Volvariella izmirensis – İzmir Yumurtamantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Agaricales
Aile: Pluteaceae
Cins: Volvariella
Tür: Volvariella izmirensis
Volvariella izmirensis, dünyaya ilk kez 2025 yılı Ocak ayında, Türkiye’den duyurulmuş endemik bir mantardır. Henüz bilinen resmi bir ismi olmayan bu türü sizlere “İzmir Yumurtamantarı” olarak anlatacağız.
7 Ocak 2025 tarihinde uluslararası “Phytotaxa”da yayımlanan bir makale ile İzmir’de keşfedilen bu yeni mantar türü, bilim dünyasına tanıtıldı. Mantarı dünyaya tanıtan Doç Dr Oğuzhan Kaygusuz hocamıza teşekkürü bir borç biliriz.
Şapka: İzmir Yumurtamantarı şapkası (Pileus), 2-6 cm çapındadır. Şapka önce yarımküre biçiminde olup, daha sonra konveks yani dışbükeydir, olgunlaşınca düzleşmiş ve hafif çökük merkezlidir. Şapka kenarları çizgisiz, kuru yüzeyli, higrofan olmayan (su emmeyen), beyazdan soluk beje, sonunda merkezde çok soluk kahverengiden kurşuniye kadar değişen renkler alabilir. Şapka radyal ipeksi lifli veya pullu olup, kısa beyaz tüylerle kaplıdır. Mantar yaşlandıkça bazen çatlaklıdır.
Mantarın eti yani dokusu (Context), beyazdan krem rengine olabilir.
Lameller: Bu yeni türün lamelleri sık veya orta sık olup, serbest, ince, şişkin (ventriköz), önce beyazdan çok soluk pembeye, sonra pembemsi kahverengiye, sonunda tamamen somon pembesine dönüşür, lamel uçları yani kenarları eş renkli ve düzdür.
Gövde-Sap: İzmir Yumurtamantarı – V.izmirensis sapı 2-6 cm boyunda ve 2-4 mm çapındadır. Sap silindirik olup tabana doğru hafif genişler. Sap yüzeyi tamamen beyaz ve tüylüdür. Sap tabanında diğer tüm Volvariella cinsi türlerinde olduğu gibi volvası bulunmaktadır. Volva 2-5 mm boyda, kalın, serbest, üç loblu, kırılgan, altın kahverengi ile okra kahverengi arasında değişen renktedir.
Koku: Ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Bazidiosporlar 6.6-10.8 × 4.0-5.9 µm boyunlarındadır. Sporlar elipsoidal ile dikdörtgenimsi olup, hafif kalın duvarlı, pürüzsüz, büyük merkezi yağ damlası içeren ve hiyalindir (renksiz). Bazidyumlar ise 20-30 × 7.5-8.5 µm boyutlarında olup, dar veya geniş topuz biçimli, sıklıkla ortası şişkin, genellikle dört spor taşıyan (tetrasterigmat), (bazen iki (bisterigmat) veya tek (monosterigmat) spor taşır), renksiz ve ince duvarlıdır.
Habitat: Küçük gruplar halinde veya dağınık halde bulunurlar. Alüvyal kumlu topraklarda, yaklaşık 80 m rakımda, Akdeniz ikliminde, yaşlı Populus alba yani Ak Kavak ağaçlarının altında bulunmaktadırlar.
Tür, şu ana kadar yalnızca Türkiye’den bilinmektedir. Holotip örnekler, 2021-2022 ve 2023 yıllarında Mayıs ayı içerisinde İzmir ili, Kemalpaşa, Bayındır ilçesi, Bağyurdu bölgesinde bulunmuştur.
Mevsim: Mayıs ayında görülmüş ve toplanmıştır.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Yeni keşfedilmiş ve resmi kaydı girilmiş türlerin yenilebilirliği ve toksisitesi hakkında kesin bir bilgi vermek zordur. Bilinmiyor diyebiliriz.
Ek bilgiler: Volvariella izmirensis – İzmir Yumurtamantarı ile benzer türler vardır; Bunlar arasında V. izmirensis’in en yakın akrabası Volvariella cordispora’dır. Ancak V. cordispora, beyazdan soluk kahverengiye dönen şapkası, sık görülen kalp şeklindeki daha küçük sporları (ortalama 6.0 × 4.6 µm), farklı pleurocystidia yapısı, caulocystidia’nın olmaması ve ruderal habitatı ile V. izmirensis’ten kolayca ayrılmaktadır.
V. izmirensis’e yakın diğer türler V. lepiotospora ve V. ptilotricha’dır. V. lepiotospora, daha koyu şapka rengi, daha küçük sporları (4.7-6.3 × 2.8-3.8 µm) ve daha küçük (26 µm uzunluğa kadar) topuz şekilli cheilocystidia ile ayrılır. V. ptilotricha ise, güçlü şekilde tüylü basidiomları, grimsi kahverengi şapkası, daha küçük sporları (ortalama 5.5 × 4.0 µm) ve topuz biçimli pleurocystidia’sı ile farklıdır.
Morfolojik olarak benzeyen diğer türler arasında V. caesiotincta, V. hypopithys, V. neoparvula, V. pusilla, V. reidii, V. taylorii ve Volvariella turcica – Anadolu Yumurtamantarı bulunmaktadır.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
Makalenin yazılmasında ve güzel fotoğrafların temininde bizlerden desteğini esirgemeyen, mantarın kaşifi Doç Dr Oğuzhan Kaygusuz hocamıza çok teşekkür ederiz.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
