Karakalpak Mantarı (Strobilomyces strobilaceus

Strobilomyces strobilaceus – Karakalpak Mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Boletales

Aile: Boletaceae

Cins: Strobilomyces

Tür: Strobilomyces strobilaceus

Strobilomyces strobilaceus, Boletus strobilaceus (1770) ve Strobilomyces floccopus (1882), Boletus strobiloides, Boletus squarrosus ve Boletus lepiota sinonim (eşanlamlı) isimleri ile de bilinen mantar, ingilizce “Old man of the Woods” yani Ormanların yaşlı adamı isimi ile tanınır. Bu mantara Türkiye Mantarları Listesi (Aralık 2020) kitabımızda, hocalarımızın uygun gördüğü Türkçe isim “Karakalpak” mantarıdır.

S.strobilaceus, İlk kez 1770 yılında Giovanni Antonio Scopoli tarafından Boletus strobilaceus olarak tanımlanmış olup, 1851 yılında M.J. Berkeley tarafından günümüzde de geçerli olan ismi verilmiştir. Anavatanı Avrupa ve Kuzey Amerika olan bu enteresan mantar, şapkası üzerindeki üst üste binmiş, çok yumuşak, koyu gri ila siyah piramidal pullarla karakterize edilir.

Şapka: Çapı 6 – 12 cm çapında (bazen 20 cm’ye ulaşanlarına rastlanılır) ve dışbükey olan şapkası yaşlandıkça düzleşir. Şapka gençken tüylü ve yaşlanan örneklerde daha sıkı hale gelen dik siyahımsı pullarla kaplanır. Şapka rengi neredeyse beyazdan griye, kahverenginin tonlarına ve neredeyse tamamen siyaha kadar değişir. Şapka üzerindeki, gri ila siyah renklerde olabilen bu üçgenimsi pulların arasında bölümlere, kirli beyaz ila soluk gri renktedir demek daha doğru olur.

Gözenekler ve Tüpler: Tüplerin büyük gözenekleri ilk başta soluk gri renktedir, ancak zedelendiğinde siyaha dönerler. Yaşla birlikte kirli beyazdan griye ve neredeyse siyaha değişen oldukça büyük köşeli gözenekleri, siyaha dönmeden önce ilk başta kırmızıya moraracaktır.

Gövde-Sap: Çapı 1 – 2 cm ve boyu 8 -12 cm olan Karakalpak mantarı sapı gri renktedir ve tüylü pullarla kaplıdır. Sap üzerinde bir yüzüğü bulunur. Sap çok sağlamdır.

Koku: Ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Spor baskısı rengi siyahtır. Sporlar, elipsoidal ve 9-15 x 8-12μm boyutlarında olup, ince bir ağ örgü deseniyle süslenmiş görünümlüdür.

Habitat: Çoğunlukla yaprak döken ağaçların bol olduğu ormanlık alanlarda ve bazen de kozalaklı ağaçların altında bulunurlar. Türkiye’de Doğu Karadeniz bölümünde resmi kaydı yapılmış, ülkemizde de var olan bir mantar türüdür (TML – Aralık 2020).

Mevsim: Yaz – Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Karakalpak mantarının yenilebilir mantarlar arasında olduğu bildirilmiştir. Lakin, çok nadir bulunan bir tür olması nedeniyle, soyunun devamlılığını sağlamak gerektiği görüşü hakimdir ve yiyecek için toplanmamalıdır.

Ek bilgiler: Görünüm itibari ile diğer mantarlardan çok farklıdır ve tanımlanması kolaydır. Sadece kendi cinsinden birkaç mantar ile benzerlik gösterir; Strobilomyces confusus türünün daha küçük ve sert pulları ve biraz daha küçük bir şapkası vardır. Sporlarının kısmi bir ağa benzeyen düzensiz çıkıntıları olur. Strobilomyces dryophilus türünün ise donuk gri-pembe ila pembemsi ten rengi arasında bir şapkası vardır ve tam bir ağ örgüsüne sahip sporlar üretir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.