İri İztutan Mantarı (Paxillus obscurisporus)

Paxillus obscurisporus – İri İztutan Mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Boletales

Aile: Paxillaceae

Cins: Paxillus

Tür: Paxillus obscurisporus

Paxillus obscurisporus, ilk kez 1999 yılında, bilim için yeni bir tür olarak tanımlanmış, zehirli bir Paxillus türüdür. Başlangıçta Paxillus obscurosporus adı verilmiş, fakat daha sonra P.obscurisporus olarak düzeltilmiştir.Tür, genellikle Paxillus cinsinin diğer tüm üyelerinden çok daha büyük ve iridir. Bazen nerdeyse yeri kucaklayacak kadar büyük şapkaları üretir. Bu sebeple bu mantarı sizlere İri İztutan mantarı olarak anlatacağız.

Şapka: İlk zamanlar (yani mantar genç ve küçük iken) dışbükey olan şapkası, kısa zamanda merkezi bir çöküntü ile farklı bir görünüme bürünür. Kahverengimsi, soluk toprak boyası rengi şapkası ilk başta ince tüylü olup olgunlaşma ile daha pürüzsüz bir görünüm kazanır. Mantar ıslak iken yapışkanımsıdır. Şapka çapı ortalama 7 ile 35 cm arasındadır ve Paxillus cinsinin diğer tüm üyelerinden daha büyüktür.

Şapka mantar gençken belirgin bir şekilde içe doğru kıvrıktır, ancak sonunda neredeyse düzleşmekte ve giderek belirginleşen geniş radyal oluklar belirir. Olgun örneklerde yivli kenarlar vardır.

Lameller: İlk başta soluk toprak boyası renkli olan P. obscurisporus lamelleri, oldukça sık ve yoğundur.

Uçlarda dallanan lameller yavaş yavaş kırmızımsı kahverengiye döner (berelendiğinde, çizildiğinde bu süreç daha hızlı gerçekleşir), yaşla birlikte daha da koyulaşır. Lameller sürekli olarak gövdeye bağlanır.

Gövde-Sap: İri İztutan Mantarı sapı kısa ve kalındır. Tipik olarak 1,5 ila 4 cm çapında ve 3 ila 5 cm uzunluğunda olan saplar hafif tüylüdür ve morardığında kırmızı-kahverengi renkte boyanır. Sap tabanında kremsi pembe miselyum belirgindir.

Koku: Koku ayırt edici değildir, tadının asidik olduğu bildirilmiştir.

Spor Baskısı: Spor baskısı rengi kahverengidir. Sporlar taze örneklerden alındığında oldukça yoğun, akıcı kırmızımsı kahverengidir. Sporlar elipsoidal, pürüzsüz ve 5-6,5 x 7-10,5μm boyutlarındadır.

Habitat: Mikorizal bir mantardır, genellikle yol kenarları ve park alanlarındaki geniş yapraklı ağaçların altında bulunur. Boletales takımının Paxillaceae familyasına mensup bu lamelli mantar, çoğunlukla ıhlamur ağaçlarının (Tillia türleri), huş ağaçlarının (Betula türleri) ve söğütlerin (Salix türleri) altında görülür.

Mantarın diğer Paxillus türleriyle kolay karıştırılması nedeniyle Paxillus obscurisporus’un dünya üzerindeki dağılımı henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Bu tür, Fransa, Almanya, Polonya ve İskandinavya’nın bazı kısımları dahil olmak üzere diğer orta ve kuzey Avrupa ülkelerinde de kaydedilmiştir.

Mevsim: Yaz- Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Yakın akrabası Paxillus invollutus – Zehirli Pax Mantarı gibi, Paxillus obscurisporus’un da zehirli bir mantar olduğu sanılmaktadır.

Ek bilgiler: Benzer türler mevcuttur. Özellikle aynı cinsin 2 türü işe sıkça karıştırılırlar; Paxillus rubicundulus (Paxillus filamentosus) makroskobik karakterler açısından çok benzerdir ancak 5,5-8,5 x 4-5μm boyutunda soluk paslı kahverengi sporlara sahiptir ve Alders yani Kızılağaç (Alnus türleri) ile mikorizaldır. Diğer bir benzer tür ise Paxillus involutus – Zehirli Pax mantarıdır. Bu tür fundalıkların ve ormanlık alanların asidik topraklarında büyüyen, daha küçük boyutları olan ve çok daha yaygın bir mantardır. Sporları da daha küçüktür ve spor baskısı Paxillus obscurisporus ile ilişkilendirilen yoğun kırmızımsı kahverengiden ziyade sienna yani koyu kahverengidir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.