Connect with us

Mantar Türleri

Vellinga Çıtkırdısı (Pluteus vellingae)

Published

on

Pluteus vellingae – Vellinga Çıtkırdısı


Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Pluteaceae

Cins: Pluteus

Tür: Pluteus vellingae

Pluteus vellingae, ilk olarak 25 Temmuz 2022 tarihinde Journal Of Fungi’de yayımlanan resmî bir makale ile ilgimizi çekti. O gün dünyaya ilk kez tanıtılmış olan bu ilginç türü, araştırma ve sitemizde yazmamız gerektiğini düşündük. Bu bilimsel çalışmada ve makalenin hazırlanmasında dünyanın bir çok ülkesinden mikologlar çalıştı. Bu çok kıymetli mikologlara (Alfredo Justo, Giuliano Ferisin, Hanna Ševčíková, Oğuzhan Kaygusuz, Guilermo Muñoz Gonzales, Renee Lebeuf ve Stephen D. Russell) bilime katkılarından dolayı Mantarlı Yaşam ekibi olarak çok teşekkür ediyoruz. Türk Mikolog ve bilim insanı Dr Oğuzhan Kaygusuz hocamızında bu çalışma grubu içinde olmasından, ayrıca gurur duyduğumuzu da ilave etmek isteriz.

P. vellingae ismi, mikoloji bilimine büyük hizmetler vermiş ve hala vermekte olan, Amerikalı mikolog ve bilim insanı Else C. Vellinga’ya ithafen verilmiştir. Biz de bu mantarı sizlere “Vellinga Çıtkırdısı” olarak anlatacağız.

Şapka: P. vellingae şapkası, 7–40 mm genişliğinde, çan şeklinde-dışbükey veya gençken sadece çan şeklindedir. Mantar olgunlaştıkça şapka düzleşir. Şapkanın merkezinde geniş ve belirgin bir umbo çıkıntısı bulunur. Yüzey rengi mantar ıslak iken hafif bir şekilde renk değiştirebilir. Şapka kenarlarına doğru yarı saydam çizgili olup, merkez çevresinde ve merkezden kenara doğru hafif ila kuvvetli buruşukluk oluşur. Bozulmamış veya eski örneklerde küçük çatlaklar olur. Şapka rengi kahverengi ila sarı-kahverengi renklerde olup, bu renk tonları kenarlara doğru gidildikçe hafifçe soluklaşır.

Pluteus vellingae
Pluteus vellingae

Lameller: Lameller, kalabalık (sık) ila orta derecede kalabalık, ventrikoz ve 2–5 mm genişliğindedir. Lameller başlarda krem veya açık sarı ila sarı, daha sonra pembemsi tonlardadır. Lameller düz veya hafif topaklanmış ve kenarları beyazdır. 

Pluteus vellingae
P. vellingae

Gövde-Sap: Sap, 15–55 1–6 mm boyutlarında olup, silindirik, genellikle hafif geniş tabanlıdır. Sap yüzeyi soluk ila parlak sarı veya yeşilimsi sarı tonlarda, uzunlamasına fibriloz, ve tabanda beyaz tomentumludur.

Pluteus vellingae
P. vellingae

Koku: Ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Spor baskı rengi pembemsidir. Bazidiosporlar (4.7–)5.4–7.3(–7.7) x4.3–6.3(–7.2) μm, avl x avw = 5.7–6.2 x 5.1–5.6 μm, Q = 1.00–1.26(–1.50), avQ = 1.05–1.19, küresel ya da geniş elipsoit, nadiren ovoid, sporlar hiyalin ve yüzey şekillenmesi yoktur. Sporlar kalın duvarlıdır.

Habitat: Ciddi bir çalışma sonrası, Temmuz 2022 yılında yayımlanan bilimsel makale (https://www.mdpi.com/2309-608X/8/8/773), türün dünyada yaygın bir dağılımı olduğunu ve yıllarca aynı cinse ait farklı türler ile karıştırıldığını göstermiştir. Türkiye’deki dağılımı, çoğunlukla Isparta ve çevresi olarak bilinmekte olup, Denizli ilimizden de de türün örnekleri toplandığı bildirilmiştir. Genellikle, İğne yapraklı ağaçların (Abies, Picea, Pinus gibi koniferlerde) ve bazen de geniş yapraklı, yaprak döken ağaçların (Quercus, Fagus, Populus gibi Angiospermlerin) odunları veya çürümüş materyalleri arasında küçük gruplar oluşturarak yetişmektedir.

Mevsim: Sonbahar -Kış; Özellikle Ekim sonundan Aralık ortalarına kadar süren periyotta yetiştiği bilinmektedir.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Yenilebilirliği henüz bilinmiyor.

