Amanita abscondita – Gizlikese Mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Agaricales
Aile: Amanitaceae
Cins: Amanita
Tür: Amanita abscondita
Amanita abscondita; şimdiye kadar sadece Türkiye ve Bulgaristan’dan bildirilmiş olan bu türü, yeni ismi verilene kadar Mantarlı Yaşam ailesi olarak Gizlikese mantarı adı altında ele alacağız.
Amanita cins adını Türkiye’nin güneyinde bulunan Amanos dağlarından almaktadır. Sıfat olan ”abscondita” ise gizli/gizlenmiş anlamına gelmekte olup, bu türün yakın zamanda tanımlanmasına hem de secotioid (Secotiodid mantarlar açılır şapkalara sahip olabilir veya olmayabilirler) alışkanlığına atıftır.
TÜBİTAK (Scientific and Technological Research Council of Türkiye ) ve BAS (Bulgarian Academy of Sciences) işbirliğiyle yürütülen ortak bir projenin tamamlanması sonucunda dünya için yeni bir tür olan, Amanita abscondita keşfedilmiştir. Tür, projede görev alan akademisyenlerce “Amanita abscondita” olarak isimlendirilmiş olup, makalesi 29 Haziran 2023 tarihinde resmi bir dergide yayınlanmıştır. Projede, Türkiye’den Prof Dr. Hatıra Taşkın, Doç Dr. Fuat Bozok, Doktora öğrencisi Mahmut Yarar ve Bulgaristan’dan mikolog ve akademisyen Boris Assyov (Associated professor = Doç Dr.) görev almıştır. Bu Amanita türünü dünyaya ilk kez bildirilen değerli akademisyenlerimize ve mantarın keşfindeki desteklerinden dolayı Sevim Şahin hanıma mantarliyasam.com ekibi olarak çok teşekkür ederiz.
Şapka: Neredeyse küresel, oval veya biraz düzensiz, en fazla 2,5 cm ve kenarı belirgin bir şekilde girintilidir. Bazen hafifçe (apendiks) çıkıntılı olup, yüzey (pruinose) tozludur.
Lameller: Bulunan örneklerde şapka secotiodid (şimdilik açılmayan formda) olduğundan lameller net gözlemlenememiştir.
Gövde-Sap: Sap silindirik, düz veya az kavisli 7 x 0,8 cm’ye kadar, aşırı kırılgan, beyazımsı, pürüzsüz veya biraz lifli, genellikle büyük pullar halinde çatlar. Beyazımsı, fincan şeklinde, ufalanan evrensel örtü kalıntıları ve tabanda volva ile birlikte gözlemlenir.
Koku: Amanita abscondita kokusu ayırt edici değildir.
Spor Baskısı: Basidiosporlar pürüzsüz, hiyalin, inamiloid ve dekstrinoid değil, genellikle KOH ve NH4OH’de tek, büyük, 8,6-15,2 x 5,2-9 µm.
Q = 1,45-1,96; Lav =10,4-12,9 µm. Wav = 6,2-7,6 µm Qav=1,66-1,71 (n=120, apikuli dahil), dikdörtgen veya elipsoid, ara sıra budama; apiculus belirgin, 1- 1,5 µm uzunluğunda. Basidia genişçe klavat, ince cidarlı, hiyalin, 1-4 sporlu. Yuvarlak, çokgen veya düzensiz 23×16 µm’ye kadar ince duvarlı elemanlardan oluşan.
Sap tabanında (Volva) genel örtü, iç katman: bol miktarda sferokist, 31,8-91,7 µm, diğer şişirilmiş elementler nadiren var, farklılaşmamış hifler 3-8 µm genişliğinde, sap tabanında, dış katman: kompakt, sferokistler mevcut, ancak bol değil, bazen demetler halinde farklılaşmamış hifler,; kelepçe bağlantıları mevcut. Her iki tabakada da görülmeyen hifler; tüylü yezeyde: saplı tabandaki gibi. 250 μm kalınlığa kadar Pileipellis, düzgün bir şekilde paketlenmiş küresel, oval, piriform veya sistidioid şişirilmiş elemanlardan oluşur, 9,3 – 27,7 × 7,7– 25,8 μm, kıt farklılaşmamış hiflerle karıştırılmış, 1–3 μm genişliğinde; yer yer, ana yüzey boyunca çıkıntı yapan şişirilmiş eleman demetleri (tüylü pruinositeye karşılık gelir). Sap bağlamı uzunlamasına akrofizalidik, farklılaşmamış hifler 1,5 – 4 μm genişliğinde, hiyalin, ince duvarlı akrofizalidler dar klavatlı, 65–118,8 × 9,1–17,8 μm, hiyalin, ince duvarlı, amonyak Kongo kırmızısı, karakteristik, ince, zebroid, epiparietal domuz – mentler; ara sıra görülen kelepçe bağlantıları; trombopleröz hiflere rastlanmaz. Mikrokimyasal reaksiyonlar K-K reaksiyonları tüm kısımlarda negatiftir.
Habitat: Amanita abscondita koleksiyonu, Quercus suber (Mantar meşesi) etrafında, Cistus creticus ( Tüylü Laden) çalılarının yakınında ve Tubaria guttata (Karagöz gülü) arasında bulundu. Türkiye’de Pinus (Çam) sp’nin karışık ormanlarındaki açıklıklardan toplanmıştır.
Türkiye ve Bulgaristan’da 2021 yılında toplanan örneklerin dağınık ve gruplar halinde bulunduğu, yıl boyu yeşil kalan, yaprak dökmeyen Akdeniz meşesi türleri (Mediterranean evergreen oak) ile aynı bölgeyi paylaştığı bildirilmiştir.
(Typus. bulgaria, Blagoevgrad Province, Petrich Municipality, Ograzhden Mt, in the vicinity of Parvomay village, N41°25’03.8″ E23°07’47.3″, elev. c. 255 m a.s.l., in a plantation of Quercus suber, 12 Dec. 2021, B. Assyov (holotype in SOMF: SOMF 30424; isotype in Fungarium of Osmaniye Korkut Ata University: FBozok 1172; ITS sequence GenBank ON705264; MycoBank MB 845175).
Additional materials examined. türkiye, İzmir Province, Karacadağ, N38°04’29.1″ E27°07’51.1″, elev. c. 315 m a.s.l., in sandy soil in a mixed forest of Pinus sp., Cistus sp., and Quercus cf. coccifera, 24 Nov. 2019, F. Bozok, H. Taşkın & M. Yarar (paratype in Fungarium of Osmaniye Korkut Ata Uni- versity: FBozok 1010; ITS sequence GenBank ON705265). )
Kardeş türü Amanita torrendii daha önce Türkiye’den rapor edilmiştir (Watling&Işıloğlu-1991).
Mevsim: Kasım-Aralık
Yenilebilirlik ve Toksisite: Bu tür hakkında yenilebilirlik bilgisi yoktur. Yakın zamanda keşfedildiği göz önüne alınarak, şimdilik asla tüketilmemelidir.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
