Şeytan Bolet (Rubroboletus satanas)

Rubroboletus satanas – Şeytan Bolet

Taksonomi- Bilimsel sınıflandırma

Alem: Mantarlar-Fungi

Bölüm : Basidiomycota 

Sınıf:  Homobasidiomycetae

Takım: Boletales

Aile: Boletaceae

Cins: Rubroboletus 

Tür: Rubroboletus satanas

Dünyada yaygın olarak Ingilizce isimleri, Devil’s bolete ve Satan’s bolete ile bilinen Rubroboletus satanas, bolete ailesinin (Boletaceae) bir basidiomycete mantarı ve en kötü üne sahip-zehirli üyelerinden biridir.  Moleküler filogenetik verilere dayanarak, 2014 yılında yeni Rubroboletus cinsine aktarılmadan önce, Boletus satanas olarak biliniyordu.  Avrupa’nın daha sıcak bölgelerinde geniş yapraklı ve karışık ormanlık alanlarda bulunur, zehirli mantar olarak sınıflandırılır, ishal ve şiddetli kusma gibi gastrointestinal semptomlara neden olduğu bilinmektedir.  Bununla birlikte, çarpıcı kolay ayırt edici bir görünümü ve  kokuşmuş kötü kokusu nedeniyle bu mantardan zehirlenme vakaları çok nadirdir! Ayı mantarı olarakta bilinen be zehirli Bolete biz Mantarlı Yaşam ailesi olarak “Şeytan Bolet”diyeceğiz.

Şapka: Rubroboletus satanas şapka çapı, 6 ila 30 cm arasında değişir. Devil’s Bolete- Şeytan Boleti şapkası ilk bakışta tebeşirimsi beyaz ve kadifemsi olup, daha sonraları zeytin rengine yakın veya hafif kırmızımsı bir belirti ile koyulaşır. Genç örnekleri yuvarlak ve kubbeli bir şapkaya sahiptirler. Ancak bu görünüm yaşla birlikte genellikle düzensiz bir şekilde gelişir ve loblu hale gelebilir.

Lameller: Şapka altında lamelleri olmaz. Lamellerin yerini diğer tüm boletlerde olduğu gibi süngerimsi gözenekler, tüpcükler almıştır. Geç örneklerde sarı veya turuncuya yakın renklerde olan bu gözenekler, sporlarının olgunlaşması ile önce turuncuya ardından kırmızıya dönerler.

Gövde-Sap: Rubroboletus satanas – Şeytan boleti mantarlarının çoğu örneğinde sarkık, çürük saplar gelişir. Sapının şapkaya yakın üst kısımlarında ağırlıklı olarak sarı-turuncu zemin üzerine kırmızı bir ağ deseni, taban gidildikçe tamamen kırmızıya dönen renkler ağırlıkta olur. Sap yani gövdesinin etli kısmı kirli beyazdır ve yaşla birlikte yumuşak ve süngerimsi hale gelme eğiliminde olur. Kesildiğinde renk değiştirip maviye döner.

Koku: Bu türün hiçbir parçasını sakın tatmayınız. Şeytan Bolet zehirlidir☠️. Genç örneklerin hafif hoş bir kokusu vardır, ancak yaşlı olanlar oldukça kötü kokar. Zehirlenme vakalarından edinilen bilgiye göre genç örneklerinin cevizimsi hoş bir tadı vardır.

Spor Baskısı: Sporlar mikroskop altında bakıldığında fusiform (iğ şeklinde) ve 9.5-16 X 4.5-7.5μm boyutlarındadır. Spor baskısı rengi, zeytin yeşili veya kahverengidir.