Ek bilgiler: Yakın türlerle olan yakın ilişkileri incelendiğinde, Pluteus vellingae yetişme ortamı, sap ve şapkasının renginden dolayı, yıllarca çok yaygın bir tür olan Pluteus romellii ile karıştırılmıştır. Fakat, son yıllarda yapılan detaylı çalışmalar, morfolojik ve genetik olarak, bu iki türün farklı türler olduğunu ispatlamıştır. Aynı cinse ait (Pluteus sp) başka bazı türlerle de karıştırılması mümkündür.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Makalenin hazırlanmasında bizlerden desteğini esirgemeyen ve mantarın kaşiflerinden biri olan Dr Oğuzhan Kaygusuz hocamıza ve web sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.

Continue Reading
Click to comment

Leave a Reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Mantar Türleri3 hafta ago

Akdomalan Çöl Trüfü (Tirmania nivea)

Agaricaceae4 hafta ago

Çoban Kızılı Mantarı (Agaricus altipes)

Hypocreaceae4 hafta ago

İstakoz Mantarı (Hypomyces lactifluorum)

Mantar Türleri1 ay ago

Çengel Kirmit (Russula nobilis)

Agaricaceae1 ay ago

Evlek Mantarı (Agaricus benesii)

Mantar Türleri2 ay ago

Eğri Kirmit (Russula paludosa)

Malassezia2 ay ago

Saçdöken Mantarı (Malassezia furfur)

Mantar Türleri2 ay ago

Kafasız Kokarboynuz (Mutinus elegans)

Mantar Türleri2 ay ago

Tüylüyanak Mantarı (Neofavolus alveolaris)

Mantar Türleri2 ay ago

Kavak Kuzugöbeği Mantarı (Morchella populiphila)

Mantar Türleri2 ay ago

Battalçanak Mantarı (Peziza repanda)

Phyllotopsidaceae2 ay ago

Kütükdili Mantarı (Phyllotopsis nidulans)

Mantar Türleri2 ay ago

Yalın Kuzugöbeği Mantarı (Morchella esculentoides)

Geopora2 ay ago

Koca Dalgatopu Mantarı (Geopora sumneriana)

Gyroporaceae2 ay ago

Karnabahar Boleti (Gyroporus cyanescens)

Mantar Türleri2 ay ago

Savan Kuzugöbeği (Morchella prava)

Aseroe2 ay ago

Denizyıldızı Mantarı (Aseroe rubra)

Basında Mantar2 ay ago

Zombi Karınca Mantarı (Ophiocordyceps spp)

Cortinariaceae2 ay ago

Öcü Örümcekmantarı (Cortinarius cinnabarinus)

Basında Mantar2 ay ago

Tayvan’da Bulunan Büyüleyici Mantar

Hypsizygus3 ay ago

Kırkkafa Mantarı (Hypsizygus ulmarius)

Hygrocybe3 ay ago

Has Mummantarı (Hygrocybe acutoconica)

Mantar Türleri3 ay ago

Yumurtamantarı (Volvariella volvacea)

Gomphaceae3 ay ago

Saçaktellicesi Mantarı (Ramaria stricta)

Calocybe3 ay ago

Arı Çobandamı Mantarı (Calocybe ionides)

Mantar Türleri3 ay ago

Ağulu Morsarı Mantarı (Tricholomopsis decora)

Geoglossaceae3 ay ago

Tüylü Karakaşık Mantarı (Trichoglossum hirsutum)

Amaurochaetaceae3 ay ago

Kara Nazlıbaş Mantarı (Comatrichia nigra)

Favolaschia3 ay ago

Portakal Gözenekli Mantar (Favolaschia calocera)

Hygrocybe3 ay ago

Sarı Mummantarı (Hygrocybe ceracea)

Cortinariaceae4 ay ago

Üç Örümcekmantarı (Cortinarius trivialis)

Stereum hirsutum
Mantar Türleri4 ay ago

Kıllı Katmantarı (Stereum hirsutum)

Mantar Türleri4 ay ago

Sık Ağulumantar (Omphalotus illudens)

Mantar Türleri4 ay ago

Fırfırlı Tubarya Mantarı (Tubaria furfuracea)

Mantar Türleri4 ay ago

Kanlı Kirmit Mantarı (Russula torulosa)

Mantar Türleri4 ay ago

Altınpelte Mantarı (Tremella aurantia)

Mantar Türleri4 ay ago

Yaş Ağulumantar (Omphalotus olivascens)

Mantar Türleri4 ay ago

Maral Kirmit (Russula sardonia)

Agaricaceae4 ay ago

Kahve Pullu (Lepiota castanea)

Clavariadelphaceae4 ay ago

Haşmetli Topuzmantarı (Clavariadelphus pistillaris)

Mantar Türleri4 ay ago

Göl Süngermantarı (Suillus lakei)

Anthracobia4 ay ago

Zennezili Mantarı (Anthracobia melaloma)

Mantar Türleri4 ay ago

Gavur Süngermantarı (Suillus bellinii)

Agaricaceae5 ay ago

Ağulu Kum Pullusu (Lepiota brunneolilacea)