Grifola
Maytake mantarı (Grifola frondosa)
Grifola frondosa – Maytake mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm : Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Poyporales
Aile: Meripilaceae
Cins: Grifola
Tür: Grifola frondosa
Genellikle Ormanın Tavuğu- Koruluğun Tavuğu olarak bilinen Maytake mantarının gövdesi, çoğu polipora kıyasla nispeten kısa ömürlüdür. Genellikle meşe ağaçları dibinde bulunurlar. Bilimsel olarak “Grifola frondosa” olarak bilinen Maytake (Maitake) mantarı Kuzeydoğu Japonya dağlarına özgü bir mantar türüdür. Maitake, Japonca “dans eden mantar” anlamına gelir. İnsanların değeri ve sağlık faydaları nedeniyle bir tane bile bulduklarında sevinçten dans ettiği söylenir. Pek çok gıdayla pişirilebilir ve yenilebilir ve artık diyet takviyeleri ve toz olarak bulunabiliyor. Son zamanlarda yapılan araştırmalar, birçok bağışıklık sistemi sorununu ve kanseri önleyici yararı olduğunu göstermektedir.
İskoç mikolog James J Dickson (1738 – 1822) bu poliporu ilk olarak ve 1785 yılında Boletus frondosus bilimsel adı ile tanımlamıştır. 1821’de bu türü Grifola cinsine aktaran ve şu anda kabul edilen bilimsel adını Grifola frondosa olarak belirleyen İngiliz, Samuel Frederick Gray (1766 – 1828) olmuştur.
Sinonimleri; Boletus frondosus, Agaricus frondosus, Boletus elegans, Boletus intybaceus, Boletus cristatus var. floriformis, Polyporus frondosus, Polyporus barrelieri, Polyporus intybaceus, Merisma frondosum, Merisma intybaceum, Polypilus frondosus, Cladomeris frondosa, Cladodendron frondosum, Grifola albicans, Grifola intybacea, Grifola frondosa var. intybacea, Polyporus frondosus var. albus ve Polyporus albicans’dır.
Şapka: Yaprak benzeri bir forma sahiptir. Yaygın bir dallanma gösterir, bu yumuşak poliporun dil benzeri yaprakları, 20 ila 50 cm çapında olup, karnabahar benzeri bir rozet oluştururlar. Tek tek yapraklar 4 ila 10 cm genişliğinde ve 5 ila 10 mm kalınlığındadır.Dalgalı konsantrik bölgelerde bronzdan zeytine, griye veya kremaya değişen renklerde olabilirler.
Lameller: Lamelleri yoktur. Bunun yerine diğer Poliporlarda da olduğu gibi gözenekli, tüpcüklü bir yüzey mevcuttur. Grifola frondosa’nın gözenekli yüzeyindeki beyaz borucuk-tüpcükler 2 ila 3 mm derinliğindedir ve genellikle yuvarlaktırlar. Bunlar gövdeye doğru çürüyen, soluk krem gözeneklerde son bulurlar.
Gövde-Sap: Çok dallanmış, yelpazemsi beyazımsı bir gövde ve kök yapısı vardır. Etli kısımları sert ve beyaz olup, kesildiğinde, dilimlendiğinde renk değiştirmez.
Koku: Hafif ama hoş bir kokusu olan Grifola frondosa’nın özel ve mükemmel bir tadının (genç örnekleri) olduğu da bildirilmiştir.
Spor Baskısı: Spor baskı rengi beyazdır. Sporlar 4–6 x 3–4 µm boyutunda, elipsoid, pürüzsüz, hiyalin ve inamyloiddir. Basidia 25–30 x 6–8 µm boyutlarındadır.
Habitat: Maytake – Koyun başı – Ormanın Tavuğu Mantarı gibi isimlerle anılan bu güzel mantar tipik olarak meşe ağacı ile ilişkilendirilir. Bu yüzden onu bulmanın en iyi yolu, onu sonbaharda büyük meşe ağaçlarının (canlı veya ölü) ve kütüklerin tabanı çevresinde aramaktır. Diğer bilinen Maytake konakçıları arasında, karaağaç, akçaağaç, kayın, kestane ve çınar vardır. Maitake / Hen of the Woods da karaçam (demirhindi), çamlar ve diğer kozalaklı ağaçlarla da ilişkisi rapor edilmiştir. Maytake, özellikle büyük meşe ağaçlarının altında yıllarca arka arkaya örnekler üretir.
