Alasüngercik mantarı (Suillellus luridus)

Suillellus luridus – Alasüngercik mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Boletales

Aile: Boletaceae

Cins: Suillellus

Tür: Suillellus luridus

Dünyada yaygın olarak Lurid bolete İngilizce ismi ile bilinen Suillellus luridus (eski adıyla Boletus luridus), Avrupa’da kalkerli geniş yapraklı ormanlık alanlarda bulunan Boletaceae familyasının bir mantarıdır.

Alman botanikçi Jacob Christian Schäffer tarafından, 1774 yılında ilk kez Boletus luridus olarak tanımlanmış olan bu Bolet mantarının diğer sinonimleri sırasıyla, Boletus rubeolarius Bull. (1791), Boletus subvescus J.F.Gmel. (1792), Leccinum luridum (Schaeff.) Gray (1821), Tubiporus luridus (Schaeff.) P.Karst. (1881), Dictyopus luridus (Schaeff.) Quél. (1888) dur.

Şapka: Gayet iri ve dolgun görünümlü olan şapkasının çapı 8 ila 14 cm (istisnai olarak 20 cm) arasında olup, şapka rengi donuk sarı-kahverengidir. Boletus luridus’un sarı bere eti kesilirse veya zedelenirse mavi-siyaha döner. Şapkasından boylamasana bir kesit alındığında, gözenekler ile şapkanın etli bölümü ayıran koyu şarap renginde bir çizgi görülür. Bu da Boletlerde alışılmadık bir özellik olup, bu türü tanımlamaya yardımcı bir diğer özellik olarak kabul edilir.

Gözenekler: Diğer tüm Bolet mantarlarında olduğu gibi Alasüngercik Bolet mantarında da gerçek lamellerin yerini tüplü süngerimsi gözenekler almıştır. Şapkanın altındaki süngerimsi,sarı spor tüpleri, ilk başta sarı olan ancak sonunda turuncu-kırmızıya dönüşen küçük dairesel gözeneklerle son bulur. Kesildiğinde, berelendiğinde veya yaralandığında, tüpler ve gözenekler soluk maviye dönmeden önce hızla mavi-siyaha döner.

Gövde-Sap: Lurid Bolete sapı (gövde) 1,5 ila 4 cm çapında ve 5 ila 10 cm boyunda olup, gövdenin altta yatan yüzeyi sarıdır, gövdenin sarı kalan üst kısmı hariç, her yanı kırmızı bir örgü deseni ile kaplanmıştır. Bir Lurid Bolete’nin şişmiş gövdesi kesildiğinde koyu maviye döner ve sonra tekrar açık mavi bir renge döner. Sapın tabanına yakın et, kırmızı renkte koyu sarı renktedir. Bir bolete için alışılmadık bir şekilde, gövdenin tabanındaki miselyal iplikler beyaz yerine sarıdır. Bu durum bu mantar için yararlı bir tanımlayıcı özelliktir.

Koku: Alsüngercik Mantarında koku ve tat ayırt edici özellik değildir.

Spor Baskısı: Spor baskısı rengi, zeytinden kahverengimsi zeytine değişir. Mikroskop altında, sporlar eliptik ila biraz fusiform şeklinde olup, 11–15 μm uzunluğunda, 4.5–6.5 μm genişliğindedir ve 2.2 medyan spor bölümü vardır. Bazidia (spor taşıyan hücreler) sopa şeklinde ve dört sporludur. 29.2-36.5 11.0-12.4 μm boyutlarındadır. 

Habitat: Suillellus luridus, meşe, kestane, huş ağacı ve kayın gibi geniş yapraklı ağaçlarla simbiyotik ilişkiler oluşturan mikorizal bir mantar türüdür. Yapılan araştırmalarda kozalaklı ağaçlarda büyümeyi artırıcı bir etkiye sahip olduğu anlaşılmıştır. Mantarın etli gövdeleri böcekler için oldukça çekicidir ve genellikle böcekler tarafından istila edilirler ve birkaç sinek türünün de onlarla beslendiği kaydedilmiştir. 

Mevsim: Sezonu Yaz başından Sonbahar sonuna kadardır (Özellikle Temmuz- Ekim ayları arası).

Yenilebilirlik ve Toksisite: Yenilebilir ve pişirildiğinde iyidir.  Çiğ yenildiğinde mide rahatsızlığına neden olabilir ve zehirli boletler ile (Boletus satanas vb) ile karıştırılabilir. Bu sebeple uzmanlar ve bazı rehber mantar kitapları tüketiminden tamamen kaçınılmasını tavsiye etmektedirler. Bu mantarlar pişirildiğinde kararır ve böyle bir yemeğin görünümü bazı insanları rahatsız edebilir. Bazı kaynaklarda alkol ile birlikte tüketilmesinin rahatsızlıklara yol açtığı yazılsa da, laboratuvar gözlemlerinde bunu destekleyecek bir bulguya rastlanılmamıştır.

Ek bilgiler: Kayda değer ve belirtilmesi elzem olan benzer türler arasında ilk sırayı, zehirli bir tür olan Rubroboletus satanas alır. Sarı zemin üzerine koyu kırmızı ağ deseniyle kaplı, çok şişkin bir gövdeye sahiptir ve kireçli beyaz bir şapkası ile ayırt edilebilir. Diğer bir benzer tür ise Neoboletus luridiformis ( Scarletina Bolete) tir. Suillellus luridus’a nazaran daha az şişmiş bir gövdeye sahiptir ve gövdesi, Lurid Bolete’de olduğu gibi, gövde üzerinde ağsı-ağ benzeri bir desene sahip olmaktan ziyade, küçük kırmızı noktalarla kaplıdır.

Türkiye’de kaydı yapılan bölgeler arasında Karadeniz bölgesi, Asıl Ege Bölümü, Konya Bölümü, Erzurum-Kars Bölümü ve Antalya Bölümü bulunmaktadır.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.