Cladosporium sphaerospermum – Güllekurutan Mantarı
Çernobil Karamantar
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Ascomycota
Sınıf: Dothideomycetes
Takım: Capnodiales
Aile: Davidiellaceae
Cins: Cladosporium
Tür: Cladosporium sphaerospermum
Cladosporium sphaerospermum, Cladosporiaceae yani Havaküfügiller familyasından tüketilmeyen bir küf bir mantarıdır.1986 yılında Çernobil nükleer santralindeki reaktör patlamasının ardından keşfedilen, radyoaktif ortamlarda yaşayabilen bir küf mantarı türüdür. Bu mantar, özellikle radyasyonun yüksek olduğu ortamlarda büyüme yeteneğiyle dikkat çeker ve radyasyondan enerji elde edebilme özelliğine sahiptir.
Cladosporium sphaerospermum – Güllekurutan Mantarı, yüksek miktarda melanin içerir. Melanin, insan derisindeki pigmentle aynı kimyasal madde olup, radyasyonu emme ve onu enerjiye dönüştürme yeteneğine sahiptir.
Makroskobik (Morfolojik) Özellikleri: hifalarında yüksek melanin bulunması nedeniyle ingilizce “Black Fungus” yani Karamantar ismi verilmiştir (insan derisinde bulunan ve cildimizi ultraviyole ışınlardan ve radyasyondan koruyan da aynı pigmenttir). Yavaş büyüyen bir mantardır. Kültür ortamında gelişmesi birkaç gün sürebilir. Koloni Rengi ve Yapısı, ilk zamanlar zeytin yeşili, gri-yeşilimsi renktedir. Mantar olgunlaştıkça koyu yeşil, kahverengimsi-yeşil veya siyah renge dönebilir. Koloni yüzeyi kadifemsi, pürüzlü veya tozlu görünümdedir. Koloninin merkezi daha koyu, kenarlara doğru daha açık tonlarda olabilir. Ters yüzeyi, genellikle koyu kahverengi veya siyaha yakın renktedir.
Bu mantarın enteresan bir şekilde Radyasyon Enerjisini Kullanma (Radyo-sentez) özelliği vardır; Bitkilerdeki fotosenteze benzer şekilde, Cladosporium sphaerospermum – Güllekurutan Mantarı radyasyonu “radyo-sentez” adı verilen bir mekanizma ile enerjiye dönüştürerek büyümesini sağlar. Bu mantar, yalnızca radyasyona değil, aynı zamanda aşırı sıcaklık, kuraklık ve düşük besin seviyelerine de dayanıklıdır.
Cladosporium sphaerospermum’un yanı sıra Cryptococcus neoformans ve Wangiella dermatitidis gibi türler de benzer radyasyon direnci göstermektedir.
Koku: Bilinmiyor.
Spor Baskısı ve Mikroskobik Özellikleri: Hifler, septalı (bölmeli) ve kahverengimsi renktedir. Dallanmış bir yapıya sahiptir. Konidyumlar (Sporlar) ise yuvarlak veya oval, koyu kahverengimsi renkte ve kalın duvarlıdır. Genellikle kuru ve zincirler halinde bulunur. Zincirler, kademeli olarak küçülen uç konidyumlarla sonlanır. Konidioforlar, kısa, dik veya hafif kıvrımlı yapıdadır. Septalı yani bölmeli ve kahverengi renktedir. Konidyum zincirlerini taşır.
Habitat: Cladosporium cinsine mensup türler genellikle iç ve dış mekânları kendine habitat seçebilen bilinen en yaygın küf mantarlarındandırlar. Bazı türleri endofit veya bitki patojeni iken, diğerleri mantarlara parazitlik yapar.
Cladosporium sphaerospermum, saprotrof yani çürükcül beslenen bir türdür, aynı zamanda fırsatçı bir bitki patojenidir.
Çatalca – Kocaeli, Ergene ve Güney Marmara Bölümleri, Batı Karadeniz Bölümü, Eğe Bölgesi, Yukarı Sakarya ve Orta Kızılırmak Bölümleri, Erzurum Kars Bölümü, Adana Bölümü ve Orta Fırat Bölümü Türkiye de kaydı olan yerler arasındadır (TML, Aralık-2020).
Mevsim: Cladosporium sphaerospermum, genellikle ilkbahar ve yaz aylarında daha yaygın olarak görülen bir küf mantarıdır. Bunun nedeni, bu mevsimlerde sıcaklıkların ve nem seviyelerinin mantarın gelişimi için daha elverişli olmasıdır. Ancak, kapalı alanlarda ve uygun koşullar oluştuğunda (örneğin, yüksek nem ve yetersiz havalandırma gibi) yıl boyunca büyüyebilir.
Özellikle dış ortamlarda havada spor yoğunluğu ilkbahar sonu ve yaz aylarında artış gösterir, sonbaharda ise yavaş yavaş azalmaya başlar. İç mekanlarda ise nemli bölgelerde (banyo, bodrum katları, kötü havalandırılan alanlar) her mevsimde bulunabilir.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Bir küf mantarı olan Cladosporium sphaerospermum tüketilmez. Radiothropic fungus yani Radyotrofik bir mantardır. Solunum problemleri olan insanlarda alerjen özellik gösterir.
Ek bilgiler: 1986’daki Çernobil felaketinden sonra bölge, yüksek düzeyde radyasyona maruz kaldı. Bilim insanları, bu tehlikeli bölgede büyüyebilen canlıları araştırırken bu kara renkli mantarı keşfettiler. Çernobil’deki reaktör duvarlarında bu mantarın kolonilerinin radyasyonu “çeken” bir tabaka oluşturduğu görüldü.
Bu mantarın olağanüstü özellikleri, bilim insanlarını farklı alanlarda kullanma fikrine yönlendirmiştir:
1. Uzay Seyahatleri: Cladosporium sphaerospermum , uzaydaki radyasyona dayanıklı yapısıyla astronotları korumak için biyoteknolojik çözümlerde kullanılabilir.
2. Tıbbi Araştırmalar: Radyasyona dayanıklılık mekanizmalarının, kanser tedavisi ve radyasyona maruz kalan hastaların korunması gibi alanlarda uygulanabileceği düşünülmektedir.
3. Çevre Temizliği: Radyasyon içeren bölgelerin temizlenmesinde (biyoremediasyon) kullanılabilir. Bu kara mantar, sadece doğanın dayanıklılığını göstermekle kalmayıp, aynı zamanda gelecekteki bilimsel yenilikler için umut verici bir araştırma konusu olmaya devam ediyor.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
