Cenaze çanı mantarı (Galerina marginata)

Galerina marginata – Cenaze çanı mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar- Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Strophariaceae

Cins: Galerina

Tür: Galerina marginata

Galerina marginata – Cenaze çanı mantarı saprobik (Ağaç gövdeleriyle ilişkili) bir türdür. İngilizce’de Funeral Bell, Türkçe isminden de anlaşılacağı üzere (Cenaze Çanı Mantarı), içerisinde dünyada en çok insan ölümüne sebep olan Amanita phalloides‘te bulunan phallotoksin ve bazı amotoksinleri içerir. Bulundurduğu zehirli toksik maddeler nedeniyle ölümcül zehirli mantarlar arasında kategorize edilmiştir. Tüketilmesiyle beraber sırasıyla mide ağrısı ve kusmaya, ardından karaciğer ve böbrek hasarına sebep olur, erken tanı konmaz ve tedavi uygulanmaz ise karaciğer naklinin gerekebileceği hatta ağrılı ÖLÜMLER yaşanabileceği göz önünde bulundurulmalıdır ve çok iyi tanınmalıdır. Ancak, özellikle tanınması gereken bir tür olmasına rağmen ülkemizde bu tür çok fazla bilinmemektedir. Mantar toplayıcıları tarafından iyi tanınmasını istediğimiz için biz de Mantarlı Yaşam ailesi olarak Cenaze çanı mantarını detaylı inceleyeceğiz.

Eş anlamlı isimleri şunlardır; Galerina unicolor (Vahl.) Singer 1936, Galerina autumnalis (Peck) A.H. Sm. & Singer 1964, Galerina pseudomycenopsis Pilat 1954

Şapka: Başlangıçta milimetrik boyutlara sahip bu tür, hızlı bir büyüme evresine girer ve şapka çapı 1 ila 7 cm boyutlarına ulaşır. Kapalı şapka zamanla dışbükey bir hale bürünür ve erginliğin son evrelerinde neredeyse düzleşir. Şapka ortasında umbo diye tabir ettiğimiz bir çıkıntı mevcuttur umbo üzeri koyu kahverengi tonlarındayken lamellere gidildikçe ton açılarak sarımsı tonlara döner.

Lameller: Orta seyreklikte, şapka birleşiminde dişli yapıdadır. Lameller gövdeye bağlantılı olup, lamel rengi başlangıçta sarı-kremsi, yaşla beraber kahverengi tonlarında, olgunluk evresinde ise paslanmalar görülebilir.

Gövde-Sap: İnce saplı bir yapıya sahiptir. Sap çapı 2 ila 6 mm arasında olup, boyu 2-8 cm lere ulaşabilir. Şapka üzerinde hareketsiz yüzük bulunur. Yüzük ters etek şeklinde olup, yaşla beraber dökülmeye başlar, her ne kadar yüzük dökülse de yüzüğün bulunduğu kısımda izleri korunmaktadır. Lameller ile birleşik olan sap yukarılarda kremsi tonlarındayken köke inildikçe kahverengi tonlarına bürünür. Yaşlı örneklerde paslı, odunsu renkleri alır.

Koku: Unsu bir kokuya sahiptir.

Spor Baskısı: Taba kahverengi.                

Habitat: Galerina marginata, saprobik (organik maddeyi parçalayarak besin elde eden) bir türdür. Selülozik enzimleri fazla olan bir çok ağaç türüyle ilişkili görünse de, daha tipik olarak kozalaklı ağaçların üzerinde veya yakınında büyüdüğü görülmektedir. Tekil olarak görülmeye çok alışkın değildir. Genellikle gruplar halinde rastlanır.

Mevsim: Hızlı yetişen bir türdür. Genellikle Sonbahar aylarında görülmesine rağmen neredeyse tüm sezon yağmurlarından sonra rastlanabilmektedir.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Galerina marginata – Cenaze çanı mantarı ÖLÜMCÜLDÜR. Amatoksinler olarak adlandırılan toksik maddeleri barındırır. Amatoksinler, küçük dozlarda bile alındığında hayati riskler ortaya çıkabilir. Ayrıca amotoksinler maddeye sıkı bağlı olduğundan dolayı ısıtarak yok olmazlar, bu nedenle içerisinde amotoksin ihtiva eden türleri pişirmek ölümcüllüklerini azaltmaz. Amatoksinlere maruz kalındığında, gastrointestinal kanalda ilk emilim gerçekleştiği için , ilk ve en fazla etkilenen organ karaciğerdir. Tüketilmesiyle beraber sırasıyla mide ağrısı ve kusmaya, ardından karaciğer ve böbrek hasarına sebep olur, erken tanı ve tedavi uygulanmaz ise karaciğer naklinin gerekebileceği hatta ağrılı ÖLÜMLER yaşanabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Ek bilgiler: İçerisinde Amotoksin ihtiva eden başlıca türler aşağıdaki tabloda ayrıntılı olarak verilmiştir. Mantarlı Yaşam ailesi olarak bu türleri iyi tanımak gerektiğinin altını ısrarla çiziyoruz;

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarıma göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.