Dumontinia tuberosa – Çobançanağı Mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Ascomycota
Sınıf: Leotiomycetes
Takım: Helotiales
Aile: Sclerotiniaceae
Cins: Dumontinia
Tür: Dumontinia tuberosa
Dumontinia tuberosa, Sclerotiniaceae familyasının Duontinia cinsine mensup, cinsinin tek temsilcisi (monotipik) tüketilmeyen bir mantar türüdür. Bilinen ingilizce ismi Anemone Cup olan mantarın Türkçe adı Çobançanağı mantarıdır.
Mantarın ilk Türkiye kaydı, 2016 yılında Prof. Dr Hasan Hüseyin Doğan hocamız ve Fevzi Kurt tarafından yapılmıştır. Kayıt için 2003-2012 yılları arasında Adana Pozantı ilçesinde toplanan örnekler kullanılmıştır. Sayın hocamız Prof Dr Hasan Hüseyin Doğan’a bilime yaptığı katkılardan ötürü teşekkür ediyor, başarılarının devamını diliyoruz.
Sinonim isimleri arasında Peziza tuberosa, Rutstroemia tuberosa, Aleuria rapulum var. tuberosa, Hymenoscyphus tuberosus, Peziza tuberosa subsp. radicata, Octospora tuberosa, Peziza tuberosa, Macroscyphus tuberosus, Sclerotinia tuberosa, Helotium tuberosum, Whetzelinia tuberosa , Peziza tuberosa var. communis, Peziza tuberosa f. strobilina ve Sclerotinia tuberosa f. pallida bulunur.
Makroskobik (Morfolojik) Özellikleri: Kupa, kadeh veya fincan görünümlü bir mantardır. 8-25 mm çapında veya genişliğindedir. Başlangıçta küçük bir apikal açıklık ile kadeh şeklinde, daha sonra çanak veya huni şeklindedir. Mantar tamamen olgunlaştığında ise düz yada tabak şeklini alır.
Mantarın hymenial yani üst yüzeyi pürüzsüz, bazen merkezde hafifçe buruşuk, açık kahverengi ila sarımsı kahverengidir.Dış yüzeyi de pürüzsüz, hymenium yüzeyi ile aynı renktedi. Mantarın dokusu yani eti ince ve kırılgandır.
Gövde-Sap: Sap kahverengi, uzun, köklü, kısmen toprağa gömülü bir sklerotiye yapışıktır. 25-100 mm uzunluğunda olan sap (gövde), yaklaşık 2-4 cm çapındadır. Açık ila koyu kahverengi olan sap bir sklerotiumdan doğar ve Anemon’un (parazit) rizomlarıyla birlikte toprakta gelişir. Sklerotia 15 mm uzunluğa kadar olup, düzensizdir, dışı siyah, içi beyazdır.
Koku: Koku ve tat ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Spor baskısı rengi beyazdır. Sporlar 11–16 × 6–8 µm boyutlarında, eliptik, pürüzsüz ve hiyalindir. Asci sekiz sporludur ve silindirik-klavatlı, 140–180 × 10–12 µm boyutlarındadır. Parafizler silindiriktir, uçlarda 3 µm’ye kadar kalınlaşmıştır.
Habitat: Bu mantarın yaprak döken ve karışık ormanlarda Anemone L. türünün rizomları üzerinde gelişen sklerotiadan kaynaklandığı rapor edilmiştir. Türkiye’de de var olan türün, Adana bölümünde (Pozantı) ve Doğu Karadeniz Bölümünde (Gümüşhane) resmi kaydı yapılmıştır. 2024 yılı içinde (resmi kayıt olmasa da) Balıkesir ilimizden de bildirilmiştir.
Mevsim: İlkbahar ve yaz başlarında bulunurlar.
Yenilebilirlik ve Toksisite: D. tuberosa – Çobançanağı mantarının yenilip yenilemeyeceği hakkında kesin bir bilgi yoktur, ancak bu türün toksik olmadığı bilinmektedir. Mantarın lezzetli veya sindirilebilir olup olmadığına dair güvenilir bir kaynak bulunmamaktadır.
Ek bilgiler: Dumontinia tuberosa, Rhizina undulata veya Rhizina inflata ve diğer Rhizina türleri ile sıklıkla karıştırılabilir. Ayrıca, Sarcosphaera coronaria gibi kırmızı renkli kadeh veya çanak görünümlü diğer mantarlarla da benzerlik gösterebilir.
Güzel fotoğrafları için Balıkesir ilimizden Burakhan Kösem kardeşimize çok teşekkür ederiz.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
