Pluteus umbrosus – Gölgeli Çıtkırdı Mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Agaricales
Aile: Pluteaceae
Cins: Pluteus
Tür: Pluteus umbrosus
Pluteus umbrosus, Velvet shield (Kadife Kalkan) ingilizce ismi ile bilinen mantarın Türkçe adı referans kitabımızda (TML Aralık 2020) “Gölgeli Çıtkırdı Mantarı” olarak geçer.
Tür ilk kez 1798 yılında Güney Afrikalı mikolog Christiaan Hendrik Persoon tarafından bilimsel olarak tanımlanmış ve ona Agaricus umbrosus adını vermiştir. (Mantar taksonomisinin ilk yıllarında, solungaçlı mantarların çoğu başlangıçta dev bir Agaricus cinsine yerleştirildi ve içeriğinin çoğu şimdi diğer birçok cinse yeniden dağıtıldı). 1871’de bu türü Pluteus cinsine aktaran ve böylece günümüzde kabul gören bilimsel adı Pluteus umbrosus’u oluşturan ünlü Alman mikolog Paul Kummer olmuştur.
Sinonimleri arasında, Agaricus umbrosus(1798), Agaricus cervinus subsp. umbrosus (1857), Hyporrhodius umbrosus (1898), Pluteus cervinus var. umbrosus (1938), Pluteus umbrosus var. albus (1985) ve Pluteus umbrosus f. albus (2019) bulunur.
Şapka: Ortalama 3 – 9 cm çapında olan şapkası, sepya ila hafif kahverengimsidir ve merkeze doğru çok daha koyu renklidir. İlk başta dışbükey ve sonra neredeyse düzdür. Şapka üzeri radyal olarak buruşmuş lifli bir yüzeye sahiptir. Kütikülün (şapkayı kaplayan zarın) altında, şapka eti beyaz ve sıkıdır.
Lameller: Gölgeli Çıtkırdı Mantarının geniş, sık, yoğun ve ilk başlarda beyaz renkli olan lamelleri daha sonra belirgin koyu kahverengi kenarlarla soluk pembeye dönüşür.
Gövde-Sap: Sap yani gövdesi 3 ila 8 cm uzunluğunda ve 5 ila 12 mm çapında, aşağı yukarı sabit çapta veya tabanda çok hafif soğanlıdır. Arka plan rengi beyazdan açık kahverengiye değişir ve küçük kahverengi yumuşak pullarla kaplıdır.
Koku: Ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Spor baskısı rengi açık pembe olup, sporlar yarı küresel ve 6-7 x 4-5µm boyutlarındadır.
Habitat: P.umbrosus – Gölgeli Çıtkırdı, yaprak döken ağaçların çürüyen odun artıkları üzerinde yetişen oldukça nadir bulunan, görseli güzel bir sonbahar mantarıdır. Bu mantar tek başına veya küçük gruplar halinde bulunur, çok nadiren de olsa kozalaklı ağaç kütüklerinde de görülür. Bu türe ayrıca talaş yığınlarında da rastlanmıştır. Türkiye’de resmi kaydı olan bölgeler arasında Batı Karadeniz Bölümü, Asıl Ege Bölümü ve Yukarı Fırat Bölümü bulunur.
Mevsim: Yaz sonu ve Sonbahar.
Yenilebilirlik ve Toksisite: P. umbrosus’un yenilebilir olduğu bildirilmiştir.
Ek bilgiler: Yakın akrabası Pluteus cervinus ile benzer yanları vardır.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
