Bahar meteliği mantarı (Agrocybe praecox)

Agrocybe praecox – Bahar meteliği

Taksonomi – Sınıflandırma

Alem: Mantarlar – Fungi

Bölüm : Basidiomycota

Sınıf: Agaricomycetes

Takım: Agaricales

Aile: Strophariaceae

Cins: Agrocybe

Tür: Agrocybe praecox

Agrocybe praecox (Spring Fieldcap mushroom), yılın başında ormanda, bahçelerde ve tarlalarda görülen kahverengi sporlu bir mantar türüdür. Modern taksonomik analize göre, genellikle Agrocybe praecox kompleksi olarak adlandırılan yakından benzer türlerden oluşan bir kümeden sadece biridir. Avrupa, Kuzey Afrika ve Kuzey Amerika’da bulunur. Çayırda ayrılması çok zor olan karmaşık bir mantar grubundan biridir. Bazı alan rehberlerince bu mantar, Bolbitiaceae familyasında kayıtlıdır.

Latince olan ”praecox ” (‘erken’) sıfatı “erken gelişmiş” kelimesiyle ilişkilidir ve bu türün genellikle yılın başlarında ortaya çıktığı gerçeğine atıfta bulunur (Spesifik sıfat praecox , ‘erken gelişen veya ortaya çıkan’ anlamına gelen Latince bir kelimedir).

Tür ilk 1800 yılında Christiaan Hendrik Persoon tarafından Agaricus praecox olarak tanımlanmış, 1889 yılında ise İsviçreli mikolog Victor Fayod tarafından Agrocybe cinsine taşınmıştır.

Agrocybe praecox’un eşanlamlıları arasında Agaricus praecox, Agaricus togularis, Agaricus gibberosus, Pholiota praecox , Pholiota togularis sensu, Agrocybe gibberosa  ve Togaria praecox  WG Sm bulunur.

Timothy Flynn ve OK Miller tarafından 1990 yılında yapılan bir araştırma, A. praecox’un yüzeysel özellikler kullanılarak ayırt edilemeyen ancak habitatları ve konumları ile ayrılabilen dört türden biri olduğunu ortaya koymaktadır. Bu öneri kabul edilirse, A. molesta ve henüz özel adları olmayan ancak “Flynn & Miller Türleri I–III” olarak adlandırılan üç türden oluşur. Üç geçici tür, A. acericola , A. elatella , A. praecox ve A. sphaleromorpha’nın eski adlarına karşılık gelir. Geleneksel sisteme göre, türler arasında seçim yapmak için çeşitli ayrıntılı morfolojik özellikler kullanılabilir, ancak bireyler arasındaki çeşitlilik o kadar fazladır ki bu şekilde tutarlı bir tanımlama elde etmek zordur.

Şapka: Bahar meteliği mantarının şapkası 2 ila 9 cm çapında, ilk başta dışbükey veya çan şeklinde, geniş ölçüde dışbükey, geniş ölçüde çan şeklinde veya neredeyse düz hale gelir. Tüysüz, başta sarı-kahverengi, ten rengi, soluk ten rengi, bal sarımsı veya neredeyse beyaza dönüşen, astarsız, bazen beyazımsı peçe parçaları ile bezenmiştir.

Lameller: Adnate veya neredeyse serbest eklenmiş lameller sporlar olgunlaştıkça ilk başta kirli kahverengiye dönüşen soluk devetüyüdür. İlk başta beyaz kısmi bir peçe ile örtülüdür.

Gövde-Sap: Soluk sap 5 ila 15 mm çapında ve 4 ila 7 cm boyundadır ve gövdede kırılgan bir yüzük barındırır (Yüzük ileri evrede bazen kaybolur). Genellikle tabanda misel iplikleri bulunur. Gençken neredeyse beyazdır, olgunlaştıkça kahverengi hale gelir.

Koku: Hafif unsu kokusu, ceviz benzeri ama oldukça acı bir tadı vardır.

Spor Baskısı: Sporlar 8-12 x 5.5-7 µm boyutlarında, pürüzsüz, eliptik ve mikrop gözeneklimiz. Spor baskı kahverengidir.          

Habitat: Ormanlık alanların kenarlarında ve talaş yollarının yanında, çürüyen samanların üzerinde, çimenlerde veya ahşap döküntülerde dağınık ya da sürü halindedir.

Türkiye’de resmi kaydı olan bölgeler: Batı ve Doğu Karadeniz Bölümleri, Ege Bölgesi, Konya ve Orta Kızılırmak Bölümleri, Yukarı Fırat ve Yukarı Murat-Van Bölümleri, Akdeniz Bölgesi ve Güney Doğu Anadolu Bölgesi.

Mevsim: Genellikle Mayıs-Ağustos arası sezonudur ama Eylül’e kadar da görülebilirler.

Yenilebilirlik ve Toksisite:  Spring Fieldcap mushroom iyi pişirildiğinde yenilebilir olarak kabul edilse de, acılığı ve düşük mutfak notu nedeniyle tercih edilmez. Ayrıca pek çok saha rehberi, çok ciddi derecede zehirli türler ile karışabileceğinden, bu mantardan uzak durulmasını önerir. Mantarlı Yaşam ailesi olarak biz de, yemek için bu türü toplamanızı önermiyoruz.

Ek bilgiler: Cyclocybe cylindracea ile karıştırılır. Kavak-Söğüt mantarı ismi ile bilinen bu tür kütüklerde yetişir.

Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.

GALERİ

Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.