Habitat: Kayın ve meşe ağaçlarının altındaki kireçli toprakları severler. Rubroboletus satanas mantarları, ılıman kuşak boyunca geniş bir şekilde dağılmıştır, ancak bildirilen yerlerinin çoğunda nadirdir. Avrupa’da, çoğunlukla güney bölgelerinde görülür ve kuzey ülkelerinde nadirdir veya yoktur. Ilık, geniş yapraklı ve karma ormanlarda yazın ve sonbaharın başında meyve verir, kalkerli (kireçli) topraklar tercih edilerek meşe (Quercus) ve tatlı kestane (Castanea) ile ektomikorizal birliktelikler oluşturur. Sık bildirilen diğer konakçılar gürgen (Carpinus), kayın (Fagus) ve kireçtir (Tilia).

Birleşik Krallık’ta, bu çarpıcı bolete yalnızca İngiltere’nin güneyinde bulunur. İskandinavya’da nadirdir, Baltık Denizi’nde koşulların elverişli olduğu ve oldukça kireçli toprağı olan birkaç adada görülür. Doğu Akdeniz bölgesinde, kuzey İsrail’in Yukarı Celile bölgesindeki Bar’am Ormanı’ndan [ve dar endemik altın meşe (altın meşe) ile bağlantılı olarak bulunduğu Kıbrıs adasından bildirilmiştir. Quercus alnifolia). Ayrıca Türkiye’nin Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde, muhtemelen güneye İran’a kadar uzanan dağılımıyla belgelenmiştir.

Mevsim: Yaz sonundan Sonbahar bitimine kadar görülürler.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Şeytan Bolet zehirlidir. Şeytanın boleti, özellikle çiğ yenirse zehirlidir. Doğası gereği ağırlıklı olarak gastrointestinal olan semptomlar mide bulantısı, karın ağrısı, şiddetli kusma ve altı saate kadar sürebilen kanlı ishaldir. Katharina M.Schenk-Jaeger ve meslektaşları tarafından İsviçre’de mantar zehirlenmeleri üzerine 2012 yılında yapılan bir araştırma, Rubroboletus satanas türünün tekrarlayan kusma ve kanlı ishal dahil olmak üzere ciddi gastrointestinal semptomlara neden olduğunu ispatladı. Bilindiği üzere,  Boletaceae ailesine mensup, çörek mantarları tabir edilen bu boletlerin birçoğu yenilebilir ve genellikle acemi mantar avcılarının tanımlaması için güvenli ve kolay mantarlardan olarak kabul edilirler.  Ancak, konu mantar olduğunda çoğı zaman istisnalar vardır.  Genelde Şeytanın boleti veya Şeytan Bolet olarak bilinen Rubroboletus satana mantarı bu istisnalardan biridir.  Büyük olasılıkla, olgunlaştığında “Beni yeme!” diye haykıran kan kırmızımsı sapından dolayı “satanas “ yani şeytan olarak adlandırılmıştır. Her ne kadar Olgun örneklerinde ayırt edebilme ve tanımlama kolay olsa da, gençken, sap soluk renktedir ve yenilebilir boletleri andırır ve normal bir mantar gibi kokar.  

Ek bilgiler: 2011 yazında Fransa’nın güney bölgelerinde, 184 Devil’s bolete zehirlenmesi vakası Poison Control’a çağrıldı.  Acil serviste 7 günlük bir süre boyunca görülen 58 vaka üzerinde yapılan bir çalışmada, yabani mantar yiyenler karın ağrısı (% 40), ishal (% 67) ve kusma (% 73) yaşadı ve hastaların 45’i hastaneye kaldırıldı. Etkilenen tüm bireyler, Şeytan Boleti- Devil’s bolete yedikten birkaç saat sonra gastrointestinal rahatsızlık yaşadı, ancak zamanında müdahale, destekleyici bakım ve intravenöz sıvılar sayesinde hızla iyileştiler.

Benzer türler: Suillellus luridus daha koyu bir şapkaya ve gövde tabanında turuncu ete sahiptir.Ayrıca kesildiğinde anında maviye döner. Caloboletus calopus a benzer. Bunun da açık renk bir şapkası vardır, ancak şapka altı gözenekleri kırmızı değil sarıdır. Diğer Bazı Rubroboletus cinsleri ile de benzerlik göstermektedir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur!

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.