Kızaran göbek mantarı (Morchella rufobrunnea)

Morchella rufobrunnea – Kızaran göbek mantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Ascomycota

Sınıf: Pezizomycetes

Takım: Pezizales

Aile: Morchellaceae

Cins: Morchella

Tür: Morchella rufobrunnea

Morchella rufobrunnea, yakın akrabası hatta kızkardeşi diye tabir edilen Anadolu kuzugöbeği – Morchella anatolica (dünyada ilk olarak Türkiye’de bulunmuştur) ile birlikte, Kuzugöbeği (Morel) mantarlarının atası olarak kabul edilen atasal gruba ait 2 türden biridir. DNA testinin ortaya koyduğu genetik olarak farklı morel türlerinin çoğunun aksine, Morchella rufobrunnea morfolojik olarak da farklıdır yani onu diğer morel türlerinden ayıran gözlemlenebilir özelliklere sahiptir. M.rufobrunnea genellikle kızaran morel (The blushing morel) olarak bilinir.

Morchella rufobrunnea ilk olarak 1998 yılında mikologlar Gaston Guzmán ve Fidel Tapia tarafından Meksika’ dan tanımlanmıştır. M. rufobrunnea’ nın başlangıçta Amerika kıtasına özgü endemik bir tür olduğu varsayılmış (Kuo,2008; O’Donnell ve ark. 2011), daha sonra İsrail’ de (Masaphy ve ark. 2009), Kıbrıs (Loizides, 2011) ve Avustralya’ da (Elliott ve ark., 2014) da tespit edilmistir (Loizides ve ark. 2015). ABD, Malta ve İsviçre’den de bildirilmiştir.

Morfolojik Özellikleri: Gençken, şapkası genellikle belirgin bir şekilde bükülür ve sivridir. Koyu çukurlara ve neredeyse beyaz sırtlara sahiptir. Olgunluğa göre, çukurlar ve sırtlar az ya da çok sarımsıdır.  Bununla birlikte, en ayırt edici özellik, somon pembesi ila turuncumsu veya paslı kahverengi morarmadır.

Şapka 6-12 cm boyunda ve 2-5 cm genişliğinde;  özellikle gençlerde konik veya konikten silindirik koniye kadardır. Ancak bazen yumurta şeklinde veya neredeyse yuvarlak görünümlü olabilmektedirler. Şapka çukurlu ve çıkıntılı, çukurlar en azından gençken öncelikle dikey olarak düzenlenmiştir. Şapka yuvarlaktan yassıya, neredeyse beyaz sırtlara ve koyu kahverengi ila siyah çukurlara sahiptir. Mantar gençken genel renk, solgun, kirli krem, soluk gri ila grimsi- kahverengi olup, olgunlaştığında morarmış somondan turuncumsu veya kırmızımsı kahverengiye döner.

Şapka içi boş, kenarları sapa kaynaşmış olup bağlantısı ince ve sağlamdır.

Sap 2-9 cm yükseklik ve 1-2,5 cm genişlikte olup, aşağı yukarı eşit, ancak bazen tabanda şişkin, beyazımsı ila grimsi, sarımsı veya kahverengimsidir. olgunlaştığında turuncumsu ila paslı veya kırmızımsı kahverengi arasında morarma görüler. Sap yüzeyi granüller ile pürüzsüz veya hafif unumsu ve tüylüdür. Sap içi oyuktur.

Koku: Kızaran göbek mantarında koku ve tat ayırt edici değildir

Mikroskopik Özellikleri: Spor Baskısı soluk turuncu veya sarımsı turuncudur. Sporları 20-24 x 12.5-15 µm boyutlarımda olup, geniş ölçüde elipsoid ila oval, pürüzsüz, ince duvarlı, ancak yağ damlacıkları yoktur ve içeriği homojendir. Ascı 8 sporludur.      

Habitat: M.rufobrunnea çok az sayıda saprofit yani kültürü yapılan ilk tür olma özelliğine sahiptir. Dünya’da ilk morel yetiştirme işleminin patentini alan Ronald D. Ower (1985), bu tür üzerinde kültür çalışmalarını yapmıştır. Ağaçsız ortamlarda büyüyebildiği bilindiğinden saprofit bir tür oldupu açıkça söylenebilir, ancak diğer yerlerde potansiyel olarak mikorizal olabilir (Kıbrıs’ta zeytin ağaçları altında bulunmuştur). Tür görünüşe göre Kuzey Amerika’daki bozuk zeminli alanlarla sınırlıdır Aslen Meksika Körfezi kıyısından bir yol kenarlarında kaydedildi. Kaliforniya ve Oregon kıyılarındaki peyzaj alanlarında kışın ve ilkbaharın başlarında, genellikle zemindeki bozulmayı takip eden yıl içinde sıklıkla bulunur. Yeni peyzaj düzenlemelerinin yapııldığı alanlardaki ağaç kabuğu/talaşların içinde veya sürülmüş, karıştırılmış toprak alanlarda (Örneğin kompost yığınları içinde vs) bulunurlar.

Mevsim: Kış sonu ve İlkbahar başları.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Mükemmel yenilebilir, aranan ve tercih edilen bir mantardır. Diğer gerçek moreller gibi iyi pişirilerek tüketilmesi tavsiye edilir.

Ek bilgiler: Atasal türlerden Morchella anatolica’ya görünüşte çok benzer ve kız kardeşidir de denilebilir. Mikroskobik olarak, her iki tür de tarama elektron mikroskobu altında veya uygun boyama ortamında görüldüğünde uzunlamasına yivli askosporlara sahiptir, ancak M. anatolica’nın sporları genellikle ortalama olarak daha büyüktür. Morchella tridentina (= Morchella frustrata)’da M. rufobrunnea’ya çok benzer. Benzer diğer bir türler ise Amerika’da bulunan M. guatemalensis, Morchella americana, Morchella diminutiva, Morchella sceptrifriformis, Morchella elata ve Morchella semilibera’dır.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.