Ölü adamın ayağı mantarı (Pisolithus arhizus)

Pisolithus arhizus – Ölü adamın ayağı mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Boletales

Aile: Sclerodermataceae

Cins: Pisolithus

Tür: Pisolithus arhizus

Ölü adamın ayağı mantarı, yakından ilişkili birkaç tür olabilen yaygın bir dünya topu mantarıdır. Bilinen isimleri arasında Dead man’s foot ve Dyeball bulunur. Avustralya’da At gübresi mantarı (the horse dung fungus), Güney Afrika’da Perdebal ve Avrupa’da Bohem trüf mantarı (the Bohemian truffle) olarak bilinir. Dyeball (boya topu) ismini, boya yapımında kullanıldığı için almıştır.

Her tür kök ile mikorizal olabildiğinden, ağaç ve bitki büyümesine yardım etmesi amacıyla, bahçıvanlar ve ormancılar tarafından bozulmuş alanların veya kesilmiş ormanların iyileştirilmesinde kullanılmaktadır.

Pisolithus iki Yunanca kelimeden gelmektedir. Piso ”bezelye tanesi” anlamındadır ve lith sıfatı ” taş” anlamındadır. Arrhisuz ise ”köke sahip olmayan” demektir.

Eş anlamlıları:  Lycoperdon arrizon, Scleroderma arhizum, Scleroderma tinctorium, Pisolithus arenarius, Lycoperdon capsuliferum, Pisolithus tinctorius’tur.

Gövde: Gençken, çoğunlukla elipsoidal veya oval, top şeklindedir. Bazen, olgunlaştıkça ilkel bir gövde geliştirirler. Ancak puf mantarlarından farklı olarak, Dyeball’un tüm içeriği verimli spor taşıyan materyalden oluşur. Örneklerin boyutları genellikle 5 ila 10 cm arasında değişir, ancak çok büyük olanlar 20 cm’ye kadar ulaşabilir ve yaklaşık 1 kg gelebilir. Sarımsı ila kahverengimsi etli bazal bölgesi bulunur.

Başlangıçta bu mantarın  gövdesinin içi ( peridyum olarak bilinir), mantar sporlarının geliştiği psöoperidiyoller olarak bilinen birçok ayrı bölmeyi (pirinç taneleri veya birlikte ezilmiş bezelye gibi) içerir. Sonunda pseudoperidia’nın ince duvarları, dış deri gövdesinden çıkan sporları serbest bırakmak için parçalanır.

Koku: Ayırt edici değil.

Spor Baskısı: Küresel, 7 ila 11,5 μm çapında, 2 μm boyuna kadar siğil dikenleri ile süslenmiştir.  Mantar gövdesinin tamamı kahverengi bir toz kütlesi haline gelir, bu nedenle ‘spor baskısı’ terimi uygun değildir. Sporlar toplu haldeyken kahverengi görünür.  

Habitat: Çoğunlukla yumuşak kumlu topraklarda, özellikle kıyıdaki çam ormanlarında bulunan ağaçlarda bulunur. Çam, meşe ve sedir ağaçları ile mikorizal yaşarlar.

Mevsim: Yaz, sonbahar ve Güney Avrupa’da kış boyunca bulunur.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Sclerodermataceae ailesindeki diğer mantarlar gibi yenilebilir değildir. Hatta zehirli kabul edilirler.

Ek bilgiler: Rhizopogon sp türleri ile karıştırılabilir, ancak kesit alındığında iç kısımları çok farklıdır. Tavşan böbreği mantarları genç örneklerde beyaz bir iç kısma sahip olup, olgunlaştıkça süngerimsi bir hal alır.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarıma göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz. Ayrıca görseller için Suzan Çelikdemir ve Hakan Baydoğan’a teşekkürü borç biliriz.