Kızılkenet Mantarı (Pycnoporus cinnabarinus)

Pycnoporus cinnabarinus – Trametes cinnabarina – Kızılkenet Mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Polyporales

Aile: Polyporaceae

Cins: Pycnoporus

Tür: Pycnoporus cinnabarinus

Pycnoporus cinnabarinus, Trametes cinnabarina olarak da bilinen Polyporaceae familyasına mensup tüketilmeyen kırmızı bir polipordur. TML (Aralık 2020) adlı kitaptaki Türkçe ismi Kızılkenet Mantarıdır. Cinnabar-red polypore, Cinnabar polypores ve Cinnabar bracket İngilizce adlarıdır.

Pycnoporus cinnabarinus olarak bilinen braket mantarı ilk olarak 1776 yılında Hollandalı doğa bilimci Nicolaus Joseph von Jacquin tarafından Boletus cinnabarinus olarak tanımlanmıştır. Ancak daha sonra 1881 yılında Finli mikolog Petter Adolf Karsten tarafından Pycnoporus cinsine aktarılmış ve mantara şu anda kabul edilen Pycnoporus cinnabarinus bilimsel adı verilmiştir. Cins adı olan Pycnoporus, bu mantarın kalın, yoğun şekilde paketlenmiş gözeneklerini doğru bir şekilde tanımlayan Yunanca kalın veya yoğun anlamına gelen ‘pycn-‘ ön ekinden ve gözenekli anlamına gelen ‘-porus’tan türetilmiştir. Spesifik ‘cinnabarinus’ sıfatı, bu çarpıcı mantarın parlak turuncu-kırmızı (zinober) rengini ifade eder.

Tür, ilk bulunduğu günden günümüze kadar birçok isimle anılmıştır. Sinonim yani eşanlamlı bu isimler arasında, Boletus cinnabarinus (1776), Boletus miniatus (1817), Coriolus cinnabarinus (1948), Fabisporus cinnabarinus (2001), Hapalopilus cinnabarinus (1881), Leptoporus cinnabarinus(1886), Phellinus cinnabarinus (1888), Polyporus cinnabarinus (1821), Polyporus cristula (1839), Polyporus miniatus (1829), Polystictus cinnabarinus (1886), Polystictus cinnabarinus subsp. cristula (1888), Trametes cinnabarina ve Pycnoporus cinnabarinus var. osorninus (1988) bulunur.

Makroskobik Özellikleri: Mantar yarım daire şeklinde veya böbrek şeklindedir. Tür planokonvekstir yani bir yüzü düz, diğer yüzü ise dışbükeydir. Ortalama 2-13 cm çapındadır.

Üst yüzey ince tüylüden süete benzer, yaşlandıkça pürüzlü hale gelir veya neredeyse pürüzsüz hale gelir ve parlak kırmızımsı-turuncu ila donuk turuncumsu renktedir. Alt yüzey parlak kırmızımsı-turuncu renklerdedir.

Milimetre başına 2-4 kadar olan yuvarlak ila köşeli (veya bazen yarık benzeri) gözeneklere sahiptir ve bazen kapağın altındaki alt tabakaya uzanır. Tüpler 5 mm derinliğe kadardır ve gövde yoktur. Meyve eti sert ve kırmızımsı ila soluk turuncu renktedir. 

Koku: Ayırt edici olmamakla birlikte, hoş bir kokusunun olduğu bildirilmiştir.

Spor Baskısı: Spor baskısı rengi beyazdır. Sporlar ortalama 5-8 x 2.5-3 µm boyutunda, pürüzsüz, silindirik veya uzun eliptiktir. KOH çözeltisi içinde hiyalin ve inamiloiddir.

Habitat: Saprotrof yani çürükçül beslenen bir mantardır. Bazen sert ve yaprak döken ağaçların, bazen de kozalaklı ağaçların ölü odunlarında ve kabuklarında büyürler. Beyaz çürümeye neden olur. Özellikle Kiraz, huş ve kayın ağaçlarını tercih eder. Türkiye’de de resmi kaydı olan bu nadir bulunan türe ülkemizde, Karadeniz Bölgesinde, Yukarı Sakarya Bölümünde ve Yukarı Fırat Bölümünde rastlanılmıştır.

Mevsim: Yaz – Sonbahar.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Tüketilmez. Ancak, tıbbi mantar olduğu bildirilmiştir. Anti-bakteriyel ve Anti-Tümör etkileri üzerine ciddi çalışmalar yapılmaktadır. Kök boyası gibi, bu mantarın da kumaş boyamada kullanıldığı bilinmektedir.

Ek bilgiler: Bu mantar kendisini bakterilerden korumak için sinnabarinik asit (cinnabarinic acid) üretir ve salgılar. Biftek Mantarı – Fistulina hepatica ile karıştırılması olasıdır. Ancak, F. hepatica gençken parlak kırmızı görünümlü, sporları ise pembemsi sarıdır. Diğer benzer türler arasında, donuk turuncu, daha tıknaz ve genellikle daha küçük olan ve KOH’a dramatik bir mor tepki veren Hapalopilus nidulans ve daha ince ve daha parlak renkli olan ve belirgin şekilde “kurumuş” daha parlak bir yüzeye sahip olan Pycnoporus sanguineus vardır.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.