Amanita nivalis – Yamalıgelin Mantarı
Taksonomi – Sınıflandırma
Alem: Mantarlar – Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Agaricales
Aile: Amanitaceae
Cins: Amanita
Tür: Amanita nivalis
Amanita nivalis, Snow Ringless Amanita (Yüzüksüz Kar Amanitası) veya Mountain Grisette (Dağ Grisetti) olarak bilinen, Amanita cinsinden lamelli bir mantar türüdür. Türkiye Mantarları Listesinde akademisyenlerimizin bu Amanita mantarına uygun gördüğü isim ise “Yamalıgelin” mantarıdır. İlk olarak 1926 yılında İskoç mikolog Robert Kaye Greville tarafından, İskoçya’nın yüksek rakımlarında (Scottish Highlands) bulunmuş olan örneklerden tanımlanmıştır. Beyaz rengine atıfta bulunmaktan ve tanımlamaktan ziyade, içinde büyüdüğünü bulduğu alp türü yaşam alanını yani yüksek rakımlı habitatını vurgulamak için, ona Latince “nivalis” (kar gibi, karlı) sıfatını verdiği bildirilmiştir.
A. nivalis (Grev. 1826) sinonimleri (Eşanlamlıları) arasında, Agaricus nivalis (1829), Amanitopsis nivalis (1887), Pseudofarinaceus nivalis (1891), Amanitopsis vajinata var. nivalis (1894), Vaginata nivalis (1898), Amanita vajina var. nivalis (1918), Amanita vajina f. nivalis (1933), Amanitina nivalis (1941) bulunur.
Şapka: A.nivalis, gençken genellikle beyaz, ancak yaşlandıkça gri veya devetüyü rengine dönüşen küçük bir Amanita mantarıdır. Şapka kuru, pürüzsüz ve parlaktır ve 20 ila 80 milimetre arasında herhangi bir boyutta olabilir. Islandığında hafif yapışkan hale gelir. Gençken yarım küre şeklindedir, ancak yaşla birlikte düzleşir ve hafif bir umbo geliştirir. Şapkasının rengi ilk başlarda genellikle beyazdır, ancak olgunlaştıkça grimsi ve soluk sarımsı tonlar alır. Kenar çizgileri, başlık yarıçapının beşte biri ila üçte birini kaplar.
Lameller: Lamelleri beyazdan kirli beyaza ve krem renginin. Saptan bağımsız, serbesttir veya sapa çok dar bir şekilde bağlıdır. Kısa lameller kesik veya yuvarlak kesiktir, ancak genellikle az sayıda ve dağınıktır.
Gövde-Sap: Gövde yani sap, 38 – 100 mm boyunda ve × 5 -15 mm kalınlığındadır. Sap rengi beyaz ve genellikle tüysüzdür. Ancak, bazen kısa ömürlü bir yüzük taşır. Yüzük çok kırılgandır ve bir müddet sonra düşer. Sapın tabanında genişleyen, kesik, beyaz ila soluk sarı renkli bir volvası vardır.
Koku: Ayort edici değildir.
Spor Baskısı: Spor baskısı rengi beyazdır. Sporlar 8.2 – 21 X 7.1 – 19.5 µm boyutlarında olup, küresel ila küresel arası (bazen geniş ölçüde elipsoid, nadiren elipsoid veya uzunlamasına) ve inamiloiddir. Basidia tabanlarında klemp görülmez.
Habitat: Tür, Avrupa’da ve Grönland’da subarktik ve alp koşullarında yetişir. Sıklıkla bodur söğüt (Salix spp.) ve huş (Betula spp.) ağaçları ile ilişkilendirilir. Bu mantar yaz aylarında hem silisli, hem de kalkerli topraklarda tek başına veya küçük gruplar halinde görünür.Türkiye’de resmi kaydı olan bölgeler arasında, Doğu Karadeniz Bölümü, Yukarı Fırat Bölümü ve Adana bölümü vardır.
Mevsim: Yaz mevsimi.
Yenilebilirlik ve Toksisite: Bu mantarın yenilebilirliği tam bilinmemekle birlikte, nadir bulunan bir Amanita türü olduğu için toplanmaması en iyisidir.
Ek bilgiler: Amanitaceae familyasının Amanita cinsi içinde ölümcül zehirli Amanita türlerini barındırdığı için, Amanita türlerinden kesinlikle uzak durmak gerekir. Mantarlı Yaşam ekibi olarak Amanita caesarea (İmparator Mantarı veya Sezar Mantarı) hariç diğer tüm Amanitalardan sakınılması gerektiği görüşündeyiz.
Dip not: Sitemizde yazılanlar, sadece ve sadece BİLGİLENDİRME amaçlıdır. Mantar toplamak ve tanımlamak kesinlikle uzmanlık gerektiren bir konudur. Sitemizdeki bilgilere göre mantar toplamamanız ve tüketmemeniz önemle duyurulur! Diğer yazılarımıza göz atmak için tıklayınız.
GALERİ
Güzel mantar görselleri ve bilgiler için Mantarlı Yaşam- Mantar Avcıları Facebook Grubumuzu da ziyaret edebilirsiniz. Web Sitemizde emeği olan herkese çok teşekkür ederiz.