Mevsim: Maytake (Maitake) – Ormanın Tavuğu (Hen of the Woods) aslen bir sonbahar mantarıdır, ancak yaz ve (nadiren) ilkbaharda dahi görüldüğü rapor edilmiştir.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Özellikle genç örneklerinin özel ve mükemmel bir tadı olduğu bilinir. Besince zengin bir mantardır. Çin ve Japon mutfaklarının vazgeçilmezidir. Taze ilken toplanılması ve iyice pişirilmesi önerilir. Ayrıca, bilinen tıbbi özellikleri ve kullanım alanları vardır. Gelecek yıllarda tıbbi açıdan önemli bir rol oynayacağına inanılmaktadır.Bu mantarın sap ve şapkaları değişik hastalıkların tedavisinde kullanılır. Şeker hastalığı, tansiyon yüksekliği, kolesterol yüksekliği, kilo kaybı, bağışıklık sisteminin uyarılması ve kanser tedavisi için kullanılmaktadır. Mantarın belirgin bir yan etkisi de bulunmamaktadır.
Dünyada en yaygın kullanım alanı, AİDS, kanser tedavisi ve bağışıklık sisteminin uyarılmasıdır. Maitake mantarının kemik iliğini uyardığı ve dokso-rubisin isimli ilacın yan etkisini azalttığı gösterilmiştir. Yapılan küçük klinik çalışmalarda kanser hastalarında yararlı olduğu, bazı hastalarda kanserde gerileme olduğu, bağışıklık sistemini uyarıp desteklediği bildirilmiştir.
Maitake mantarının içinde bulunan bazı maddeler meme, mesane (idrar yolları ve idrar torbası) ve kalınbağırsak kanseri hücrelerini öldürmekte, mito-misin C isimli ilacın kanser hücrelerini öldürücü etkisini artırmaktadır. Hayvan çalışmalarında kanserin başka organa sıçrama riskini azalttığı gösterilmiştir.
Yapılan arastırmalarda, maitake mantarının özellikle T hücrelerini, makrofajları harekete geçirerek vücudun doğal bağışıklığını öne çıkarabildiği anlaşılmıştır.
Maiteke’nin fraksiyonları akciğer, kolon, karaciğer, prostat, beyin tümörlerinde büyümeyi yavaşlatmaya destek bir potansiyel olarak görülüyor. Diyabet, kolesterol, hipertansiyon, bağışıklık sistemi için yardımcı olmakla birlikte kilo kaybına karşı destek olarak kullanımı önerilmektedir. Yapılan araştırmalarda Maitake mantarinin özellikle T hücrelerini, makrofajlari harekete geçirerek vücudun doğal bağışıklığını öne çıkarabilmektedir.
Ayrıca Maitake’nin kemik iliğinde koloni oluşumunu hızlandırdığı, doxorubicin toksisitesini azalttığı ve tümör metastazını inhibe ettiği tespit edilmiştir. Kanserden korunmak için, kanser tedavisinde destek olarak ve kanser kemoterapisinin yan etkilerini azaltmak için yardımcı olarak kullanılabilir.
Tüm bu bulgular araştırma aşamasında olan ve %100 kesinlik ifade etmeyen sonuçlardır. Bu açılardan, Ölümsüzlük Mantarı olarak bilinen Reishi Mantarı gibi düşünülebilir.
Ek bilgiler: Türkiye’de Maytake- Grifola frondosa mantarına rastlanılan bölgeler arasında Karadeniz Bölgemizin Orta ve Yukarı Kızılırmak bölümleri, Konya ve Antalya illerimiz bulunmaktadır.
Benzer türler: Dış görünüşü ile bazen Meripulus giganteus’a benzetenler olsa da, Maytake nin dokunulduğunda vs kararma yapmıyor olması büyük ayırt edici bir özelliğidir. Meripilus sumstinei’ye (daha büyük, tek tek şapkaları, daha küçük gözenekleri ve siyah çürük yüzeyleri olan) ve Polyporus umbellatus’a (daha net olarak tanımlanmış ayrık şapka ve gövdeleri olan) benzer. Mikroskobik özellikler de bu türlerin ayrılmasına yardımcı olacaktır.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarıma göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.