Ay Karakızmantarı (Tricholoma bonii)

Tricholoma bonii – Ay Karakızmantarı

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm: Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Tricholomataceae

Cins: Tricholoma

Tür: Tricholoma bonii

Tricholoma bonii, Tricholomataceae familyasının Tricholoma cinsine bağlı küçük bir mantardır. Türkiye Mantarları Listesinde (Aralık 2020) Ay Karakızmantarı Türkçe ismi ile geçen mantarın, Ege Bölgemizde resmi kaydı bulunmaktadır.

Tricholoma bonii, ilk kez 1997 yılında Basso ve Candusso tarafından küçük beyaz bir tür olarak tanımlanmıştır. Christensen ve Heilmann-Clausen (2013) ve Heilmann-Clausen ve diğerleri (2017), T. bonii – Ay Karakızmantarı şapka renginin griden siyaha kadar değişebileceğini ve T. bonii’nin holotipinin albino olabileceğini tartışmışlardır. Mantarın ilk Türkiye resmi kaydı ise, 2018 yılında Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Biyoloji Bölümü akademisyenleri Dr İsmail Şen, Doç Hakan Allı ve Doç Dr Bekir Çöl hocalarımız tarafından Afyonkarahisar ili Sandıklı ilçesinden toplanan örnekler kullanılarak yapılmıştır.

Şapka: Şapka: 1.8-4.5 cm çapında olan şapkası hafif etli ve kırılgandır. İlk başlangıçta çan şeklinde veya yarı küresel-kampanül, daha sonra dışbükey ve son olarak plano-dışbükey yani düze yakın görünümlüdür. Şapka merkezinde düzensiz ve geniş umbosu bulunur, şapka ince kenarlı, hafif kavisli, geçici peçe kalıntıları nedeniyle az çok pürüzlüdür. Kuru kütikül, fibriloz keçeli, beyaz veya soluk gri renklerde olan şapka yüzeyi, küçük kahverengimsi pulların bulunduğu merkezde sarı renktedir.

Mantarın dokusu (eti) beyazdan soluk grimsi renkte olabilir.

Lameller: Ay Karakızmantarı lamelleri aralıklı, kırılgan, beyaz veya soluk gri renklidir. Lamellerin bağlantı şekli, diğer tüm Tricholoma türlerinde olduğu gibi “Adnate” yani sapa bitişik, hafif girintilidir. Kütle halinde beyaz sporları mevcuttur.

Gövde-Sap: 2.8-4.5 x 5-7 cm boyutlarında olan T.bonii sapı, ince, kıvrımlı, silindirik, bazen biraz eksantrik, düzenli veya tabana doğru hafif geniştir. Sap; kuru, fibriloz keçeli-çizgili, beyazımsı veya soluk gri renklidir. Mantar gençken hafif fibrilöz olgunlukta pürüzsüzdür. Sapın eti (dokusu) de şapka gibi beyazdan soluk griye olabilmektedir.

Koku: Koku ve tat ayırt edici değildir.

Spor Baskısı: Bazidiyosporlar 6 – 11.3 × 3.3 – 5.5 μm (micrometre)  boyutlarında olup, pürüzsüz, hiyalin ve dikdörtgendir (Q value 1.61 – 2.01). Bazidiya yani sporları taşıyan kese 19 – 32 × 6.3 – 8.8 μm olup, genellikle 4, nadirde olsa bazen 2 sporludur.  

Habitat: T. bonii – Ay Karakızmantarı, hem geniş yapraklı hem de iğne yapraklı ormanların çimenlik alanlarında birkaç örnekten oluşan gruplar halinde büyürler. Nadir bulunan bir Tricholoma türüdür.

Mevsim: Türkiye’de ilk kaydı yapılan örnekler, 2014 yılı Mayıs ve Aralık aylarında karışık ormanlardan toplanmıştır.

Yenilebilirlik ve Toksisite: Yenilebilirliği bilinmiyor.

Ek bilgiler: T. bonii diğer bazı Tricholoma türleri ile benzer morfolojik karakterlere sahiptir, ancak gri ila siyah tonlarda olabilen keçeli şapkası, renk değiştirmeyen dokusu, belirgin olmayan tat ve kokusu ile diğer Tricholoma türlerinden farklılık gösterirler (Christensen ve Heilmann-Clausen 2008, 2012).

Tricholoma triste ve T. bonii benzer bazidiokarplara sahiptir, ancak T. triste, T. bonii’den esas olarak beyaz, yünlü şapka kenarları olması ile farklıdır (Galli 2005; Christensen ve Heilmann-Clausen 2008; Kibby 2012). Ayrıca, T. bonii siyah benekli lamel kenarlarına sahiptir (Şekil 1e), bu da onu sahada T. terreum ve T. triste’den ayırt etmeyi sağlayan bir diğer özelliktir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.