Mantar Türleri
Beneklisünger Mantarı (Suillus collinitus)
Suillus collinitus – Beneklisünger Mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm : Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Boletales
Aile: Suillaceae
Cins: Suillus
Tür: Suillus collinitus
Suillus collinitus- Beneklisünger mantarı, genellikle çam ağaçlarını kendine habitat olarak seçmiş ve en yaygın olarak Güney Avrupa ülkelerinde bulunan, Suillaceae ailesine mensup bir Bolet türüdür. Bazen kuru kumlu toprakların gölgeli kısımlarında yaygın olarak bulunabilir. Bu yenilebilir Bolet türü genellikle büyük gruplar halinde ortaya çıkar. Çeşitli kaynaklar, Suillus collinitus’u ekşi bir koku ve tarifsiz bir tada sahip yenilebilir bir Suillus olarak kabul ederler. Tüm Suillus türlerinde olduğu gibi, hazırlamadan önce sadece genç örneklerin alınması ve kütikülün soyulması tavsiye edilir.
Beneklisünger Mantarı ilk olarak 1838’de Elias Magnus Fries tarafından tanımladığında ona Boletus collinitus adını verdi ve 1898’de Alman botanikçi Otto Kuntze (1843 – 1907) tarafından mevcut cinsi Suillus’a aktarıldı. Bu türün diğer eşanlamlıları arasında Boletus collinitus Fr. ve Suillus fluryi Huijsman bulunur. Ayrıca, kaydı yapılmış 2 türü vardır. Bunlar Suillus collinitus var. aureus (Huijsman) ve Suillus collinitus var. velatipes (Contu, Lavorato ve Simonini (1998)) olarak rapor edilmiştir.
Şapka: Başlangıçta yarı küresel, dışbükey ve sonunda düz olan Suillus collinitus’un şapkası, tamamen genişlediğinde 4 ila 12 cm arasında değişir, ancak bazen iyi gölgeli alanlarda büyük çamların altında 18 cm’ye kadar olabilen istisnai örneklere de rastlanılmıştır. Yuvarlakça başlasa da, çoğu şapka biraz düzensiz veya loblu hale gelir ve kenar boşluğu genellikle dalgalıdır. Mantar gövdelerinden oluşan kümeler kaçınılmaz olarak çarpık şapkalar geliştirir, bazen bir tarafta gözenekler yukarı doğru genişlerken, diğer tarafta yer seviyesinin altında kalırlar. Islak havalarda çok yapışkan olan soyulabilir şapka kütikülleri, sarımsı kahverenginin çeşitli tonlarındadır.
Tüpler ve Gözenekler: Şapkanın altındaki verimli yüzey, kısa tüpler içerir ve sapa (gövdeye) bağlı veya çok hafif eğimli, başlangıçta kremsi sarı olan sonradan parlak sarıya dönüşen ve yaşlandıkça kahverengimsi bir renk alan küçük açısal gözeneklerle son bulur. İyi gölgeli alanlarda, genç örneklerin gözenek yüzeyinde berrak bir sıvı damlacıkları görülür (Kuzey Avrupa’da daha yaygın olan benzer Suillus granulatus’un gözeneklerinden sütlü bir sıvı sızar). Şapka altı genelde sarı olan bu mantar kesildiğinde veya berelendiğinde renk değiştirmez.
Gövde-Sap: Suillus collinitus’un gövdeleri silindirik ve kısadır (3 ila 7 cm uzunluğunda ve tipik olarak 1 ila 1.8 cm çapında), uzunluklarının çoğu boyunca soluk ila orta sarıdır, ancak belirgin pembemsi sarı olan yuvarlak tabanları vardır, köke yakın olan bölgelerdeki pembemsi ton miselyumdan gelir. Diğer Suillus türlerinin çoğunda sapın köke yakın bölgelerindeki renk beyazdır (Bu özellik, Suillus collinitus ile çok benzer olan Suillus granulatus’u ayırt etmede önemli bir ayıraçtır).
Küçük kırmızımsı kahverengi granüller, iç eti kremsi sarı olan halkasız (yüzüksüz) gövdenin yüzeyini süsler.
