Bodur Kirmit Mantarı (Russula brevipes)

Russula brevipes

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Russulales

Aile: Russulaceae

Cins: Russula

Tür: Russula brevipes

Russula brevipes, yaygın olarak kısa saplı russula (Short- stemmed russula) veya küt kırılgan (The stubby brittlegill) olarak bilinen bir mantar türüdür.

 Spesifik sıfat brevipes, Latince brevis “kısa” ve pes “ayak”, dolayısıyla “kısa ayaklı” kelimelerinden türetilmiştir. Mantara atıfta bulunmak için kullanılan yaygın isimler arasında kısa saplı russula, kısa saplı beyaz russula, ve küt gevrekgill bulunur.

Eşanlamlı (Sinonim) isimleri arasında Russula brevipes var.  acrior ve Russula brevipes var.  megaspora bulunur.

Russula brevipes ilk olarak Amerikalı mikolog Charles Horton Peck tarafından 1890’da Quogue, New York’ta toplanan örneklerden tanımlanmıştır. Beyazımsı ila soluk sarı mantar gövdeleri, kompakt ve sert et, bol lameller (kısa lamelleri) ve kelepçe bağlantılarının olmaması ile karakterize edilen benzer Russula türlerinin bir grubu olan Lactaroideae alt bölümünde sınıflandırılır.  Benzer spor süsleme yükseklikleri aralığına sahip diğer ilgili Russula türleri arasında Russula delica, Russula romagnesiana ve Russula pseudodelica bulunur.

Şapka: 6–20 cm boyutlarında olan Bodur Kirmit Mantarı şapkası, gençken bir merkezi çöküntü ve bir içbükey kenar ile dışbükeydir.Daha sonra merkezi bir çöküntü ile geniş bir şekilde dışbükey ve sonunda sığ vazo şeklinde, kenar biraz içe doğru veya düzdür. Şapka  kuru, kel veya süet benzeri yapıdadır bazen yaşla çatlamalar oluşur.  Başlangıçta beyaz ila beyazımsı veya kremsi, kahverengimsi renk değişimleri gelişir ve bazen yaşlılıkla birlikte kahverengimsi ila turuncumsu kahverengiye dönüşür, kenar çizgili değil,  cilt oldukça sıkı bir şekilde yapışır, kolayca soyulmaz.

Lameller: Gövdeye bağlı veya hafifçe aşağı doğru inen lameller,  kalabalık veya birbirine yakın, kısa ve sıktır. İlk başta beyaz veya kremsi olan lamelleri,  bazen kahverengimsi lekelenme ve renk değişikliği gösterir.  Bazen ise özellikle gövde ile birleşme yerinin yakınında mavimsi ila mavi renktedir.

 Et: Beyaz, bazen dilimlendiğinde rengi kahverengimsi olur.

Gövde-Sap:  Sap (gövde) 3-4 cm uzunluğunda, 1,5–3 cm kalınlığındadır. Sağlam, aşağı yukarı eşit, kuru, kel ve beyazımsı bir sapı vardır. Eti Beyazdır. Bazen dilimlendiğinde rengi kahverengimsi olabilmektedir.

Koku: Koku ayırt edici olmamakla birlikte, hafif kötü veya hafif kokulu olduğu bildirilmiştir. Tat hafif, orta veya kuvvetli buruktur.

Spor Baskısı: Spor baskın rengi krem ile beyaz renklerde olur. Sporlar 7–10 x 5–7 µm (ancak bazı örneklerde çok daha küçüktür; 4–7 x 4–5 µm) boyutlarındadır. Genel olarak elipsoidden subglobose görünüme bürünebilirler.

Habitat: Russula brevipes mantarı genellikle kozalaklı ağaçların iğneleri arasında veya geniş yapraklı ağaçların yaprakları altında büyür. Bu kısa saplı mantar, köknar, ladin, Douglas köknarı ve baldıran da dahil olmak üzere çeşitli cinslerden ağaçlarla mikorizal bir ilişki içindedir.

Mevsim: Yazdan sonbahara kadar görmek mümkündür. Ilıman iklime sahip ülkelerde kışları da rastlanabilir.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Yenilebilir olmasına rağmen, Russula brevipes mantarları yumuşak veya acı bir tada sahiptir. Mantar gövdesini kaplayan ve onları ıstakoz mantarlarına dönüştüren parlak turuncu bir küf olan ascomycete mantarı Hypomyces lactifluorum tarafından parazitlendiğinde daha lezzetli hale geldikleri bildirilmiştir.

Ek bilgiler: Bodur Kirmit mantarına benzer birçok tür bildirilmiştir.

Russula delica, R. brevipes’e benzeyen birkaç mantardan biridir.

 Hygrophorus subalpinus görünüşte R. brevipes’e biraz benzer ancak kırılgan etinden yoksundur ve yapışkan bir şapkası vardır. Kuzeybatı Pasifik türü Russula cascadensis de R. brevipes’e benzer, ancak keskin bir tada ve daha küçük meyve gövdelerine sahiptir. Bir başka benzer olan R. vesicatoria’nın lamelleri genellikle sap ekinin yakınında çatallanır. R. angustispora, R. brevipes’e oldukça benzer, ancak 6,5-8,5 x 4,5-5 µm boyutlarında daha dar sporlara sahiptir ve ikinci türlerde bazen gelişen soluk yeşilimsi banda sahip değildir. Avrupa’da Russula delica Bodur Kirmite en çok benzeyen türdür ve kıtanın kuzey bölgelerinde daha nadir olmakla birlikte, geniş çapta dağılmıştır.  Genel morfolojide R. brevipes’e benzer şekilde, biraz daha büyük sporlara (9–12 x 7–8.5 µm) sahiptir ve zebra benzeri sırt desenleriyle birbirine bağlanan belirgin siğiller içeren bir yüzey süslemesine sahiptir. Biberli mantar – Lactifluus piperatus, mantar dokusu kesildiğinde veya yaralandığında lateks (süt) üretmesiyle R. brevipes’ten kolayca ayırt edilebilir. 

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri için  Türkiye’nin Mantar Avcıları Facebook sitemizi de ziyaret edebilirsiniz. Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.