Gevrek Postiya Mantarı (Postia stiptica)

Postia stiptica – Gevrek Postiya Mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Polyporales

Aile: Fomitopsidaceae

Cins: Postia

Tür: Postia stiptica

Postia stiptica, Bitter Bracket (Acı Braket) olarak da tanınır ve dünyada oldukça yaygın bir dağılımı mevcuttur. Bu ağaç mantarı genellikle kendini çok iyi gizler. Büyük ve parlak beyaz olmasına rağmen kolayca gözden kaçarlar. Tür için gözyaşı döken, ağlayan mantarlardandır tabiri kullanılır. Çünkü, en kuru havalar hariç, hemen hepsinde kenardan sızan sulu damlacıkları ve verimli alt yüzeydeki gözenekler, bu braketi diğer birçok ilgili solgun polipordan ayırmaya yardımcı olur. P. stiptica mantarını sizlere, Türkiye Mantarları Listesi adlı referans kitabımızdaki ismi olan “Gevrek Postiya” olarak anlatacağız.

Bu mantar ilk kez 1774 yılında Jacob Christian Schaeffer tarafından Boletus albidus olarak tanımlansa da, bazionimi, Christiaan Hendrik Persoon’un tanımladığı ve bilimsel iki terimli Boletus stipticus adını verdiği 1801 yılına dayanmaktadır. İsviçreli mikolog Walter Jülich, bu türü mevcut cinsine (Postia) aktardı ve böylece şu anda kabul edilen adını Postia stiptica olarak belirledi. 

P. stiptica’nın eşanlamlıları arasında Boletus albidus Schaeff., Boletus stipticus Pers., Polyporus stipticus (Pers.) Fr., Polyporus albidus (Schaeff.) Trog, Leptoporus stipticus (Pers.) Quél., Polystictus albidus, Leff.porbidus (Schaeff.  albidus (Schaeff.) Bourdot & Galzin, Bjerkandera colliculosa P. Karst., Tyromyces stipticus (Pers.) Kotl.  & Pouzar ve Oligoporus stipticus (Pers.) Gilb.  & Ryvarden bulunmaktadır.

Cins adı olan Postia, İsveçli doğa bilimci Hampus von Post (1822 – 1911) onuruna Elias Magnus Fries tarafından verilmiştir. Spesifik stiptica sıfatı ise açık bir yaraya uygulandığında kanamayı durdurduğu iddia edilen bu braket mantarının stiptik (stiptic) özelliğine bir göndermedir.

Morfolojik (Makroskobik) Özellikleri: Postia stiptica – Gevrek Postiya Mantarı 10 cm genişliğe ve 1-3 cm kalınlığa kadar büyüyebilir. Ancak, bu mantar çoğunlukla daha küçük, düzensiz şekilli beyaz ve acı bir braket olarak bilinir. Tüpler ve gözenekler ile alt (verimli) yüzey;  sulu damlacıklar esas olarak kenar bölgesinden ve gözeneklerden dışarı atılır. Yaşlanınca rengi koyu sarıya dönebilir. Zayıf bir patojen (Ağaç zararlısı) olduğu bildirilmiştir, ancak çoğunlukla ağaç kütüklerinde, köklerin üzerinde, düşmüş ağaçların dallarında ve tabanlarında bulunurlar. Mantar gövdeleri beyaz, tüylü, üst yüzeyi pürüzlü ve aşırı acıdır.  Tür, özellikle iğne yapraklı ormanlarda Kuzey Yarımküre boyunca yaygındır. 

Mantar üst yüzeyi düzensiz görünüm arz eder. Bazen kabaca yarım daire şeklindedir, ancak daha sık olarak kabuk şeklindedir ve çok nadiren orantısız bir topaç şeklindedir. 1 ila 3 cm kalınlığında olan üst yüzey, ince kadifemsi, düzensiz, ilk zamanlar beyaz, yaşla birlikte açık hardal rengine dönüşür. Mantarın genç örneklerinde kenarlar yuvarlanır, mantar gövdeleri yaşlandıkça daha keskindir.

Tüpler ve Gözenekler: Tüpler beyazdır ve 2 ila 6 mm derinliğindedir. Gözenekler de beyazdır ve mm başına 3 ila 4 aralıklıdır. Mantarda hasıl olan  sulu damlacıkları, esas olarak kenar bölgesinden ve de gözeneklerden dışarı atılır.

Gövde-Sap: Sap bulunmaz konakçı ağaca, dala veya kütüğe direk gövdeden bağlanırlar.

Koku: Güçlü bir mantar kokusu hakimdir, çok acı bir tadının olduğu bildirilmiştir.

Spor Baskısı: Spor baskısı rengi beyazdır. Sporları uzatılmış elipsoidal ila silindirik ve pürüzsüzdür. 3.5-4.5 x 2-2.5µm boyutlarında olan sporları inamiloid’dir.

Habitat: Genellikle kesilmiş ağaç kütüklerinde ve düşmüş büyük kozalaklı dallarda büyürler. Ayrıca çok nadiren de olsa kesilmiş sert ağaçların üzerinde de görülürler. Dünyada yaygın bir dağılımı olan ve ülkemizde de Çatalca-Kocaeli ve Güney Marmara Bölümleri, Orta ve Doğu Karadeniz Bölümleri, Konya Bölümü ve Akdeniz Bölgesinde kaydı yapılmış bir mantardır.

Mevsim: Yıl boyunca görmek mümkündür, ancak Sonbahar ayında sporlarını bırakırlar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Gevrek Postiya Mantarı yenilebilir olarak kabul edilemeyecek kadar acıdır.

Ek bilgiler: Postia caesia ile benzerdir ancak bu tür mavi tonlardadır ve su damlacıklarından yoksundur.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.