Koku: Mantarımsı bir kokusu ve hafif bir tadı olmasına karşın, bunlar ayırt edici özellik olarak kabul edilmezler.
Spor Baskısı: Sporlar, kütle olarak koyu sarı-kahverengi, ancak ışık mikroskobu ile bakıldığında soluk sarı olarak görülür. 8–10.5 x 3-4.5 μm boyutlarında iğ şeklindedirler (her iki ucunda da sivrilen). Basidia (hymenium’un spor taşıyan hücreleri) dört sporludur.
Habitat: Halep çamı (Pinus halepensis), Suillus collinitus’un mikoriza oluşturduğu birkaç türden biridir. Suillus collinitus hemen hemen tüm Avrupa’da bulunur. Birkaç çam türü (Pinus) ile karşılıklı olarak yararlı simbiyotik ilişkiler oluşturan bir ektomikorizal mantardır. Bunlara iki iğneli Avrupa çamı türleri dahildir: Halep çamı (P. halepensis) Avrupa karaçamı (P. nigra), fıstık çamı (P. pinea) ve Sarıçam (P. sylvestris). Mantar kireçtaşı toprakları tercih eder. Suillus collinitus, Güney Avrupa’da yaygın olarak görülen termofiliktir. Britanya Adaları ve Polonya gibi daha kuzey bölgelerde nadiren görülür. Danimarka’da neredeyse tehdit altındadır ve Estonya’da da tehlikede olarak kırmızı listeye alınmıştır. Türkiye’de ve İran’da da kaydı yapılmıştır. Ülkemizde kaydı yapılan bölge ve bölümler arasında, Güney Marmara Bölümü, Karadeniz Bölgesi, Ege Bölgesi, Akdeniz Bölgesi, Yukarı Fırat ve Yukarı Murat -Van Bölümleri ile Orta Fırat Bölümü bulunmaktadır.
Mevsim: Sonbahar ve Kış aylarının bir mantarıdır..
Yenilebilirlik ve Toksisite: Suillus collinitus zehirli bir tür değildir. Çok tutulan bir mantar olmamasına rağmen, iyi pişirildiğinde yenilebilir olduğu bildirilmektedir. Bu mantarlara karşı olumsuz reaksiyon riskini azaltmak için, bazı mantar avcıları , pişirmeden evvel bu Suillus cinsinden tüm türlerin şapka üzerindeki ince zarını atmayı uygun bulmuşlardır. Beneklisünger mantarı, topluca E vitamini olarak bilinen ve antioksidan aktivite sağlayan bir kimyasal bileşik sınıfından olan birkaç tokoferol içerir. Ayrıca, toplam organik asitlerin sırasıyla %42 ve %30’unu oluşturan malik ve kinik asit çiftleri ve sitrik ve ketoglutarik asit olmak üzere birçok organik asit içerirler. Mantarlardaki organik asitlerin bileşimi ve konsantrasyonu, lezzetlerini etkileyen başlıca faktörlerdir. Bazı organik asitler antioksidan aktiviteye katkıda bulunur.
Ek bilgiler: Benzer türler vardır; Suillus collinitus, özellikle Akdeniz havzasında, Suillus mediterraneensis ve Suillus bellinii dahil olmak üzere diğer termofilik türlerle sıklıkla aynı habitatta bulunur. Avrupa’nın çoğunda görülen ve aynı zamanda iğneli yapraklı ağaçlarla (özellikle Pinus=Çam) ilişkilendirilen yaygın türlerden Suillus luteus ve Suillus granulatus ile de benzerlikler gösterdiği bildirilmiştir. Beneklisünger Mantarını Suillus granulatus gibi benzer Suillus türlerinden ayırt etmeye yardımcı olan karakteristik bir özellik, gövdenin tabanındaki pembemsi miseldir. Suillus luteus ile genel görünüm ve tercih edilen habitat olarak benzerdir ancak büyük beyaz bir gövde halkasına sahiptir. Suillus collinitus da ise yüzük bulunmaz.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarıma göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri için Türkiye’nin Mantar Avcıları Facebook sitemizi de ziyaret edebilirsiniz. Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.