonlardadır (koyu kahverengiden mor-kahverengiye kadardır). Sporlar 12-14 x 6-7,5 µm boyutlarında olup, eliptik, çok ince siğilli ve apikal gözeneklidir.
Habitat: Saprofit yani çürükçül beslenen bir mantardır. Çimenli alanlarda toplu halde ve dağınık halde büyürler (Örneğin; çimenler, golf sahaları, oyun alanları, parklar vs).
Türkiye’de resmi kaydı yapılmış olan bölgelerimiz, Doğu Karadeniz Bölümü, Asıl Ege Bölümü, Yukarı Fırat Bölümü, Erzurum-Kars Bölümü, Yukarı Murat – Van Bölümleri, Dicle Bölümü ve Akdeniz Bölgesidir.
Mevsim: Bu mantar ilkbahar sonundan erken sonbahara kadar görülür.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Dönşapka Mantarı yenilebilir bir mantar değildir. 1963 yılında Tyler ve Smith bu mantarın serotonin, 5-HTP ve 5-hidroksiindolasetik asit içerdiğini buldular. Birçok alan rehberinde psikoaktif olarak listelenmiştir; ancak mantarın herhangi bir halüsinojenik etki yaratmadığı bildirilmiştir. Şüpheli bir tür olarak değerlendirilmeli, tüketilmemelidir. Mutfak değeri olamayacak kadar küçük ve önemsiz oldukları da hatırlanmalıdır. Ayrıca, önemsiz miktarlarda halüsinojenik bileşikler (psilosin ve psilosibin) içerdiği bildirilmiştir.
Ek bilgiler: Yılın sıcak aylarında çimenlerde yaygın olmasına rağmen, Paneolina foenisecii küçücük boyutu ve donuk rengi nedeniyle kolayca gözden kaçar. Genellikle Mıhbaşı Mantarı – Marasmius oreades, Leucoagaricus naucinus, Agaricus californicus, Agaricus campestris ve Agaricus arvensis gibi diğer çimleri, otluk yerleri seven mantarlar ile aynı habitatları paylaşırlar.
Psathyrella gracilis ile karıştırılma olasılığı yüksektir. P.gracilis ile, boyut, şapka rengi, spor rengi bakımından benzerdir ve hatta kırılgan, içi boş bir sapa sahiptir. Bununla birlikte, alacalı lamellerden yoksundur ve tipik olarak çimen yerine, ağaç yongalarında yetişir.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ

















Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
You may like

Altınpelte Mantarı (Tremella aurantia)

Yaş Ağulumantar (Omphalotus olivascens)

Maral Kirmit (Russula sardonia)

Kahve Pullu (Lepiota castanea)

Haşmetli Topuzmantarı (Clavariadelphus pistillaris)

Göl Süngermantarı (Suillus lakei)

Zennezili Mantarı (Anthracobia melaloma)

Gavur Süngermantarı (Suillus bellinii)

Ağulu Kum Pullusu (Lepiota brunneolilacea)

Zarlıçanak Mantarı (Amanita submembranacea)

Royal Sığır Dili Mantarı (Hydnum reginae)

Parlak Kirmit Mantarı (Russula graveolens)

Dönşapka Mantarı (Panaeolina foenisecii)

Ecel Kirmiti (Russula subnigricans)

Deli Pullu Mantar (Lepiota subincarnata)

Alagöz Kirmiti (Russula integra)

Takah Mantarı (Gerronema nemorale)

Pullukarakız (Tricholoma atrosquamosum)

Başlı Kukulcuk Mantarı (Mycena leptocephala)

Sarı Şalvarlı Mantar (Leucocoprinus birnbaumii)

Melez Sütlüce Mantarı (Lactarius chelidonium)

Vellinga Çıtkırdısı (Pluteus vellingae)

Şiş Poslak Mantarı (Lycoperdon umbrinum)

Chlorophyllum hortense – Sapıkızaran Şemsiye Mantarı

Russula mustelina – Russet Kirmit

Defne Mantarı (Pluteus lauracearum)

Acısütlüce Mantarı (Lactarius acris)

Diri Pulcuklu Mantar (Psathyrella piluliformis)

Karyağdı Mantarı (Amanita strobiliformis)

Kırk Sevelen Mantarı (Parasola conopilea)

Dertveren Mantarı (Amanita spadicea)

Engin Yerkulak Mantarı (Otidea onotica)

Güdük Ölüparmak (Xylaria hypoxylon)

Kızıl Çinçomağı (Podostroma cornu-damae)

Mor Yosunmantarı (Arrhenia lilacinicolor)

Dişli Dedesakalı Mantarı (Hericium cirrhatum)

Kokulu Siyah Trompet Mantarı (Craterellus foetidus)

Gevrek Postiya Mantarı (Postia stiptica)

Siyah Trompet Mantarı (Craterellus fallax)

Adalıkümbet Mantarı (Inocybe kusadasiensis)

Şiş Balmantarı (Armillaria gallica)

Yeni bir mantar türü keşfedildi

Kaygankümbet Mantarı (Inocybe viscida)

Baba Gaypaşuk Mantarı (Hygrophorus yadigarii)

Alagöz Kirmiti (Russula integra)

Dönşapka Mantarı (Panaeolina foenisecii)

Royal Sığır Dili Mantarı (Hydnum reginae)

Deli Pullu Mantar (Lepiota subincarnata)

Ecel Kirmiti (Russula subnigricans)

Parlak Kirmit Mantarı (Russula graveolens)

Zarlıçanak Mantarı (Amanita submembranacea)

Zennezili Mantarı (Anthracobia melaloma)

Ağulu Kum Pullusu (Lepiota brunneolilacea)

Gavur Süngermantarı (Suillus bellinii)

Haşmetli Topuzmantarı (Clavariadelphus pistillaris)

Göl Süngermantarı (Suillus lakei)

Altınpelte Mantarı (Tremella aurantia)

Kahve Pullu (Lepiota castanea)

Maral Kirmit (Russula sardonia)
